Μήνυμα Μαχειμάρη για την επέτειο εξέγερσης του Πολυτεχνείου

συνειδητοποίησα ότι το 1973- 48 χρόνια πριν- είχα απλά ενηλικιωθεί. Κι αναρωτήθηκα τι σημαίνει άραγε -όχι για μας τους μεσήλικες πλέον- αλλά για τα νέα παιδιά η αναφορά σε καταστάσεις που δε βίωσαν (ευτυχώς).
Τολμώ λοιπόν να πω ότι το νόημα του Πολυτεχνείου δεν μεταδίδεται ούτε υπενθυμίζεται με ηχηρές επετειακές μνημονεύσεις τιμής ένεκεν και μηνύματα όπως το παρόν. Βιώνεται αναμνηστικά για τους ωριμότερους, με αναδρομή στην ορμή της νιότης τους (για κάποιους ισχύει και εκείνο του μεγάλου Βάρναλη... «Αχ, πού 'σαι νιότη που 'δειχνες πως θα γινόμουν άλλος!».) Όσα χρόνια κι αν περάσουν είναι χαραγμένα στο μυαλό , στη μνήμη, στη συνείδηση, στην καρδιά   ….Το τρέμουλο της φωνής στο «Εδώ Πολυτεχνείο», η λαϊκή συμπαράσταση, οι πρώτοι νεκροί… «Πάνω απ’ τα τανκς, μέσα στους σκόρπιους πυροβολισμούς… πώς μπορείτε λοιπόν να κοιμάστε»;…
Κι αυτές τις μνήμες, τις λυτρώνουν τα λόγια των ποιητών μας που με λέξεις αποτυπώνουν τις φοβερές εικόνες και τα βαθιά νοήματα των ημερών ….
Φοβάμαι / Μανώλης Αναγνωστάκης Νοέμβρης του 1983.
Φοβάμαι τους ανθρώπους που εφτά χρόνια έκαναν πως δεν είχαν πάρει χαμπάρι και μια ωραία πρωία –μεσούντος κάποιου Ιουλίου– βγήκαν στις πλατείες με σημαιάκια κραυγάζοντας «Δώστε τη χούντα στο λαό».
Φοβάμαι τους ανθρώπους που με καταλερωμένη τη φωλιά πασχίζουν τώρα να βρουν λεκέδες στη δική σου.
Φοβάμαι τους ανθρώπους που σου 'κλειναν την πόρτα μην τυχόν και τους δώσεις κουπόνια και τώρα τους βλέπεις στο Πολυτεχνείο να καταθέτουν γαρίφαλα και να δακρύζουν……
Φοβάμαι, φοβάμαι πολλούς ανθρώπους. Φέτος φοβήθηκα ακόμα περισσότερο.
Γιάννης Ρίτσος - 16 και 17 Νοέμβρη 1973
Ωραία παιδιά, με τα μεγάλα μάτια σαν εκκλησίες χωρίς στασίδια.
Ωραία παιδιά, δικά μας, με τη μεγάλη θλίψη των αντρείων,
Αψήφιστοι, όρθιοι στα προπύλαια, στον πέτρινο αέρα,
Έτοιμο χέρι, έτοιμο μάτι, - πως μεγαλώνει το μπόι, το βήμα και η παλάμη του ανθρώπου;
Λουκάς Θεοδωρακόπουλος, Ο εκφωνητής
Δεν θα ξεχάσουμε ποτέ τη φωνή σου γενναίο παιδί: Εδώ Πολυτεχνείο! Εδώ Πολυτεχνείο!
Σας μιλάει ο σταθμός των ελεύθερων αγωνιζόμενων φοιτητών των ελεύθερων αγωνιζόμενων Ελλήνων!
Είχες βραχνιάσει να μιλάς με τις ώρες μα πιο πολύ ήταν το πάθος που ράγιζε το πυρωμένο μέταλλο της φωνής σου γεμίζοντας τους αιθέρες μ' ανατριχίλες και δάκρυα.
Κι ο πλανταγμένος λαός συσπειρωμένος μισός στους δρόμους και μισός στα σπίτια ρουφούσε λαίμαργα το τραύλισμα της λευτεριάς που σπαρταρούσε μέσα στο στήθος σου κι αγωνιούσε και παθαίνονταν κι έκανε προσευχές, Χριστέ μου, να μη σωπάσεις.
Γιατί χρόνια και χρόνια σ' αυτό τον τόπο είναι στη μοίρα του ν' ακούει αυτό το τραύλισμα που δεν προφταίνει να γίνει φωνή που δεν προφταίνει να γίνει φθόγγος και μουσική αναστάσιμη.
Γιατί χρόνια και χρόνια στην κρίσιμη στιγμή τα δολερά χέρια των τυράννων υπογράφουν το διάταγμα της σιγής σου.
Νικηφόρος Βρεττάκος/Μικρός τύμβος/ (17 Νοεμβρίου 1973)
Δίχως τουφέκι και σπαθί, με το ήλιο στο μέτωπο, υπήρξατε ήρωες και ποιητές μαζί. Είστε το Ποίημα. Απλώνοντας το χέρι μου δεν φτάνει ως εκεί που ωραία λουλούδια τις μορφές σας
Λιτανεύει ο αέρας της αρετής. Ω παιδιά μου, Μπροστά σ’ αυτό το ποίημα μετράει μόνο η σιωπή.
Σπύρος Κατσίμης - Μας ξάφνιασε η νύχτα Από τη συλλογή Οι ρήτορες (Διογένης, 1974).
Το πρωί διασχίζαμε τους δρόμους με τα σχολικά μας βιβλία
Τη νύχτα συνεχίζαμε τη ζωή της ημέρας, φυλάγοντας τον ήλιο…
Έτσι μας χαρακτήρισαν συνωμότες.
Στο Μεγάλο Σχολείο μάς ξάφνιασε η νύχτα με τόσους βαριά τραυματισμένους γύρω μας,
χωρίς γάζες, οξυγόνο, χωρίς φάρμακα, γιατρό, ασθενοφόρα.
Μια ριπή πολυβόλου τραυματίζει το φως.
Στα υπνοδωμάτια των παιδικών μας χρόνων με το εικόνισμα της Παναγιάς ποιός ονειρεύεται
ειρηνικές παρελάσεις;
Μας κυνηγούσαν στα ερημικά πάρκα και τις παρόδους, γιατί -λέει- θα καίγαμε την πόλη
με τον ήλιο που κρύβαμε……
 
