Απάντηση Μενδώνη για το Λαζαρέτο, εκκρεμεί η τοποθέτηση Βορίδη

όπως προκύπτει από έγγραφη απάντησή της σε Ερώτηση βουλευτών του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας για το αν η κυβέρνηση αναγνωρίζει και συνομολογεί, βάσει της προαναφερθείσας διάταξης, την κυριότητα του Δήμου.

Για το ίδιο θέμα αναμένεται και τοποθέτηση του υπουργού Εσωτερικών.

Απαντώντας στους βουλευτές του ΚΚΕ Νίκο Καραθανασόπουλο και Νίκο Παπαναστάση, η Λίνα Μενδώνη αναγνωρίζει ότι όντως «σύμφωνα με την παρ. 1 του άρθρου 36 του ν. 4049/2012 (ΦΕΚ Α’ 35), η κυριότητα της νησίδας Λαζαρέτο φέρεται ότι παραχωρήθηκε από τον ΕΟΤ Α.Ε. και την ΕΤΑΔ Α.Ε., η οποία
είχε τη διαχείρισή της, στο Δήμο Κέρκυρας». Αυτή είναι η πρώτη φορά που η κυβέρνηση της χώρας αναφέρεται στην ισχύ του νόμου μεταβίβασης της κυριότητας του Λαζαρέτου στον Δήμο.

Ωστόσο η υπουργός -στην απάντησή της που έγινε με καθυστέρηση γνωστή χθες- σημειώνει ότι «η ολοκλήρωση ή μη της προβλεπόμενης στην ανωτέρω διάταξη διαδικασίας μεταβίβασης δεν είναι σε γνώση» του υπουργείου, «δεδομένου ότι εκφεύγει των αρμοδιοτήτων του».

Η Ερώτηση των βουλευτών του ΚΚΕ είχε κατατεθεί στη Βουλή τις 19 Απριλίου και απευθυνόταν τόσο στην υπουργό Πολιτισμού όσο και στον μάλλον αρμοδιότερο για το ιδιοκτησιακό θέμα υπουργό Εσωτερικών Μάκη Βορίδη, η απάντηση του οποίου όμως, όπως προαναφέρθηκε, εκκρεμεί και λογικά αναμένεται εντός των προσεχών ημερών. Η Λίνα Μενδώνη απάντησε με έγγραφό της με ημερομηνία 28 Μαΐου.  

Ο Δήμος Κεντρικής Κέρκυρας, ως γνωστόν, μετά την ανακίνηση του θέματος τον περασμένο Απρίλιο έχει ζητήσει από την Εταιρεία Ακινήτων Δημοσίου (ΕΤΑΔ) την έκδοση επιβαλλόμενης  από τον νόμο αυτό απόφασής της για την οριστικοποίηση της διαδικασίας μεταγραφής του Λαζαρέτου στο Κτηματολόγιο και τα περιουσιακά του στοιχεία. Η ΕΤΑΔ, όπως ανακοινώθηκε στην τελευταία συνεδρίαση του δημοτικού συμβουλίου, έχει ήδη συνομολογήσει εγγράφως ότι η νησίδα ανήκει στον Δήμο και έχει δεσμευτεί να εκδώσει το γρηγορότερο δυνατόν σχετικό έγγραφο για την πλήρη διευθέτηση του θέματος. Σε συνέχεια αυτής της απάντησης, με ομόφωνη απόφασή του ο Δήμος έχει ζητήσει από αυτή να επισπεύσει τις οφειλόμενες εδώ και δέκα περίπου έτη ενέργειές της.

Ευχάριστο μπορεί να θεωρηθεί εξάλλου το γεγονός ότι η απάντηση της Λίνας Μενδώνη στην Ερώτηση των βουλευτών εμπεριέχει συγκεκριμένη, έστω γενικόλογη και χωρίς αναφορά σε οικονομική συνδρομή, δέσμευση όσον αφορά το φλέγον θέμα της δημιουργίας λιμενικής υποδομής στο Λαζαρέτο. «Σε ό,τι αφορά στο έργο της πρόσβασης στην νησίδα Λαζαρέτο, εφόσον κατατεθούν μελέτες από τους αρμόδιους φορείς, οι υπηρεσίες του ΥΠΠΟΑ θα συνδράμουν στην έγκρισή τους», σημειώνεται στην απάντηση της υπουργού όσον αφορά το σκέλος της Ερώτησης για τις αναγκαίες παρεμβάσεις πρόσβασης στη νησίδα.

Αρμόδιοι φορείς θεωρούνται, προφανώς, ο κεντρικός Δήμος Κέρκυρας και η Περιφέρεια Ιονίων Νήσων (ΠΙΝ), δεδομένου ότι στο παρελθόν, ως αρμόδιοι φορείς, είχαν σχεδιάσει κοινή δράση για το θέμα αυτό χωρίς να προχωρήσουν όμως σε όλες τις απαιτούμενες ενέργειες, με συνέπεια σχετικό πρόγραμμα ενεργειών να είναι πλέον ανενεργό και να απαιτείται νέο. Κατόπιν αυτών αναμένονται οι περαιτέρω ενέργειες του Δήμου και της ΠΙΝ, ιδιαιτέρως μετά την τοποθέτηση της δημάρχου Μερόπης Υδραίου σε ομάδα πολιτών ότι η ΠΙΝ έχει την ευχέρεια χρήσης ποικιλίας χρηματοδοτικών μέσων και πόρων για την υλοποίηση σειράς έργων ανάδειξης της νησίδας. 

