Αποκαλυπτική έκθεση για τις συνθήκες κράτησης στις Φυλακές Κέρκυρας
Φυλακές Κέρκυρας
02 Σεπτεμβρίου 2022
/ 13:32
Το πόρισμα της Επιτροπής του Συμβουλίου της Ευρώπης για την Πρόληψη των Βασανιστηρίων και της Απάνθρωπης ή Ταπεινωτικής Μεταχείρισης ή Τιμωρίας (CPT)
ΚΕΡΚΥΡΑ. Στο «μικροσκόπιο» της Επιτροπής του Συμβουλίου της Ευρώπης για την Πρόληψη των Βασανιστηρίων και της Απάνθρωπης ή Ταπεινωτικής Μεταχείρισης ή Τιμωρίας (CPT) βρέθηκαν για πρώτη φορά από το 1997, οι συνθήκες κράτησης των φυλακισμένων στο σωφρονιστικό κατάστημα της Κέρκυρας.
Υπερπληθυσμός, έλλειψη προσωπικού, ανεπαρκής υγειονομική περίθαλψη, μικρά κελιά για την φιλοξενία δυο ατόμων αλλά και άλλα που χρησιμοποιούνται για πειθαρχικούς σκοπούς/προστασία (Πτέρυγα Κ) απουσία οργανωμένων ψυχαγωγικών, αθλητικών/γυμναστικών ή προσφοράς επαγγελματικών δραστηριοτήτων, κενό ειδικών πολιτικών για τα διεμφυλικά άτομα ακόμη και περιπτώσεις σωματικής κακομεταχείρισης περιλαμβάνονται στα ευρήματα της έκθεσης. Για ορισμένες από τις παρατηρήσεις ωστόσο, έχει ληφθεί ήδη μέριμνα από το ελληνικό κράτος με βάση τις συστάσεις της Επιτροπής.
Η επίσκεψη
Ιδιαίτερα αποκαλυπτικά είναι όσα κατέγραψε η CPT, στο πλαίσιο της ad hoc επίσκεψής της (επί τούτου όταν κρίνουν ότι είναι απαραίτητο) το διάστημα 22 Νοεμβρίου - 1 Δεκεμβρίου 2021 στα καταστήματα κράτησης Ανδρών Κορυδαλλού, Νιγρίτας, Κέρκυρας, Χίου, Κω, Ειδικό Κέντρο Υγείας και Ψυχιατρική Μονάδα Κρατουμένων Κορυδαλλού.
Ομάδα εμπειρογνωμόνων με επικεφαλής τον Πρόεδρο της CPΤ Alan Mitchell, και με την συνδρομή του Martin Lomas, αναπληρωτή επικεφαλής Επιθεωρητή Καταστημάτων Κράτησης στην Αγγλία και την Ουαλία, Ηνωμένο Βασίλειο κατέγραψαν αναλυτικά τα όσα είδαν διατυπώνοντας τις πρώτες παρατηρήσεις τους στις ελληνικές αρχές στο τέλος της επίσκεψής τους.
Το επίσημο πόρισμα διαβιβάστηκε στις ελληνικές αρχές στις 10 Μαρτίου 2022 ζητώντας την πλήρη περιγραφή των μέτρων που έλαβαν για την εφαρμογή των συστάσεων της Επιτροπής.
Άμεσα πάντως τα τρία πειθαρχικά κελιά της Πτέρυγας Κ τέθηκαν εκτός λειτουργίας από τις 6 Δεκεμβρίου του 2021 μέχρι να ανακαινιστούν πλήρως, ενώ μεταφέρθηκαν και οι τρεις διεμφυλικές γυναίκες στο Κατάστημα Κράτησης Γυναικών Κορυδαλλού, όπου πρόσφατα είχε ανακαινιστεί γι' αυτές μια μικρή μονάδα με δική της αυλή.
Τι κατέγραψαν
Ως ένα από τα κυριότερα προβλήματα που διαπιστώθηκε στις φυλακές Κέρκυρας ήταν ο «συνωστισμός» των κρατουμένων με το ποσοστό πληρότητας να αγγίζει το 171%.
Ειδικότερα κατά τον χρόνο επίσκεψης της CPT, το κατάστημα κράτησης φιλοξενούσε 237 άτομα με επίσημη ωστόσο χωρητικότητα 138 θέσεων. Οι περισσότεροι κρατούμενοι που συναντήθηκαν με την αντιπροσωπεία της επιτροπής δήλωσαν ότι το προσωπικό κράτησης συμπεριφέρεται σωστά έναντι αυτών.
