Πόσος τουρισμός ακόμα;

Η απάντηση είναι επίσης εμπειρική και όχι ακόμα (;) επισήμως καταγεγραμμένη. Γέμισε η πόλη τύπου airbnb καταλύματα, κατάσταση απότοκη της ζήτησης τουριστικών κρεβατιών αλλά και της μνημονιακής απώλειας εισοδημάτων των κατοίκων της. Υπάρχουν περιπτώσεις που μετατρέπουν τα σπίτια τους σε καταλύματα και φεύγουν να νοικιάσουν στην περιφέρεια ή επιστρέφουν στο χωριό για να κατοικήσουν!

Δεν είναι λίγοι κι εκείνοι που θεωρούν ότι εσκεμμένα και συστηματικά μεταφέρθηκε η νυχτερινή διασκέδαση από την παραθαλάσσια περιφέρεια στην καρδιά της πόλης, που αξιοποιείται έτσι ως σπανίου κάλους τουριστικό ντεκόρ. Η χειμωνιάτικη εικόνα της ερήμωσης από την Πίνια και κάτω, μαρτυράει τις αλλαγές χρήσης που συντελούνται.

Αν σ' αυτήν την κατάσταση προσθέσει κάποιος τον τρόπο που επεκτάθηκε η πόλη, κυρίως κατά την περίοδο της κυβέρνησης Μητσοτάκη ως οικισμός και όχι πολεοδομημένα, προς τα Κανάλια και τον Ποταμό, έχει ανάγλυφη την εικόνα της προϊούσας μετάλλαξής της στο όνομα της «εύκολης», τουριστικής προσόδου...

Αυτός είναι ίσως και ο σημαντικότερος λόγος που αγνοείται επιδεικτικά η εφαρμογή των υποσχέσεων, που δώσαμε το 2007 στην 31η σύνοδο της Επιτροπής παγκόσμιας κληρονομιάς της unesco στο Christchurch της Νέας Ζηλανδίας, κι όχι μόνον η παραδοσιακή, γραφειοκρατική δυσλειτουργία της ελληνικής δημόσιας διοίκησης, κεντρικής και δημοτικής. Εκείνες οι δεσμεύσεις έρχονται σε αντίθεση με την κυρίαρχη εκδοχή για την τουριστική εκμετάλλευση του μνημείου. Το επίκαιρο παράδειγμα με τις ιδιωτικές παρεμβάσεις στον Βίδο, και κυρίως η επιχειρηματολογία που τις συνοδεύει, είναι ενδεικτικό του κλίματος.

Απέναντι σ' αυτήν την κατάσταση, η ανησυχία είναι υπόκωφη ενώ η διαμαρτυρία δεν εκδηλώνεται. Άλλωστε η έννοια της τουριστικής αξιοποίησης έχει κατακλύσει κάθε «στεγανό» των κοινωνικών φορέων, έτσι που ο Τιτανικός που βιώνουμε ως κοινωνία, να συμβαίνει ακριβώς όπως στην πιο πρόσφατη κινηματογραφική αναπάρασταση του ναυαγίου, με όλα τα φώτα αναμένα και την ορχήστρα να παίζει!

Όπως αποδεικνύεται η κερκυραϊκή περίπτωση δεν είναι η μοναδική. Τα τελευταία χρόνια αυξάνεται η συχνότητα με την οποία εκδηλώνονται αντιδράσεις και εμφανίζονται δημοσιεύματα, που αφορούν τουλάχιστον στην ανησυχία γι' αυτήν την προδιαγεγραμμένη μοίρα του ευρωπαϊκού Νότου να μετατρέπεται από κατοικημένος σε πεδίο αξιοποίησης της ομορφιάς του, με την τάση να εκτοπίζει η χρήση την αρχική του ιδιότητα.