Μέσα σ αυτές τις σκέψεις που καταθέτω σε τιμή αυτών που το 1973 έσπασαν την ένοχη σιωπή μιας χώρας και ενός λαού και έφεραν το πάνω κάτω για να γράφω και εγώ και όλοι οι άλλοι ελεύθερα και εκ του ασφαλούς επετειακές υπενθυμίσεις προσθέτω πως η επέτειος της εξέγερσης του Πολυτεχνείου , ενδυναμωμένη φέτος ως σύμβολο και από την επέτειο των 200 χρόνων του μεγάλου ξεσηκωμού του 1821, έρχεται να μας θυμίσει ότι οι πρώτες από όλες τις προϋποθέσεις προόδου και ευημερίας είναι η ελευθερία και η δημοκρατία. Παράλληλα, μας παρωθεί να αναστοχαστούμε  έννοιες συνυφασμένες με κείνες , όπως   η συλλογικότητα, η συμμετοχή, η αλληλεγγύη.
Την 17η  Νοέμβρη του 1973 δεν την αναζητάς σε ημερολογιακούς χρονοδείκτες . Γιατί είναι πλέον σημειολογικό ορόσημο. Σύνθεση Ιδεών. Ταυτόσημη   με το πύρωμα της νιότης για τη λευτεριά,  το δίκαιο, την επανάσταση με αιτία, τα όνειρα για έναν καλύτερο κόσμο. Και βρίσκεται στα χρωμοσώματα της νεολαίας, : "οι νέοι έξαλλοι θα ακολουθούν με στίχους/ χωρίς ύμνους/ ούτε υποταγή στην τρομερή εξουσία/ …
Η ορμή της  αντίστασης των φοιτητών ήταν το έναυσμα,   το σύνθημα στο λαό που τρόχιζε την οργή του χρόνια και ενώθηκε  μαζί τους. …Ανάμεσα στις σιδερένιες πύλες της μοίρας, φύτεψαν τους σπόρους της Ιστορίας, και αυτοί ποτίστηκαν από τις πράξεις…….
 
Η εξέγερση εναντίον της Χούντας των Συνταγματαρχών συνδέεται καταστατικά με τη δημόσια παιδεία και με τη σημαντικότερη ανθρώπινη ομάδα της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης: τους φοιτητές. Από φοιτητές και σπουδαστές ξεκίνησε η αντίσταση στις 14 Νοεμβρίου με την κατάληψη του Μετσόβιου Πολυτεχνείου, ενώ είχε προηγηθεί τον Φεβρουάριο του 1973 η εξέγερση των φοιτητών της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, οι οποίοι ορκίστηκαν στο όνομα της ελευθερίας να αγωνιστούν μέχρι τέλους για την κατοχύρωση των ακαδημαϊκών ελευθεριών, του πανεπιστημιακού ασύλου, της ανάκλησης όλων των καταπιεστικών νόμων και διαταγμάτων.
 
Αν  θέλουμε 48 χρόνια μετά,  να αποδείξουμε ότι  η εξέγερση του Πολυτεχνείου  άφησε βαθύ αποτύπωμα,  ας το ψάξουμε  στον καθημερινό τρόπο σκέψης, στη  στάση ζωής και στις πράξεις μας για την εξάλειψη της κάθε μορφής βίας.
 
Μην ξεχνάμε πως και σήμερα, το 2021, υφιστάμεθα μια άλλη μορφή βίας. Την πανδημία,  που ανέτρεψε όλες τις νόρμες και κυρίως μας  στέρησε  την Ελευθερία μας. Βρισκόμαστε και πάλι έγκλειστοι εντός « οριοθετημένων πυλών» με εχθρό τον ιό SARS -2. Με την επιστήμη όμως να προσφέρει το όπλο του εμβολίου για θωράκιση.
 
Ιδιαίτερα λοιπόν, μέσα στην ατμόσφαιρα της παρατεταμένης πανδημίας, οφείλουμε να υπερασπιστούμε τις θεμελιώδεις αξίες της ανθρώπινης συνθήκης, οι οποίες έχουν παραγκωνιστεί.
Το Πολυτεχνείο μας καλεί να επαναπροσδιορίσουμε τη σχέση μας με τις αξίες που οδήγησαν στην εξέγερση του, τη Δημοκρατία και τον σεβασμό στα ανθρώπινα δικαιώματα. Σήμερα περισσότερο παρά ποτέ είναι επιτακτική ανάγκη να τεθούν εκ νέου σε υγιείς βάσεις οι προϋποθέσεις της Ελευθερίας του Ανθρώπου σε σχέση με τον εαυτό του και την κοινωνία.
 
Κι όπως προτρέπει ο ποιητής:
Πάντα να πολεμάς και ν’ αντιστέκεσαι, κι ας μένεις μόνος.
Μονάχος, έρημος, γαλήνιος, να πολεμάς για το καλό του Ανθρώπου…
Κάνε τη λευτεριά θούριο, κραυγή, οργισμένα βήματα,
Έργο—και όχι πάρεργο.
 
ΨΩΜΙ-ΠΑΙΔΕΙΑ-ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ -ΥΓΕΙΑ-ΥΓΕΙΑ-ΥΓΕΙΑ