Ωστόσο διατυπώθηκαν μερικοί ισχυρισμοί για σωματική κακομεταχείριση κρατουμένων (γροθιές και κλωτσιές) από ορισμένους σωφρονιστικούς υπαλλήλους, η οποία με βάση την έκθεση, προφανώς λάμβανε χώρα είτε στα κελιά είτε στην αναφερόμενη εγκαταλελειμμένη πτέρυγα (Κ) στην είσοδο του ιδρύματος και θεωρήθηκε ότι επιβαλλόταν ως τιμωρία για την αμφισβήτηση των εντολών που έδιναν οι σωφρονιστικοί υπάλληλοι.
Μια επίσκεψη σε αυτά τα κελιά έδειξε ότι, στην πραγματικότητα, είχαν χρησιμοποιηθεί πρόσφατα με βρώμικες κουβέρτες και ένα αφρώδες στρώμα στο πάτωμα, ενώ υπήρχαν μερικά άδεια μπουκάλια νερού και περιττώματα στην τουαλέτα ενός κελιού.
Σύμφωνα με την έκθεση, τα κελιά ήταν εντελώς απαράδεκτα για την κράτηση ατόμων ακόμη και για μικρά χρονικά διαστήματα (βρώμικα, υγρά, ερειπωμένα, χωρίς τρεχούμενο νερό, χωρίς πρόσβαση σε φυσικό φως, με ετοιμόρροπους τοίχους και περιορισμένο εξαερισμό).
Τι απαντά η Γ.Γ. Αντεγκληματικής Πολιτικής
Οι αιτιάσεις πάντως περί κακοποίησης σύμφωνα με την απάντηση της Γενικής Γραμματείας Αντεγκληματικής Πολιτικής του Υπ. Προστασίας του Πολίτη δεν έχουν υποπέσει στην αντίληψη της Διεύθυνσης των Φυλακών, επισημαίνοντας ότι σε περίπτωση εκδήλωσης βίαιης συμπεριφοράς από υπάλληλο σε βάρος κρατούμενου πραγματοποιείται διερεύνηση και ακολουθείται η προβλεπόμενη πειθαρχική διαδικασία.
Μικρά κελιά
Παράλληλα διαπιστώθηκε ότι σε κελιά μόλις των 6 τ.μ. φιλοξενούνταν δυο άτομα, ενώ σε κάθε πτέρυγα θα έπρεπε να υλοποιηθεί ένα πρόγραμμα ανακαίνισης (θερμαντικά σώματα, υδραυλικές εγκαταστάσεις, κ.α.)
Όπως διαπίστωσε η επιτροπή παρότι έχει προηγηθεί ένα κυλιόμενο πρόγραμμα ανακαίνισης (π.χ. βάψιμο) κάθε πτέρυγας, ωστόσο ακόμη και η πρόσφατα ανακαινισμένη πτέρυγα Ι δεν μπορούσε να θεωρηθεί ότι προσφέρει αξιοπρεπείς συνθήκες διαβίωσης.
Σε θέματα εκπαίδευσης αν και η λειτουργία του Σχολείου Δεύτερης Ευκαιρίας καταγράφηκε ως θετική εξέλιξη για τους κρατούμενους, ωστόσο διαπιστώθηκε σε όλα τα καταστήματα κράτησης που επισκέφθηκε η αντιπροσωπεία σαφής έλλειψη οργανωμένων ψυχαγωγικών, αθλητικών/γυμναστικών ή προσφοράς επαγγελματικών δραστηριοτήτων.
Τέλος, διαπιστώθηκαν ζητήματα στελέχωσης με υπαλλήλους φύλαξης. 62 δεσμοφύλακες (συμπεριλαμβανομένου του προϊσταμένου) με 12 κενές θέσεις για αριθμό 237 κρατουμένων.
Έλλειψη προσωπικού ωστόσο διαπιστώθηκε και σε άλλες θέσεις, όπως διοικητικό προσωπικό, κοινωνικούς λειτουργούς και ψυχολόγους, ενώ διαπιστώθηκε και η επείγουσα ανάγκη για ενίσχυση του προσωπικού υγειονομικής περίθαλψης με γενικούς ιατρούς και νοσοκόμες.