Δεν είναι μόνον κάτοικοι της Βαρκελώνης, που βλέπουν την καθημερινότητά τους να διαταράσσεται από τα κύματα τουριστών, που επιλέγουν την πόλη τους για διακοπές. Τα μέλη του κινήματος εκεί έθεσαν στόχο να «επανακτήσουν την LesRambles», το πιο τουριστικό σημείο της πόλης (σ.σ. σα να λέμε το Λιστόν) και το οργανώνουν μέσω του hashtag #OcupemLesRambles. Είναι και 'κείνοι οι οργισμένοι Βενετσιάνοι μέσα στις βάρκες, που διαμαρτυρήθηκαν κατά της αύξησης του μαζικού τουρισμού στην πόλη, πετώντας φωτοβολίδες και φωνάζοντας συνθήματα. Οι διαδηλωτές υποστήριξαν ότι τα κρουαζιερόπλοια προκαλούν περιβαλλοντική ζημιά και το γεγονός ότι 30.000 επιβάτες επισκέπτονται την πόλη καθημερινά, προκαλεί τεράστια προβλήματα. Τον περασμένο Σεπτέμβριο περίπου 500 άτομα, μέλη της κίνησης «Γενιά του '90», είχαν συγκεντρωθεί σε κεντρική πλατεία κρατώντας πλακάτ και λέγοντας ότι «μπορεί να είμαστε η τελευταία γενιά που ζει στη Βενετία κανονικά, που μπορεί να βρει σπίτι και δουλειά και να έχει μια κανονική, καθημερινή ζωή»! 

Αλλά και στις περιοχές παγκόσμιας κληρονομιάς στην Κροατία, το Μαυροβούνιο και την πΓΔΜ, κινδυνεύουν να χάσουν το καθεστώς της UNESCO λόγω του μαζικού τουρισμού, που απειλεί τόσο τους χώρους όσο και το περιβάλλον. Σύμφωνα με το ρεπορτάζ του Balkan Insight (17.4.17), οι πιο επικίνδυνες περιοχές στα δυτικά Βαλκάνια περιλαμβάνουν την κροατική παράκτια πόλη του Ντουμπρόβνικ, το περίφημο «μαργαριτάρι της Αδριατικής» του Byron και το εθνικό πάρκο των λιμνών Plitvice στο εσωτερικό της Κροατίας, καθώς και την αρχαία παραθαλάσσια πόλη Kotor στο Μαυροβούνιο και την πιο ιστορική πόλη της πΓΔΜ, την Οχρίδα, καθώς και τη φερώνυμη λίμνη.

Το Κροατικό Ινστιτούτο για τον Τουρισμό υπολόγισε το 2010 ότι η Κροατία κέρδισε 53 εκατομμύρια € ετησίως από κρουαζιερόπλοια - πάνω από το 80% των οποίων προερχόταν από το Ντουμπρόβνικ. Ωστόσο, σύμφωνα με τα ίδια στοιχεία, το συνολικό κόστος ανήλθε στο πολύ υψηλότερο ποσό των 338 εκατομμυρίων €, όταν καταλογίστηκαν οι ζημίες στο περιβάλλον.

"Η κατάσταση του Κότορ στον κατάλογο της UNESCO διακυβεύεται από τη δράση και τις κατασκευαστικές δραστηριότητες ισχυρών ατόμων και οικογενειών που αλληλεπιδρούν με την εθνική διοίκηση", δήλωσε ο Δήμαρχος του λιμανιού, Βλαντιμίρ Τζόκιτς στις 6 Απριλίου. Η απόφαση για απαγόρευση της ανοικοδόμησης για έξι μήνες ακολούθησε την έντονη προειδοποίηση από τη 4οη Σύνοδο της Επιτροπής της UNESCO τον περασμένο Ιούλιο στην Κωνσταντινούπολη που ως γνωστόν διακόπηκε αιφνιδίως λόγω του πραξικοπήματος.

Από το 2013, η UNESCO προειδοποιεί για την κακή κατάσταση στη μεσαιωνική περιοχή της παλιάς πόλης λόγω της υπερβολικής ανοικοδόμησης, της αστικοποίησης και του ανεξέλεγκτου τουρισμού.

Η προτίμηση των εταιρειών κρουαζιερών στο Κότορ, σύμφωνα με πηγές του ΟΛΚΕ, δεν οφείλεται αποκλειστικά και μόνον στην ομορφιά του ως προορισμού αλλά στα φορολογικά κίνητρα που εξασφαλίζουν εφόσον στα λιμάνια που προσεγγίζουν συμπεριλάβουν έστω και ένα εκτός Ε.Ε. Μάλιστα οι ίδιες πηγές προσθέτουν ότι η μη ύπαρξη και πολλών εναλλακτικών λιμανιών εκτός εκείνων του Μαυροβουνίου και της Αλβανίας, είναι η αιτία που δεν μεταφέρονται περισσότεροι πλόες από το Αιγαίο στο Ιόνιο/Αδριατική, παρά τις εντάσεις και τον πόλεμο στην Τουρκία και τη Μ. Ανατολή.