Αγροτική Ανάπτυξη & Παραγωγική Ανασυγκρότηση της Υπαίθρου

Σίγουρα δεν αποτελεί πρωτοτυπία, ότι οι κύριοι πυλώνες πάνω στους οποίους μπορεί να στηριχθεί η παραγωγική ανασυγκρότηση της Κέρκυρας είναι ο τουρισμός και η αγροτική οικονομία. Το σηµείο – κλειδί είναι να δούµε ποιο μοντέλο θα ακολουθήσουµε σε καθένα από αυτούς τους τοµείς ανάπτυξης.

Η αγροτική ανάπτυξη που αποτελεί και το αντικείμενο της σημερινής µας συνάντησης – συζήτησης, πρέπει να στοχεύει πρώτα απ’ όλα στην ΠΟΙΟΤΗΤΑ των προϊόντων µας. Και αναφερόμαστε κυρίως στο ελαιόλαδο σε όλα τα στάδια, από την παραγωγή, στην τυποποίηση και τέλος στην εµπορία.
Στόχος µας πρέπει να είναι η παραγωγή προϊόντος υψηλής ποιότητας, η οποία να είναι µετρήσιµη και να αποδεικνύεται από πιστοποιήσεις και σήµατα ποιότητας.

Το μοντέλο του μαζικού τουρισµού όπως το γνωρίζουμε τα τελευταία πενήντα χρόνια, έχει φθάσει στα όριά του, µε χειρότερο παράδειγμα προς αποφυγή, τη µορφή του “all inclusive”. Η περαιτέρω ανάπτυξη αυτής της µορφής του τουρισµού, θα έχει επιπτώσεις στο φυσικό περιβάλλον του νησιού µας, στη ζωή των µόνιµων κατοίκων και φυσικά στην ακόµη μεγαλύτερη συρρίκνωση του πρωτογενούς τοµέα.

Ας καθίσουμε όλοι µαζί, Αυτοδιοίκηση και Κεντρική Διοίκηση, να βρούµε εναλλακτικούς δρόµους ήπιας τουριστικής ανάπτυξης, οι οποίοι να στηρίζονται στην αγροτική παραγωγή του τόπου µας και παράλληλα, µέσα από µια αµφίδροµη σχέση µε την µορφή του Αγροτουρισµού και του Οικοτουρισµού, να στηρίζουν την αγροτική οικονομία και κατ’ επέκταση την τοπική µας κοινωνία.
Όµως και άλλες, µεγαλύτερης δυναµικότητας, τουριστικές µονάδες µπορούν να στηρίξουν την τοπική αγροτική παραγωγή χρησιμοποιώντας χαρακτηριστικά αγροτικά προϊόντα στην γαστρονομία τους, για παράδειγμα στο πρωινό τους, όπως γίνεται ήδη σε άλλες περιοχές της χώρας µας.
Το υπουργείο Αγροτικής ανάπτυξης, οφείλει να συνεργαστεί µε το υπουργείο τουρισµού και να πάρουν τολμηρές αποφάσεις, ώστε να ανοίξουν δρόµοι πως αυτή την κατεύθυνση.

Η αγορανομική διάταξη για τη χρήση εμφιαλωμένου ελαιόλαδου σε φιάλες µίας χρήσης στην εστίαση µε ισχύ από 01/01/2018, είναι ένα πολύ θετικό μέτρο και ζητάµε την αυστηρή εφαρµογή του. Αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα, την αύξηση της ζήτησης στην τοπική αγορά σε τυποποιημένο λάδι, συνεπώς το υπουργείο χρειάζεται να δώσει κίνητρα για παραπέρα εκσυγχρονισµό των παλιών µονάδων τυποποίησης ελαιολάδου και στη δημιουργία νέων.