Σύμφωνα πάντως με την αρμόδια Υπηρεσία προκηρύχθηκαν ή αναμένεται να βγουν στον «αέρα» διαγωνισμοί για μια σειρά ειδικοτήτων.
Η ταυτότητα της CPT
Η CPT ιδρύθηκε από την «Ευρωπαϊκή Σύμβαση για τηv πρόληψη των βασανιστηρίων και της απάνθρωπης ή Ταπεινωτικής Μεταχείρισης ή Τιμωρίας» του Συμβουλίου της Ευρώπης που τέθηκε σε ισχύ το 1989. oργανώνει επισκέψεις σε χώρους κράτησης για να εκτιμήσει την μεταχείριση των ατόμων που στερούνται της ελευθερίας τους. Αυτοί οι χώροι περιλαμβάνουν φυλακές, σωφρονιστικά καταστήματα κράτησης νέων, αστυνομικά τμήματα, κέντρα κράτησης μεταναστών, ψυχιατρικά νοσοκομεία κ.α.
Οι αντιπροσωπείες της έχουν απεριόριστη πρόσβαση στους χώρους κράτησης και το δικαίωμα να κινούνται μέσα σ’αυτούς τους χώρους χωρίς περιορισμό. Μετά από κάθε επίσκεψη, η ΕΠΒ αποστέλλει στο ενδιαφερόμενο κράτος λεπτομερή έκθεση. Η έκθεση αυτή περιλαμβάνει τα ευρήματα της Επιτροπής και τις συστάσεις, τα σχόλια και αιτήματα της για πληροφορίες. Η CPT επίσης ζητεί λεπτομερή απάντηση για τα ζητήματα που εγείρονται στην έκθεσή της
Τα μέλη της ΕΠΒ είναι ανεξάρτητοι και αμερόληπτοι εμπειρογνώμονες με ποικίλη κατάρτιση, και περιλαμβάνει νομικούς, γιατρούς και ειδικούς σε θέματα φυλακών ή αστυνομίας. Τα μέλη εκλέγονται από την Επιτροπή Υπουργών του Συμβουλίου της Ευρώπης και αντιστοιχούν ο καθένας σε κάθε Κράτος Μέρος. Tο Συμβούλιο της Ευρώπης είναι ο επιφανέστερος οργανισμός προάσπισης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων της ευρωπαϊκής ηπείρου.
Περιλαμβάνει 46 κράτη μέλη (συμπεριλαμβανομένης και της Ελλάδας), τα οποία έχουν υπογράψει την Ευρωπαϊκή Σύμβαση Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, ένα σύμφωνο που έχει σχεδιαστεί για την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, της δημοκρατίας και του κράτους δικαίου.
ΜΑΡΙΑ ΜΠΑΖΔΡΙΓΙΑΝΝΗ
Υπερπληθυσμός, έλλειψη προσωπικού, ανεπαρκής υγειονομική περίθαλψη, μικρά κελιά για την φιλοξενία δυο ατόμων αλλά και άλλα που χρησιμοποιούνται για πειθαρχικούς σκοπούς/προστασία (Πτέρυγα Κ) απουσία οργανωμένων ψυχαγωγικών, αθλητικών/γυμναστικών ή προσφοράς επαγγελματικών δραστηριοτήτων, κενό ειδικών πολιτικών για τα διεμφυλικά άτομα ακόμη και περιπτώσεις σωματικής κακομεταχείρισης περιλαμβάνονται στα ευρήματα της έκθεσης. Για ορισμένες από τις παρατηρήσεις ωστόσο, έχει ληφθεί ήδη μέριμνα από το ελληνικό κράτος με βάση τις συστάσεις της Επιτροπής.
Η επίσκεψη
Ιδιαίτερα αποκαλυπτικά είναι όσα κατέγραψε η CPT, στο πλαίσιο της ad hoc επίσκεψής της (επί τούτου όταν κρίνουν ότι είναι απαραίτητο) το διάστημα 22 Νοεμβρίου - 1 Δεκεμβρίου 2021 στα καταστήματα κράτησης Ανδρών Κορυδαλλού, Νιγρίτας, Κέρκυρας, Χίου, Κω, Ειδικό Κέντρο Υγείας και Ψυχιατρική Μονάδα Κρατουμένων Κορυδαλλού.
