Πότε αναμένεται η κοινωνική εγγύτητα;

Κάπως έτσι εισήχθη στη ζωή μας η κοινωνική αποστασιοποίηση και πραγματικά είναι απορίας άξιο γιατί αποδεχτήκαμε τόσο σύντομα αυτό τον όρο, όταν οι συνθήκες από ψυχολογική πλευράς επιζητούν ακριβώς το αντίθετο, δηλαδή την κοινωνική εγγύτητα, την αλληλεγγύη, την αμοιβαία στήριξη και την αίσθηση εμπιστοσύνης στην κοινότητα.
Η κοινωνική αποστασιοποίηση φαίνεται ότι θα παραμείνειμε την μορφή άλλοτε άλλων περιοριστικών μέτρων για μεγάλο διάστημα ή θα επηρεάσει ενδεχόμενα για πάντα τον τρόπο ζωής μας. Στο μέλλον πιθανόν να τολμήσουμε ριζικές αλλαγές ή τουλάχιστον να σκεφτούμε να θέσουμε σε διαφορετικές βάσεις σε μια σειρά ζωτικών τομέων της ανθρώπινης δραστηριότητας αναφορικά με τη διαβίωση, την υγεία, την κοινωνική πρόνοια, τις κοινωνικές σχέσεις, την οικονομία, την εργασία, την εκπαίδευση, τη διατροφή ή και να αναθεωρήσουμε τη χρησιμότητα μιας σειράς «αναγκαίων», κατά μία έννοια, αγαθών. Όλοι θέλουμε μια γοργή επαναφορά σε αυτό που ονομάζεται συχνά - πυκνά κανονικότητα προφανώς για περιγράψει τον ρυθμό της προ κορωνοϊού ζωής μας. Κάποια πράγματα ίσως δε θα επανέλθουν σύντομα, κάποια ίσως καθόλου, όμως το μεγάλο ζητούμενο είναι να προσδιοριστεί ο χρονικός ορίζοντας της εκτιμώμενης επιστροφής της κοινωνικής εγγύτητας.
Στη φάση αυτή επιχειρείται η«επιπέδωση» της ενδημικής καμπύλης ώστε να περιοριστεί η νόσος, οι θάνατοι και ειδικά η κατάρρευση του συστήματος υγείας μας, που είναι εγγενώς αδύναμο σε μια επικείμενη εκθετική επίθεση του ιού. Αυτό που διστάζουν να μας πουν ανοιχτά είναι ότι για να συμβεί αυτό πρέπει να επιμηκυνθεί ο χρόνος έκθεσης στον ιό με σκοπό αφενός την ανοσία του πληθυσμού και αφετέρου την αύξηση του ωφέλιμου χρόνου έως την πολυπόθητη έλευση ενός εμβολίου. Από κοινωνική πλευράς το θέμα είναι πόσο μεγάλο θα είναι αυτό το χρονικό διάστημα της αποστασιοποίησης και πόσο αυστηροί και δραστικοί θα είναι οι εφαρμοζόμενοι περιορισμοί. Για να έχουμε μια περισσότερο πρακτική εικόνα αρκεί να παρατηρήσουμε ότι στην Κίνα στις 17 Νοέμβρη πρωτοξεκίνησε η πανδημία και στις 23 Ιανουαρίου εφάρμοσαν ιδιαίτερα αυστηρά μέτρα για 2 εβδομάδες, καταφέρνοντας μέσα σε 5 συνολικά εβδομάδες να επιπεδώσουν την καμπύλη με προοδευτική χαλάρωση των μέτρων ενώ μόλις πρόσφατα υπήρξαν φόβοι για δεύτερο κύμα έξαρσης του κορωνοϊού στην επαρχία Χουμπέι και επιστροφή των μέτρων στη συγκεκριμένη κοινότητα.

Τέτοια συμβάντα είναι γνωστό ότι μπορούν να συμβούν κύρια σε κοινότητες που κατοικούν σε συνθήκες υπερπληρότητας και ότι εφαρμογή περιοριστικών μέτρων κοινωνικής αποστασιοποίησης για 2 μήνες ένα πολύ αισιόδοξο σενάριο για να τελειώσει ακριβώς εκεί. Αν κάπου στον πλανήτη Γη υπάρξουνεστίες λοίμωξης, που θα υπάρξουν,η νοσηρότητα θα συνεχιστεί επί μακρόν. Η ερευνητική ομάδα Imperial College COVID - 19 Response Team* στο Λονδίνο απέδειξε, όπως δείχνει το διάγραμμα 1, ως βάσιμη την περιοδικότητα της λοίμωξης και υπέδειξε την επιβολή αυστηρών μέτρων κοινωνικής αποστασιοποίησης με μείωση των στενών κοινωνικών επαφών εκτός του οικογενειακού περιβάλλοντος κατά 75% σε συνδυασμό με διακοπή της λειτουργίας των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων όταν οι νοσηλείες σε μονάδες εντατικής θεραπείας (IUC: Intensive Care Unit) αυξάνονται πέραν ενός κρίσιμου ορίου και τη χαλάρωση αυτών κάτω από ένα άλλο κατώτερο όριο ενώ σε κάθε περίπτωση συμπτωματικοί ασθενείς θα πρέπει να βρίσκονται σε κατ’ οίκο περιορισμό.