Τα κίνητρα που δόθηκαν στους νέους αγρότες για ένα νέο ξεκίνηµα στο νοµό µας, δυστυχώς δεν είχαν τα αποτελέσµατα που αναµέναµε.
Εκτιµούµε ότι η στόχευσή µας πρέπει να είναι η ενημέρωση και η υποστήριξη των νέων αγροτών, στην κατεύθυνση σύστασης και λειτουργίας οµάδων παραγωγών.
Λόγω του κατακερματισμένου αγροτικού κλήρου, αυτές οι οµάδες θα αποτελέσουν ένα βασικό εργαλείο για την βελτίωση της ανταγωνιστικότητας, της μείωσης του κόστους παραγωγής και τέλος, της παρουσίας τους στον αγορά µε καλύτερους όρους.

Έχουµε ήδη επιτυχημένες προσπάθειες ιδιωτών στον τοµέα κάθετης επεξεργασίας του ελαιολάδου στην Κέρκυρα, µε κάποιους να έχουν και εξαγωγικό προσανατολισµό.
Και βέβαια, µην ξεχνάµε ότι µέσα από τα συλλογικά σχήµατα µπορούµε να επιτύχουµε πολύ περισσότερα και για περισσότερους. Ήδη, το ελαιόλαδο του Αγίου Ματθαίου (η μεγαλύτερη ελαιοπαραγωγός περιοχή της Κέρκυρας) συγκαταλέγεται στις περιοχές µε τον χαρακτηρισµό «Προστατευόμενη Γεωγραφική Ένδειξη» (Π.Γ.Ε.) κάτι που από µόνο του είναι πλεονέκτημα, το οποίο όµως παραµένει για πολλά χρόνια ανεκμετάλλευτο.

Το μέτρο του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης για μείωση του ΦΠΑ στο 13% στα αγροτικά εφόδια (φάρµακα, λιπάσµατα, σπόροι κλπ) είναι στη σωστή κατεύθυνση για την μείωση του κόστους παραγωγής. Ο ελαιοπαραγωγός της Κέρκυρας, χρειάζεται όµως κι άλλα υποστηρικτικά µέτρα. Και συγκεκριμένα:

1) Μιλήσαµε νωρίτερα για την αναγκαιότητα επίτευξης ποιοτικής παραγωγής. Πώς όµως θα επιτευχθεί αυτό, εάν εφαρμόζεται ένα μοντέλο δακοκτονίας το οποίο είναι στην πράξη αναποτελεσματικό;
Το Δηµοτικό Συμβούλιο Κέρκυρας οµόφωνα αποφάσισε να ζητήσει από το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης αλλαγή στον τρόπο δακοκτονίας, ο οποίος να περιλαμβάνει γενναία αύξηση της χρηματοδότησης και συµµετοχή της Αυτοδιοίκησης Α’ βαθµού στο όλο πρόγραµµα ( βοήθεια σε γεωτεχνικό προσωπικό κλπ) εφόσον είναι πιο κοντά στον αγρότη, από οποιονδήποτε άλλο φορέα.

2) Η επαναλειτουργία του Ινστιτούτου Ελαίας Κέρκυρας, ενός κέντρου που επί σειρά ετών στο παρελθόν προσέφερε τεράστιες υπηρεσίες στην έρευνα της καλλιέργειας της κερκυραϊκής ποικιλίας της «λιανολιάς», θα βοηθούσε πολύ τους νέους -κυρίως- αγρότες, µε την απαραίτητη φυσικά στελέχωση.
Ας γίνει επιτέλους πράξη, αυτό που δεν έγινε το 2014, όταν δεν υλοποιήθηκε η σχετική οµόφωνη απόφαση του Δ.Σ. του «ΕΛΓΟ ΔΗΜΗΤΡΑ».

3) Η βελτίωση του υπάρχοντος αγροτικού οδικού δικτύου και η κατασκευή νέων τµηµάτων όπου δεν υπάρχουν, θα αποτελέσει κίνητρο για κάποιους αγρότες που έχουν εγκαταλείψει ολόκληρους ελαιώνες, λόγω της δύσκολης πρόσβασης σε αυτούς.