Ομάδα εμπειρογνωμόνων με επικεφαλής τον Πρόεδρο της CPΤ Alan Mitchell, και με την συνδρομή του Martin Lomas, αναπληρωτή επικεφαλής Επιθεωρητή Καταστημάτων Κράτησης στην Αγγλία και την Ουαλία, Ηνωμένο Βασίλειο κατέγραψαν αναλυτικά τα όσα είδαν διατυπώνοντας τις πρώτες παρατηρήσεις τους στις ελληνικές αρχές στο τέλος της επίσκεψής τους.
Το επίσημο πόρισμα διαβιβάστηκε στις ελληνικές αρχές στις 10 Μαρτίου 2022 ζητώντας την πλήρη περιγραφή των μέτρων που έλαβαν για την εφαρμογή των συστάσεων της Επιτροπής.
Άμεσα πάντως τα τρία πειθαρχικά κελιά της Πτέρυγας Κ τέθηκαν εκτός λειτουργίας από τις 6 Δεκεμβρίου του 2021 μέχρι να ανακαινιστούν πλήρως, ενώ μεταφέρθηκαν και οι τρεις διεμφυλικές γυναίκες στο Κατάστημα Κράτησης Γυναικών Κορυδαλλού, όπου πρόσφατα είχε ανακαινιστεί γι' αυτές μια μικρή μονάδα με δική της αυλή.
Τι κατέγραψαν
Ως ένα από τα κυριότερα προβλήματα που διαπιστώθηκε στις φυλακές Κέρκυρας ήταν ο «συνωστισμός» των κρατουμένων με το ποσοστό πληρότητας να αγγίζει το 171%.
Ειδικότερα κατά τον χρόνο επίσκεψης της CPT, το κατάστημα κράτησης φιλοξενούσε 237 άτομα με επίσημη ωστόσο χωρητικότητα 138 θέσεων. Οι περισσότεροι κρατούμενοι που συναντήθηκαν με την αντιπροσωπεία της επιτροπής δήλωσαν ότι το προσωπικό κράτησης συμπεριφέρεται σωστά έναντι αυτών.
Ωστόσο διατυπώθηκαν μερικοί ισχυρισμοί για σωματική κακομεταχείριση κρατουμένων (γροθιές και κλωτσιές) από ορισμένους σωφρονιστικούς υπαλλήλους, η οποία με βάση την έκθεση, προφανώς λάμβανε χώρα είτε στα κελιά είτε στην αναφερόμενη εγκαταλελειμμένη πτέρυγα (Κ) στην είσοδο του ιδρύματος και θεωρήθηκε ότι επιβαλλόταν ως τιμωρία για την αμφισβήτηση των εντολών που έδιναν οι σωφρονιστικοί υπάλληλοι.
Μια επίσκεψη σε αυτά τα κελιά έδειξε ότι, στην πραγματικότητα, είχαν χρησιμοποιηθεί πρόσφατα με βρώμικες κουβέρτες και ένα αφρώδες στρώμα στο πάτωμα, ενώ υπήρχαν μερικά άδεια μπουκάλια νερού και περιττώματα στην τουαλέτα ενός κελιού.
Σύμφωνα με την έκθεση, τα κελιά ήταν εντελώς απαράδεκτα για την κράτηση ατόμων ακόμη και για μικρά χρονικά διαστήματα (βρώμικα, υγρά, ερειπωμένα, χωρίς τρεχούμενο νερό, χωρίς πρόσβαση σε φυσικό φως, με ετοιμόρροπους τοίχους και περιορισμένο εξαερισμό).
Τι απαντά η Γ.Γ. Αντεγκληματικής Πολιτικής
Οι αιτιάσεις πάντως περί κακοποίησης σύμφωνα με την απάντηση της Γενικής Γραμματείας Αντεγκληματικής Πολιτικής του Υπ. Προστασίας του Πολίτη δεν έχουν υποπέσει στην αντίληψη της Διεύθυνσης των Φυλακών, επισημαίνοντας ότι σε περίπτωση εκδήλωσης βίαιης συμπεριφοράς από υπάλληλο σε βάρος κρατούμενου πραγματοποιείται διερεύνηση και ακολουθείται η προβλεπόμενη πειθαρχική διαδικασία.
Μικρά κελιά
Παράλληλα διαπιστώθηκε ότι σε κελιά μόλις των 6 τ.μ. φιλοξενούνταν δυο άτομα, ενώ σε κάθε πτέρυγα θα έπρεπε να υλοποιηθεί ένα πρόγραμμα ανακαίνισης (θερμαντικά σώματα, υδραυλικές εγκαταστάσεις, κ.α.)
