Βαρκελώνη – Σαντορίνη: Μια κρουαζιέρα δρόμος

Την ώρα που στην Ισπανία, την Ιταλία και την Ολλανδία γίνονται τεράστιες διαδηλώσεις κατά του υπερτουρισμού, στην Σαντορίνη οι κάτοικοι προειδοποιούνται με μηνύματα τύπου 112 για τον περιορισμό μετακινήσεων λόγω κρουαζιεροπλοίων…

Η Ισπανία, που σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat είναι - μαζί με την Ιταλία - η πιο τουριστική χώρα της Ε.Ε., έχει φτάσει πλέον στα όριά της, με τους κατοίκους να βγαίνουν στους δρόμους, να διαμαρτύρονται και να «επιτίθενται» με νεροπίστολα στους τουρίστες.

Στις Βαλεαρίδες νήσους η κατάσταση είναι επίσης τεταμένη. Η νεαρή Σάρα που συμμετείχε στις διαδηλώσεις στην Μαγιόρκα δηλώνει στην euronews: «Σβήνουν την ταυτότητά μας, μας διώχνουν γιατί έχουν αγοράσει τα πάντα! Λένε ότι η Μαγιόρκα ζει από τον τουρισμό; Όχι, ο τουρισμός ζει από εμάς, μας σκοτώνει!».

«Η πολυτέλειά σας, η δυστυχία μας», λέει το ένα πανό.

«Δεν είναι τουριστοφοβία, είναι οι αριθμοί: 1.232.014 κάτοικοι, 18 εκατομμύρια τουρίστες.»

Σύμφωνα με το CNN και την ειδικό στον βιώσιμο τουρισμό από το Πανεπιστήμιο του Queensland, Antje Martins, οι διαμαρτυρίες των ντόπιων κατά του τουρισμού δεν είναι τόσο κόντρα ντόπιων και τουριστών, αλλά, αποτελούν στην πραγματικότητα μάλλον «μια αντανάκλαση του ότι δεν είναι ευτυχισμένοι επειδή δεν έχουν κανένα όφελος από τον τουρισμό που βλέπουν. Τα κύρια ζητήματα εδώ είναι διαρθρωτικά, όχι προσωπικά».

Πολλοί από τους διαδηλωτές συμφωνούν: «Δεν κατηγορούμε απευθείας τους τουρίστες. Θέλουμε να πιέσουμε την κυβέρνησή μας να αλλάξει πολιτικές».

Συμβολή στην συζήτηση για τις κρουαζιέρες

Σε αυτό το κλίμα της όλης ευρωπαϊκής «αντιτουριστικής» αναταραχής, ιδιαίτερο ενδιαφέρον και περιθώριο για εποικοδομητική και πολιτισμένη συζήτηση και διάλογο παρουσιάζει το θέμα των κρουαζιερόπλοιων. Αλήθεια, τι λένε τα στατιστικά σχετικά με το πλήθος των επιβατών των κρουαζιερόπλοιων;

Το 2023, σύμφωνα με την Statista, έφτασαν στην Βαρκελώνη με κρουαζιερόπλοιο 3,6 εκατομμύρια τουρίστες. Στην Κέρκυρα το 2023, οι τουρίστες που έφτασαν με κρουαζιερόπλοιο ήταν 667.182, σύμφωνα με το Στατιστικό Δελτίο της ΙΝΣΕΤΕ. Η διαφορά των αριθμών φαντάζει σημαντική, αν πάρουμε όμως τα δεδομένα αναλογικά με τον πληθυσμό της κάθε πόλης, θα δούμε ότι στην Βαρκελώνη των 1,62 εκατομμυρίων, η αναλογία μόνιμων κατοίκων και τουριστών (από κρουαζιερόπλοια) είναι 1 στους 3, ενώ στην Κέρκυρα των περίπου 100.000 κατοίκων, η αναλογία αυτή είναι περίπου 1 μόνιμος κάτοικος στους 6 τουρίστες… Ας μην πιάσουμε καλύτερα την Σαντορίνη των περίπου 15.000 κατοίκων που δέχθηκε το 2023 1.298.968 τουρίστες αποκλειστικά από κρουαζιερόπλοια…

Στο πλαίσιο αυτό, γίνεται αντιληπτό και είναι προφανές, ότι η τοπική οικονομία ωφελείται από την άφιξη των κρουαζιερόπλοιων. Το θέμα είναι πόσο ωφελείται σε σύγκριση με τον «παραδοσιακό» τουρισμό και κατά πόσο το όλο ζήτημα «κρουαζιέρα» αξίζει αν κάτσουμε σοβαρά και υπολογίσουμε αντικειμενικά τα συν και τα πλην.  

Αν σκεφτεί κανείς ότι μέσα σε ένα κρουαζιερόπλοιο (ας πάρουμε το Sun Princess, το μεγαλύτερο κρουαζιερόπλοιο που αράζει στην Κέρκυρα) υπάρχουν τουλάχιστον 17 εστιατόρια και μπαρ, αρκετοί χώροι και δραστηριότητες φιλικές για παιδιά και οικογένειας, αλλά και σημεία διασκέδασης από θέατρα, καζίνο, γήπεδα, spa, μέχρι και εκθέσεις τέχνης, τότε δεν είναι περίεργο που το 40% των επιβατών δεν κατεβαίνουν καθόλου από το πλοίο! Το ποσοστό αυτό προέκυψε από έρευνα που διεξήχθη στο Bergen της Νορβηγίας, στην οποία υπολογίζεται επίσης και ότι ο μέσος όρος των χρημάτων που ξοδεύουν οι επιβάτες όταν αποβιβάζονται από τα κρουαζιερόπλοια ανέρχεται στα 23 ευρώ… Και είναι δύσκολο να μην εμπιστευτεί κανείς το Bergen όταν αποτελεί «ειδήμονα» στον χώρο της κρουαζιέρας και παραδοσιακό λιμάνι-προορισμό από το 1884!