4) Ο κερκυραϊκός ελαιώνας αριθµεί περισσότερα από 4.000.000 ελαιόδεντρα, µε την ιδιαιτερότητα όµως το 90% αυτών να είναι πανύψηλα και ακλάδευτα. Χρειάζεται εκσυγχρονισµός για να συνεχίσει να υπάρχει αφενός, και να γίνει παραγωγικός αφετέρου. Και εδώ η πολιτεία πρέπει να σταθεί δίπλα στους κερκυραίους ελαιοπαραγωγούς, οι οποίοι θα αποφασίσουν να προχωρήσουν σε ένα επιστημονικό, παραγωγικό κλάδεµα τουλάχιστον για κάποιο χρονικό διάστηµα ώσπου ο ελαιώνας τους να φτάσει στην µέγιστη απόδοσή του. Σκοπός είναι, το προϊόν που θα παράξει να είναι όχι µόνο υψηλής γευστικότητας, αλλά να έχει και τέτοια οργανοληπτικά χαρακτηριστικά (π.χ. υψηλή περιεκτικότητα σε ελαιοκανθάλη) που θα καταναλώνεται ταυτόχρονα και ως «φάρµακο» - συµπλήρωµα διατροφής. Ουσιαστικά µιλάµε για επιδότηση-επιβράβευση των παραγωγών που στοχεύουν στην ποιότητα . Σε αντίθεση µε ο,τι συμβαίνει µεχρι σήµερα.

5) Και τέλος ας µην ξεχνάµε, ότι ο κερκυραϊκός ελαιώνας εκτός από µέσο παραγωγής αποτελεί και πολιτιστικό θησαυρό, αφού είναι στενά συνυφασμένος µε τον τουρισµό της.
Προτείνουµε λοιπόν, συνεργασία του Υπουργείου σας µε το υπουργείο Εμπορικής
Ναυτιλίας, και το Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη, ώστε να εντατικοποιηθούν οι προσπάθειες για σωστούς ελέγχους στις πύλες εισόδου των νησιών µας και της απέναντι ηπειρωτικής ακτής, ώστε να αποτραπεί η είσοδος του βακτηρίου της xylella, του εφιάλτη που έχει ήδη αρχίσει να νεκρώνει τους ελαιώνες της νότιας Ιταλίας.
Επίσης να αποσταλεί εξειδικευμένο επιστημονικό κλιμάκιο, ώστε σε συνεργασία µε τους γεωπόνους του Δήµου και της Περιφέρειας οι οποίοι ήδη έχουν σκύψει πάνω από το πρόβληµα, να καταστρωθεί ένα πιο αποτελεσματικό σχέδιο εµπόδισης εξάπλωσης του βακτηρίου στο νησί, και βέβαια στην -απευκταία- περίπτωση εγκατάστασής του, να παρθούν άµεσα µέτρα.

Μιας μικρότερης δυναµικότητας παραγωγή στην Κέρκυρα, είναι και η καλλιέργεια των εσπεριδοειδών, µε αιχµή το κουµ-κουάτ. Ένα προϊόν μοναδικό στο είδος του, χαρακτηρισμένο ως Π.Ο.Π., το οποίο εκτός του ότι στηρίζει την οικονομία του νησιού µε την κάθετη επεξεργασία που γίνεται από τον Αγροτικό Σύλλογο Νυµφών αλλά και από άλλους αξιόλογους ιδιώτες παραγωγούς, αποτελεί διαφήµιση για την Κέρκυρα.
Η πληγή όµως που λέγεται «ακανθώδης αλευρώδης» έχει αποδεκατίσει µέχρι σήµερα, την µισή σχεδόν παραγωγή των εσπεριδοειδών. Ο Δήµος και η Περιφέρεια έγκαιρα ενήργησαν για την αντιμετώπιση του προβλήµατος που προέκυψε. Σε συνεργασία µε το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης & Τροφίµων και το Μπενάκειο Φυτοπαθολογικό Ινστιτούτο, έγινε η επίσηµη ταυτοποίηση του εντόµου, το οποίο περιορίζεται µόνο στην Κέρκυρα.
Άµεσα το νησί τέθηκε σε καραντίνα για αποφυγή μετάδοσης του «εχθρού» στην υπόλοιπη Ελλάδα. Γνωρίζοντας λοιπόν τις δυσκολίες του εγχειρήματος, ζητάµε να επιταχυνθούν οι διαδικασίες από το εθνικό επιστημονικό δυναµικό ώστε να βρεθεί το συντοµότερο λύση για την καταπολέμηση του εντόµου, διότι σε αντίθετη περίπτωση όλα τα εσπεριδοειδή της Κέρκυρας θα καταστραφούν.