Όπως διαπίστωσε η επιτροπή παρότι έχει προηγηθεί ένα κυλιόμενο πρόγραμμα ανακαίνισης (π.χ. βάψιμο) κάθε πτέρυγας, ωστόσο ακόμη και η πρόσφατα ανακαινισμένη πτέρυγα Ι δεν μπορούσε να θεωρηθεί ότι προσφέρει αξιοπρεπείς συνθήκες διαβίωσης.
Σε θέματα εκπαίδευσης αν και η λειτουργία του Σχολείου Δεύτερης Ευκαιρίας καταγράφηκε ως θετική εξέλιξη για τους κρατούμενους, ωστόσο διαπιστώθηκε σε όλα τα καταστήματα κράτησης που επισκέφθηκε η αντιπροσωπεία σαφής έλλειψη οργανωμένων ψυχαγωγικών, αθλητικών/γυμναστικών ή προσφοράς επαγγελματικών δραστηριοτήτων.
Τέλος, διαπιστώθηκαν ζητήματα στελέχωσης με υπαλλήλους φύλαξης. 62 δεσμοφύλακες (συμπεριλαμβανομένου του προϊσταμένου) με 12 κενές θέσεις για αριθμό 237 κρατουμένων.
Έλλειψη προσωπικού ωστόσο διαπιστώθηκε και σε άλλες θέσεις, όπως διοικητικό προσωπικό, κοινωνικούς λειτουργούς και ψυχολόγους, ενώ διαπιστώθηκε και η επείγουσα ανάγκη για ενίσχυση του προσωπικού υγειονομικής περίθαλψης με γενικούς ιατρούς και νοσοκόμες.
Σύμφωνα πάντως με την αρμόδια Υπηρεσία προκηρύχθηκαν ή αναμένεται να βγουν στον «αέρα» διαγωνισμοί για μια σειρά ειδικοτήτων.
Η ταυτότητα της CPT
Η CPT ιδρύθηκε από την «Ευρωπαϊκή Σύμβαση για τηv πρόληψη των βασανιστηρίων και της απάνθρωπης ή Ταπεινωτικής Μεταχείρισης ή Τιμωρίας» του Συμβουλίου της Ευρώπης που τέθηκε σε ισχύ το 1989. oργανώνει επισκέψεις σε χώρους κράτησης για να εκτιμήσει την μεταχείριση των ατόμων που στερούνται της ελευθερίας τους. Αυτοί οι χώροι περιλαμβάνουν φυλακές, σωφρονιστικά καταστήματα κράτησης νέων, αστυνομικά τμήματα, κέντρα κράτησης μεταναστών, ψυχιατρικά νοσοκομεία κ.α.
Οι αντιπροσωπείες της έχουν απεριόριστη πρόσβαση στους χώρους κράτησης και το δικαίωμα να κινούνται μέσα σ’αυτούς τους χώρους χωρίς περιορισμό. Μετά από κάθε επίσκεψη, η ΕΠΒ αποστέλλει στο ενδιαφερόμενο κράτος λεπτομερή έκθεση. Η έκθεση αυτή περιλαμβάνει τα ευρήματα της Επιτροπής και τις συστάσεις, τα σχόλια και αιτήματα της για πληροφορίες. Η CPT επίσης ζητεί λεπτομερή απάντηση για τα ζητήματα που εγείρονται στην έκθεσή της
Τα μέλη της ΕΠΒ είναι ανεξάρτητοι και αμερόληπτοι εμπειρογνώμονες με ποικίλη κατάρτιση, και περιλαμβάνει νομικούς, γιατρούς και ειδικούς σε θέματα φυλακών ή αστυνομίας. Τα μέλη εκλέγονται από την Επιτροπή Υπουργών του Συμβουλίου της Ευρώπης και αντιστοιχούν ο καθένας σε κάθε Κράτος Μέρος. Tο Συμβούλιο της Ευρώπης είναι ο επιφανέστερος οργανισμός προάσπισης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων της ευρωπαϊκής ηπείρου.
Περιλαμβάνει 46 κράτη μέλη (συμπεριλαμβανομένης και της Ελλάδας), τα οποία έχουν υπογράψει την Ευρωπαϊκή Σύμβαση Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, ένα σύμφωνο που έχει σχεδιαστεί για την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, της δημοκρατίας και του κράτους δικαίου.
ΜΑΡΙΑ ΜΠΑΖΔΡΙΓΙΑΝΝΗ
