Τζίγκουλμπελ

Σε ένα χριστουγεννιάτικο χωριό, απ’ αυτά που ξεφυτρώνουν σαν μανιτάρια την περίοδο των γιορτών, ανακαλύπτεις γρήγορα τον αποκλειστικά αγοραίο προσανατολισμό του. Και τα καθιερωμένα πανελλαδικά, και γι’ αυτό εμβληματικά πλέον, δεν ξεφεύγουν από τον κανόνα· αντιθέτως, τον επιβεβαιώνουν κατηγορηματικά.

Οι θεματικές ιδέες και κάθε εγκατάσταση αποσκοπούν στην κατανάλωση. Τα παιδιά μπορεί να εντυπωσιάζονται από τα φώτα και τη γιορτινή μουσική, να διεγείρονται από το πλήθος των προκλήσεων, τις οποίες καταναλώνουν βουλιμικά. Πρόκειται για αποθέωση της αγοράς· κανένα άλλο νόημα δεν έχει.

Είναι ένα συνονθύλευμα ξένων συνηθειών και προϊόντων, που «πολιτογραφήθηκαν» ως χριστουγεννιάτικα στα πρότυπα του γνωστού αναψυκτικού, το οποίο κατόρθωσε να αλλάξει το σουλούπι και τα χρώματα του Αη-Βασίλη, μετατρέποντάς τα σε ταυτότητα προϊόντος. Επιδιώκοντας αρχικώς —και καθιερώνοντας στη συνέχεια— τη σύγχυση ανάμεσα στο έθιμο και το προϊόν, εντέλει την ταύτισή τους.

Δύσκολα θα διαφωνήσει κάποιος ότι άλλο πράγμα είναι οι τελετές και τα έθιμα κι άλλο τα διαφημιστικά κόνσεπτ. Η ταύτισή τους αφαιρεί από τη γιορτή την ψυχή της, μετατρέποντάς την σε διαγωνισμό κατανάλωσης, στον οποίον αναμετρώνται οι μεγαλύτεροι, συνοδοί των μικρών, (απο)τιμώντας εντέλει τα συναισθήματά τους. Η ικανοποίηση των παιδιών είναι η ανταμοιβή τους. Κι η παγίδα αυτή είναι τέλεια, εφόσον πραγμοποιείται το συναίσθημα αλλά και η σχέση· εντέλει, αλλοτριώνονται και υποκαθίστανται.

Κι όμως, θα μπορούσε να γίνει αλλιώς. Μόνον που εκείνος που διοργανώνει δεν πρέπει να προτάσσει το ταμείο του, εμμέσως ή αμέσως. Η «απολύμανση» από τα πάθη της αγοράς είναι ένας τρόπος· μια μέθοδος επιλογής των ουσιαστικών στοιχείων της γιορτής: της επαφής με τους ανθρώπους μας και με την ψυχή μας, δίχως αγοραίες διαμεσολαβήσεις «για το καλό μας». Δεν χρειάζεται.

Είναι ίσως ένας διαφορετικός τρόπος για να αποτιμήσει κανείς τις ενέργειες της τοπικής διοίκησης —κι όχι αποκλειστικά του δήμου— αναφορικά με τον τρόπο της δημόσιας ζωής μας.