Είναι αναγκαίο να γίνει αναφορά σε έναν τοµέα αγροτικής παραγωγής µε εξαιρετικές επιδόσεις σε ότι αφορά στην ποσότητα και στην ποιότητα του προϊόντος, µε επανειλημμένες βραβεύσεις στο εξωτερικό. Και µιλάµε βεβαίως, για το κερκυραϊκό µέλι.
Θέλουµε όµως να θέσουµε υπ’ όψη του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης & Τροφίµων, ότι είναι αναγκαίο να θεσπιστούν κανόνες ώστε να µην υπάρχει αφενός ανεξέλεγκτη αύξηση του αριθµού των µελισσοσµηνών, αφετέρου η χωροταξική κατανοµή τους να είναι τέτοια ώστε να µην επηρεάζει αρνητικά την παραγωγικότητα των υφιστάμενων µονάδων. Αναφερόμαστε στην λεγόµενη «βοσκοϊκανότητα» των µελισσών.
Δεν έκανα καµία αναφορά στο κεφάλαιο «κτηνοτροφία» -παρότι θα έπρεπε λόγω ειδικότητας- αλλά δεν μπορεί να κάνει κάποιος προτάσεις για ανάπτυξη της αγελαδοτροφίας, της χοιροτροφίας ή της πτηνοτροφίας, εάν δεν προϋπάρξει καθορισµός ζωνών χρήσης γης. Τα τελευταία 20-30 χρόνια, πολλές µονάδες -νοµότυπα λειτουργούσες και χρηματοδοτούμενες- αναγκάστηκαν να κλείσουν λόγω του τουριστικού περιβάλλοντος στο οποίο βρέθηκαν, έστω και εάν προϋπήρχαν των τουριστικών καταλυμάτων ή επιχειρήσεων. Για παράδειγμα, η περιοχή «Λιβάδι Ρόπα» και ο ορεινός όγκος του Παντοκράτορα μπορεί να συντηρήσει την εκτροφή των περίπου 15.000 αιγοπροβάτων που εκτρέφονται στο νησί, µε δυνατότητα περαιτέρω αύξησης του αριθµού.
Ιδιαίτερα µετά την ένταξη 5.000 στρεμμάτων δημοτικών εκτάσεων στα Διαχειριστικά Σχέδια Βόσκησης, που προχωρα ο Δήμος Κέρκυρας.
Κύριοι Υπουργοί
Κυρίες & Κύριοι,
Κλείνοντας, θα ήθελα να επισηµάνω ότι για να στηριχθεί η αγροτική παραγωγή του τόπου και ο πρωτογενής τοµέας, εκτός από το ανάλογο ενδιαφέρον, τις προτάσεις ή και τα όνειρα, απαιτούνται και τα αναγκαία κονδύλια. Στις άµεσες αποφάσεις του Υπουργείου εντός του 2018 και µετά τη χαλάρωση του µνηµονιακού περιορισμού, πρέπει να εντάσσεται η ενδυνάμωση των υπηρεσιών του µε νέο, έµψυχο επιστημονικό δυναµικό, απαραίτητη προϋπόθεση για την υλοποίηση όλων των προτάσεων που καταθέτουμε σήµερα εδώ.

Λεωνίδας Παγκράτης*
*Κτηνίατρος, δημοτικός σύμβουλος