Με αυτό το μοντέλο συμπέραναν ότι για τον έλεγχο της πανδημίας αναμένεται να επιβάλλονται περιοριστικά μέτρα για περίπου 2 μήνες και θα χαλαρώνουν για 1 μήνα έως ότου γίνει διαθέσιμο ένα εμβόλιο δηλαδή σε ένα μέσο διάστημα 18 μηνών.
Στο ίδιο πειραματικό μοντέλο βρέθηκε ότι και η δημιουργία περισσότερων μονάδων εντατικής θεραπείας για την αντιμετώπιση αυξημένου αριθμού ασθενών ουσιαστικά δε θα έλυνε το πρόβλημα. Και ότι ακόμα και η καλύτερη στρατηγική μετριασμού της νόσου θα οδηγούσε σε ένα κύμα ασθενών σε κρίσιμη κατάσταση οκτώ φορές μεγαλύτερο από αυτό που μπορεί να αντιμετωπίσει το σύστημα υγείας προηγμένων κρατών όπως στις Ηνωμένες Πολιτείες ή το Ηνωμένο Βασίλειο.



Στο διάγραμμα 2 παρατηρούμε ότι κάθε σενάριο για περισσότερες εγκαταστάσεις, κλίνες ή αναπνευστήρες και αυξημένο υγειονομικό προσωπικό, κρίνεται ανεπαρκές σε σχέση με το πακέτο μέτρων που περιλαμβάνει κοινωνική αποστασιοποίηση, διακοπή λειτουργίας εκπαιδευτικών ιδρυμάτων και απομόνωση ή καραντίνα των ασθενών στο σπίτι τους.
Τέλος, στην περίπτωση εφαρμογής μιας πλήρους και αυστηρής κοινωνικής αποστασιοποίησης με επιβολή των συγκεκριμένων περιοριστικών μέτρων για μια ακόμα μεγαλύτερη περίοδο 5 μηνών, δηλαδή από Απρίλιο έως Σεπτέμβριο, όπως φαίνεται στο διάγραμμα 3 φαίνεται πιθανή η προοδευτική αναζωπύρωση της πανδημίας μετά την άρση των μέτρων, μόνο που αυτή τη φορά θα αναφέρεται στη χειμερινή περίοδο, δηλαδή τη χειρότερη εποχή για βεβαρυμμένα συστήματα υγείας.



Άρα γενικά η μακροπρόθεσμη καταστολή ενδέχεται να μην είναι μια αποτελεσματική διαχείριση αλλά και εφικτή πολιτική επιλογή σε πολλές χώρες. Τέλος, με σκοπό τη μεγιστοποίηση της κοινωνικής αποστασιοποίησης αν αποφασίσαμε να αποδεχτούμε ότι πολλοί ασθενείς θα έχαναν τη ζωή τους λόγω των ελάχιστων δυνατοτήτων σε σχέση με τον διαθέσιμο αριθμό κλινών εντατικής παρατηρήθηκε μικρή, στατιστικά μη σημαντική, διαφορά στο τελικό αποτέλεσμα.
Εξ όσων γίνονται γνωστά καταλήγουμε ότι μια στρατηγική εξόδου από τις συνθήκες κοινωνικής αποστασιοποίησης θα ήταν περισσότερο προβλέψιμη μετά από α) δημιουργία μιας ευρείας βάσης δεδομένων που θα κατέγραφε σε πραγματικό χρόνο τους θετικούς στο ιό ασθενείς ώστε να ήταν άμεση η οποιαδήποτε διορθωτική ενέργεια, γεγονός που όμως απαιτεί εκτεταμένους εργαστηριακούς ελέγχους και συστηματική ιχνηλάτηση των ασθενών, β) σημαντική κάμψη της εκθετικής καμπύλης διασποράς της νόσου και γ) διαθεσιμότητα ικανού αριθμού κλινών εντατικής θεραπείας για την αποτροπή μιας ενδεχόμενης κατάρρευσης του συστήματος υγείας σε περίπτωση αιφνίδιας αύξησης των κρουσμάτων που χρήζουν ενδονοσοκομειακής περίθαλψης.
Γίνεται αντιληπτό ότι για όσο τουλάχιστον διάστημα χρειαστεί για να υπάρξει εμβόλιο, δε θα έχουμε να κάνουμε απλά με μια προσωρινή διακοπή αλλά με ένα διαφορετικό τρόπο ζωής όπου θα επιχειρείται βαθμιαία ενεργοποίηση ή απενεργοποίηση της κοινωνικής αποστασιοποίησης σε ολόκληρο τον πληθυσμό ανάλογα με τις απαιτούμενες προσαρμογές που θα βασίζονται στην παρακολούθηση των νοσοκομειακών δεδομένων. Η κοινωνική εγγύτητα αντίστοιχα θα πηγαίνει και θα έρχεται θυμίζοντας μας αυτά που θα μας λείψουν κάθε φορά.