Η τοπική αλήθεια σε κίνδυνο
Η ψευδής αφήγηση αποκτά τη δύναμη της αλήθειας, ενώ οι αντιδρώντες εμφανίζονται με το τεκμήριο του δίκιου.
Οι τοπικές κοινωνίες δεν είναι προστατευμένες από την παραπληροφόρηση· είναι συχνά πιο ευάλωτες από τις μεγάλες. Η εγγύτητα, οι προσωπικές σχέσεις και η έντονη οικονομική πίεση —ιδίως γύρω από τη χρήση γης— δημιουργούν ένα περιβάλλον στο οποίο οι ψεύτικες ειδήσεις διαδίδονται γρήγορα και ριζώνουν βαθιά. Η αντιμετώπιση του φαινομένου δεν μπορεί να βασιστεί ούτε στις καλές προθέσεις ούτε στη «σοφία του πλήθους». Είναι θεσμική υπόθεση, με την ενημέρωση και τον Τύπο στον πυρήνα της.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν οι οχλούσες χρήσεις. Όλοι γνωρίζουμε την αναγκαιότητά τους: βιολογικοί καθαρισμοί, αποδέκτες απορριμμάτων, χώροι αποθήκευσης, δεξαμενές καυσίμων. Κανείς όμως δεν τις θέλει δίπλα του. Στις τουριστικές περιοχές το φαινόμενο κορυφώνεται, αφού η γη θεωρείται σχεδόν αποκλειστικά μέσο επενδυτικής αξιοποίησης. Η δημόσια συζήτηση διολισθαίνει τότε από την ουσία στην καχυποψία: οι μελέτες χαρακτηρίζονται μεροληπτικές πριν καν διαβαστούν, οι περιβαλλοντικές άδειες βαφτίζονται στημένες πριν καν εξεταστούν.
Η Κέρκυρα έχει πικρή εμπειρία. Από τον βιολογικό της πόλης τη δεκαετία του ’90 έως τη Λευκίμμη σήμερα, όπου ακόμη δεν μπορεί να χωροθετηθεί βασικός σταθμός μεταφόρτωσης, η εικόνα επαναλαμβάνεται: έργα κοινής ωφέλειας μπλοκάρονται επειδή κάποιοι φοβούνται ότι «θα χαλάσουν την περιοχή τους». Στο κλίμα αυτό, οι δημόσιες υπηρεσίες —ήδη αποδυναμωμένες— αδυνατούν να επιβεβαιώσουν ή να διαψεύσουν καταγγελίες. Έτσι, η ψευδής αφήγηση αποκτά τη δύναμη της αλήθειας, ενώ οι αντιδρώντες εμφανίζονται με το τεκμήριο του δίκιου, ακόμη κι όταν η πραγματικότητα λέει το αντίθετο.
Όταν οι θεσμοί απαξιώνονται και ο Τύπος λοιδορείται, η κοινωνία μπαίνει σε αρνητικό σπιράλ: τίποτα δεν σχεδιάζεται, τίποτα δεν προχωρά, τίποτα δεν λύνεται. Η έξοδος είναι μία: να ξανακερδηθεί η εμπιστοσύνη. Με διαφάνεια, τεκμηρίωση, λογοδοσία και δημοσιογραφία που υπερασπίζεται την αλήθεια, ακόμη κι όταν δεν είναι αρεστή.
ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΑΤΣΑΪΤΗΣ
Είναι ο εκδότης - διευθυντής της Ενημέρωσης. Έχει σπουδάσει και εργαστεί ως μηχανικός και ηλεκτρονικός. Δημοσιογραφεί από τις αρχές της δεκαετίας του 1980. Έχει συνεργαστεί με σχεδόν όλες τις αθηναϊκές εφημερίδες. Διετέλεσε πρόεδρος του Συνδέσμου Ημερησίων Περιφερειακών Εφημερίδων, τον οποίον υπηρέτησε και από τη θέση του γενικού γραμματέα στο δ.σ. επί οκτώ χρόνια. Πιστεύει πως η ισχυρότερη ιδιότητα του δημοσιογράφου στην ενημέρωση είναι το ενδιαφέρον του για τα κοινά και στην επικοινωνία η έντιμη και ανιδιοτελής διαμεσολάβηση.