Η βιομηχανία των κρουαζιέρων, από την άλλη, υποστηρίζει ότι η μέση συνεισφορά των επιβατών στην τοπική οικονομία είναι πολύ υψηλότερη από αυτή που υπολογίζει το Bergen και είναι περίπου 91 ευρώ τη μέρα. Τα στοιχεία αυτά έρχεται να διαψεύσει η ετήσια έρευνα της Τράπεζας της Ελλάδος, που για το 2022 υπολόγισε ότι οι επιβάτες κρουαζιέρας ξοδεύουν κατά μέσο όρο 228,2 ευρώ σε όλη την διάρκεια του ταξιδιού τους.

Από την ίδια ελληνική έρευνα προκύπτει ότι ένας μεμονωμένος ταξιδιώτης το 2022 ξόδεψε στην χώρα μας 632,6 ευρώ, ποσό που δεν περιλαμβάνει τα εισιτήρια των ταξιδιών. Δεν χρειάζονται άλλα σχόλια για τη συνεισφορά του επιβάτη κρουαζιέρας και του «παραδοσιακού» ταξιδιώτη στην τοπική οικονομία, οι αριθμοί μιλούν από μόνοι τους.

Σαν να μην ήταν όμως μόνο το μικρό κέρδος από τις κρουαζιέρες αρκετό για να πείσει ορισμένους πόσο η όλη υπόθεση δεν αξίζει, έρχεται συμπληρωματικά και ο περιβαλλοντικός αντίκτυπος.

Όπως, είναι γνωστό τα κρουαζιερόπλοια χρησιμοποιούν βαρύ μαζούτ, ένα κάκιστης ποιότητας καύσιμο με σοβαρές επιπτώσεις στο τοπικό οικοσύστημα. Σύμφωνα με έρευνα του 2020, μία κρουαζιέρα στη Μεσόγειο διάρκειας μιας εβδομάδας παράγει ανά επιβάτη περίπου 1,9 τόνους ισοδυνάμων CO2, χωρίς να συμπεριλαμβάνονται οι πτήσεις από και προς τον προορισμό. Πρόκειται για περισσότερες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου από αυτές που παράγει ο μέσος Έλληνας/-ίδα ετησίως χρησιμοποιώντας αυτοκίνητο, λεωφορείο και τραίνο. Έχει υπολογιστεί, ότι ένα κρουαζιερόπλοιο παράγει ημερησίως CO2 ίδιας σχεδόν τιμής με 84.000 αυτοκίνητα, τόσα οξείδια του αζώτου όσο περίπου 421.000 αυτοκίνητα, αιωρούμενα μικροσωματίδια όσο περίπου 1 εκατομμύριο αυτοκίνητα και διοξείδιο του θείου (αυτό που παράγει την όξινη βροχή…) όσο 376 εκατομμύρια αυτοκίνητα!

Στους κύριους ρύπους που παράγουν τα κρουαζιερόπλοια συγκαταλέγονται οι εξής: οξείδιο του θείου, οξείδιο του αζώτου, άνθρακας, μαύρος άνθρακας, βαρέα μέταλλα, μεθάνιο.

Και επειδή έπεσε πολλή χημεία και δυσκολεύουν τα πράγματα θα πούμε κάτι τελευταίο. Οι περισσότεροι υποστηρίζουν ότι από την στιγμή που η Κέρκυρα δεν είναι απλά port of call, αλλά home port (δηλαδή ορισμένα κρουαζιερόπλοια αράζουν περισσότερες ώρες εδώ καθώς πραγματοποιείται η επιβίβαση και αποβίβαση του κόσμου) έχει περισσότερα έσοδα, καθώς υπάρχουν και επιβάτες που θα κάτσουν περισσότερες μέρες στο νησί. Πράγμα που αληθεύει. Δεν συνυπολογίζεται, ωστόσο, ότι η διαδικασία αυτή συνεπάγεται και την διάθεση τόνων απορριμμάτων και την απομάκρυνση λυμάτων στο νησί, αλλά και την προμήθεια καθαρού νερού στο πλοίο (αφού μας περισσεύει κιόλας)!

Προφανώς όλα τα παραπάνω, η συζήτηση περί βιώσιμου τουρισμού και δη περί κρουαζιερόπλοιων, δεν έχει στόχο για να αλλάξουν γνώμες και δεδομένα από την μια μέρα στην άλλη, καθώς αυτό δεν είναι ρεαλιστικό, εφικτό αλλά ούτε και βιώσιμο! Πρέπει, ωστόσο, να γνωρίζουμε το κλίμα κα τα επιχειρήματα της πανευρωπαϊκής κινητοποίησης ενάντια του υπερτουρισμού, ώστε να μπορέσουμε να προλάβουμε και να μην πάθουμε τα ίδια με περιπτώσεις χωρών όπως η Ισπανία και η Ιταλία.

ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΣΤΟΓΙΟΥ