Η Κέρκυρα στη γεωπολιτική των ενεργειακών αγωγών

Δεν είναι και τόσο εύκολο να καταλάβει κανείς ποια σχέση έχει μπορεί να έχει η ανάπλαση του κέντρου της Χιμάρας με τη διαμορφούμενη νέα γεωγραφία κι έτσι την αμφισβήτηση των συνθηκών του α΄παγκοσμίου πολέμου. Κι όμως η υποδαύλιση και η διατήρηση της παραμεθόριας έντασης παραπέμπουν σε προσδοκίες που ξεπερνούν τα καθημερινά και μας υποψιάζουν για τις βαθύτερες επιδιώξεις.

Η Ελλάδα, στη γιουγκοσλαβική κρίση ήταν από 'κείνες τις χώρες, που υποστήριξαν τη θέση της μη αλλαγής των συνόρων στα Βαλκάνια. Αναπότρεπτα όμως η επιλογή της Βοσνίας-Εργεγοβίνης αρχικώς, μα κυρίως του Κοσσυφοπεδίου, ως μήλων της έριδος, έθετε εξ' ορισμού ζήτημα συνόρων, αντλώντας αφορμές για την αναθεώρηση τους από τις ματωμένες μέρες του α΄ παγκοσμίου πολέμου, τότε που χαράχτηκαν εντέλει τα όρια στην περιοχή, και ολοκληρώθηκε η ύστερη εθνογένεση των σύγχρονων κρατών.

 

Αναφερόμενος σε 'κείνη την συγκυρία, ο διάδοχος του Ραμίζ Αλία, Αλβανός πρόεδρος Άλφρεντ Μοϊσίου, μιλώντας σε φόρουμ στην Οξφόρδη στα μέσα της δεκαετίας του '90, είχε διατυπώσει το εθνικό παράπονο ότι οι νικήτριες μεγάλες δυνάμεις του α΄ παγκοσμίου πολέμου αδίκησαν το νεαρό αλβανικό κράτος. Εξαίρεσαν, κατά την σύστασή του, περιοχές κατοικούμενες από αμιγώς αλβανικούς πληθυσμούς στα Βόρεια, τα Ανατολικά και τα ...Νότια. Ήταν η πρώτη φορά, στον καμβά της γιουγκοσλαβικής διάλυσης, που εμφανιζόταν η Μεγάλη Αλβανία της καρδιάς του, παραφράζοντας τις πρόσφατες, ανάλογες επικλήσεις του Τ.Ρ. Ερντογάν για την τουρκική περίπτωση...

Άλλωστε είχε προηγηθεί η διατύπωση της ελληνικής, μεγάλης ιδέας, που με ανάλογο σκεπτικό, τίθονταν ζητήματα απελευθέρωσης εδαφών και αλλαγής των εθνικών συνόρων, χρονικά στο πλαίσιο κυρίως των δυο απανωτών, ευρωπαϊκών, παγκοσμίων πολέμων.

 

Μικροί - μεγάλοι

 

Η δυναμική των εθνών και τα όρια των σχηματισμών αποδείχθησαν όλα αυτά τα χρόνια μεγέθη σε απόλυτη αναλογία, με τις μεγαλύτερες δυνάμεις να ανοιγοκλείνουν την στρόφιγγα προσδοκιών και επιδιώξεων κατά το δοκούν.

Ήταν θέμα εθνικού, γενετικού κώδικα των μικρών; Κάθε άλλο, ήταν τυπική εκδήλωση σύγχρονης ιμπεριαλιστικής πολιτικής των μεγάλων, προκαλούμενη από τους ανταγωνισμούς τους στην επιδίωξη διαμόρφωσης γεωγραφίας ανάλογης των στρατηγικών, οικονομικών τους συμφερόντων. Κυρίως της επέκτασής τους είτε αυτόνομα και κατά μόνας είτε σε συνδυασμό με προνομιακές συμφωνίες με τους υποδεέστερους από πλευράς ισχύος, εθνικούς σχηματισμούς.

Η έκταση τους και η απόσταση από τους προνομιακούς τόπους στον πλανήτη ήταν η πρώτη εκτιμητέα, γεωπολιτική επιδίωξη.

Τα χρόνια πέρασαν και το χαλύβδινο καθεστώς ισορροπίας στην Ευρασία, θρυματίστηκε από τις κοινωνικές εξελίξεις στις χώρες του σοσιαλιστικού στρατοπέδου. Η ενοποίηση των Γερμανιών έδωσε μιαν ακόμα ευκαιρία στο Βερολίνο να διαχειριστεί την οικονομική του ισχύ, ελπίζοντας να επιδείξει αυτή τη φορά, μεγαλύτερη ωριμότητα και υπομονή απ' όση στο παρελθόν.

 

Αλβανοί και Κούρδοι

 

Παραλλήλως ο αγγλοσαξονικός παράγοντας, έχοντας λαμβάνειν από την περίοδο της παντοκρατορίας του, χρησιμοποίησε, σε επίρρωση της ανθρωπιστικής του ευαισθησίας, δυο εκκρεμείς και προβληματικές περιπτώσεις ύστερης εθνογένεσης. Στα Βαλκάνια, την αλβανική και στη Μ. Ανατολή, την κουρδική. Τα σύνορα της καρδιάς των εθνοτήτων αυτών υπήρξαν η θρυαλλίδα για την έκρηξη που θα οδηγούσε στην αλλαγή της γεωγραφίας γενικότερα.

Και σ' αυτή την σύγχρονη περίπτωση, το επίδικο ήταν η σχέση με τις ενεργοπαραγωγικές περιοχές του πλανήτη ως η συνέχεια διαχρονικού μπρα ντε φερ στον πυρήνα των οικονομικών επιδιώξεων. 

Τι συνδέει τα βάθη της Ανατολής με το Βόρειο Ιόνιο; Μα οι πολλαπλές και ποικίλες χαράξεις ενεργειακών δρόμων, η κάθε μια από αυτές σα λύση γρίφου νεοϊμπεριαλιστικών επιδιώξεων και συμμαχιών. Εκκίνηση από τους παράλληλους, που ορίζουν την Κασπία, και προορισμός η ενεργοβόρα Ευρώπη. Χρησιμοποιώντας στην όδευση τη Μαύρη θάλασσα, ο λόγος γίνεται για τους ρωσικούς ως επί το πλείστον υδρογονάνθρακες. Ακολουθώντας νοτιότερους δρόμους, μικραίνει η εξάρτηση από τον σλαβικό, άσπονδο φίλο.

Πριν από 100 χρόνια στη νομή αυτή, η συγκυρία, η οικονομία αλλά και οι παίκτες ήταν λιγότεροι απ' όσους σήμερα κάνουν σενάρια για την τελική χάραξη, τις οίδε πόσων, δικτύων... Τότε η οθωμανική αυτοκρατορία έπνεε τα λοίσθια, οι Αμερικανοί είχαν την ισχύ εκστρατευτικού σώματος κι όσο για τους Απωανατολίτες ήταν ακόμα πολύ μακριά κι άλλο τόσο πίσω.

 

Η Κέρκυρα

 

Το Ιόνιο και ιδιαιτέρως το κερκυραϊκό σταυροδρόμι είχε ανέκαθεν αξία, αναδεικνυόμενη στο πλαίσιο ανάλογων επιδιώξεων. Σαν ευρωπαϊκή θάλασσα, όταν πάντως ξεθώριασε η αναφορά στη Γαληνοτάτη και στο πλαίσιο της απόλυτης διάκρισης Ανατολής - Δύσης, και μάλιστα χωρίς την υποψία ύπαρξης ενεργειακών καλουδίων, άπλωνε ξαπλώστρες και καρέκλες στις παραλίες της ώστε να δεχθεί τους καταπονημένους από την ηλιοπενία, βόρειους φίλους της.

 

... Αλλά η χαρά δεν την αφήνει

 

Τα δικτυακά όμως σχέδια επί χάρτου και οι έρευνες προσέδωσαν μια νέα εξαιρετικά ενδιαφέρουσα ιδιοσυστασία, βάζοντας σε σκέψεις τους γείτονες, που ανακαλύπτουν, μέρα με τη μέρα, πόσο μετράνε ακόμα στο μυαλό των μεγάλων Δυνάμεων. Μαζί και η ανανήψασα Τουρκία, που ξανακούει την καρδιά της, πιστεύοντας ότι η ιστορία της χρωστάει. Και λιγότερο συναισθηματικά, προσδοκώντας ότι η αναθεώρηση των Συνθηκών στις οποίες υπέκυψε πριν από έναν αιώνα, τώρα είναι εφικτή!

Αναλόγως και τα Τίρανα, τασόμενα εξ' ορισμού από την πλευρά της επιβεβλημένης αλλαγής των συνόρων στην περιοχή, διαλέγουν τον οικείο σύμμαχο και ταυτίζονται με τη ρητορική του, κάνοντας λογοπαίγνια με τις μεγαλοϊδεατικές τους επιδιώξεις. Αυτές ξεκίνησαν ως ακαδημαϊκή συζήτηση, έγιναν σύνθημα στο στόμα ακραίων και περιθωριακών πολιτικών και τώρα είναι πλέον εθνικό δόγμα...