Η απάντηση της υπουργού Πολιτισμού, όπως προαναφέρθηκε, φέρει ημερομηνία 28 Μαΐου, ενώ έγινε γνωστή χθες.

Αυτό σημαίνει ότι συντάχθηκε πολύ πριν δουν το φως της δημοσιότητας οι γνωστές σοκαριστικές εικόνες με τις καταστροφές, τους βανδαλισμούς και τις λεηλασίες στη νησίδα και, κυρίως, στο σημαντικής δαπάνης κτίριο του μελλοντικού Μουσείου. Έτσι, δεν προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι η υπουργός, το γραφείο της οποίας ενημερώθηκε το απόγευμα της 28ης Ιουνίου για τις καταστροφές, αναφέρεται στην απάντησή της στο εν λόγω κτίριο ωσάν αυτό να ήταν έτοιμο να αποτελέσει, όπως αναφέρει, Μουσείο.

Για το γενικότερο αυτό θέμα η υπουργός κάνει λόγο για Μουσείο «Ιατρικής Ιστορίας και Εθνικής Συμφιλίωσης», επιμένοντας στους γνωστούς ατελείς, άστοχους και αταίριαστους χαρακτηρισμούς, που μεταξύ άλλων υποβαθμίζουν τον κομβικό συμβολικό ρόλο της νησίδας ως τόπο- σύμβολο της Εθνικής μας Αντίστασης με κρατούμενους αγωνιστές-αντιστασιακούς από όλα τα Επτάνησα και όλη την Ελλάδα την περίοδο της φασιστικής Κατοχής. Συγχρόνως, όμως, η Λίνα Μενδώνη αναγνωρίζει ότι ολόκληρη η νησίδα «αποτελεί μνημείο της Εθνικής Αντίστασης», λόγω της μετατροπής και λειτουργίας της ως «στρατοπέδου συγκέντρωσης Ελλήνων πατριωτών κατά τα χρόνια της Ιταλικής Κατοχής της Κέρκυρας (1941-1943)». Επιπλέον, ειδικότερο μνημείο αποτελεί στη νησίδα, όπως αναφέρει, ο χώρος όπου «έπεσαν οι αγωνιστές της Εθνικής Αντίστασης (1946-1949)», εννοώντας βεβαίως τις γνωστές, βάρβαρες εκτελέσεις νεαρών κυρίως αγωνιστών-υποστηρικτών του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας και της ΕΑΜικής Εθνικής Αντίστασης.  

Τέλος, η υπουργός Πολιτισμού, εμμέσως πλην σαφώς, λαμβάνει αποστάσεις από ενδεχόμενα σχέδια, τα οποία κατήγγειλαν οι βουλευτές του ΚΚΕ, για επιχειρηματική «αξιοποίηση» τμήματος της ακατοίκητης και ακόμη αφύλακτης νησίδας. Σημειώνει ότι για το Λαζαρέτο, δεδομένου ότι αποτελεί Ιστορικό Τόπο, «με το Π.Δ. 5.11.1999 (ΦΕΚ 849/Δ/1999) έχουν καθοριστεί όροι προστασίας και περιορισμών δόμησης στη νησίδα».

Υπενθυμίζεται ότι τις 28 Ιουνίου ομόφωνα το δημοτικό συμβούλιο του Δήμου Κεντρικής Κέρκυρας και Διαποντίων Νήσων αποφάσισε να ζητήσει από τους Υπουργούς Πολιτισμού και Ναυτιλίας «να προχωρήσουν στις δέουσες ενέργειες» ώστε σε συνεργασία με το Δήμο να εξασφαλιστούν αφενός η εγκατάσταση λιμενικής υποδομής για την πρόσβαση και την επισκεψιμότητα στο Λαζαρέτο και, αφετέρου, η χρηματοδότηση για τη συντήρηση των κτιρίων και τη διάσωση του Μουσείου στη νησίδα, ως ιστορικού χώρου εθνικής «συλλογικής μνήμης». Ήδη από το 2020 ο Δήμος είχε χαρακτηρίσει το Λαζαρέτο, ανεξάρτητα από άλλες κρατικές διατυπώσεις και χαρακτηρισμούς, ως «Τόπο ιστορικής μνήμης και πολιτισμού».  

Για την πληρέστερη ενημέρωση των αναγνωστών παραθέτουμε ολόκληρο το κείμενο των βουλευτών του ΚΚΕ με τα θέματα που έθεσαν τις 19 Απριλίου και το πλήρες κείμενο της απάντησης της υπουργού Πολιτισμού με ημερομηνία 28 Μαΐου. 

Οι βουλευτές του ΚΚΕ ανέφεραν:

«Η νησίδα Λαζαρέτο στην Κέρκυρα έχει μακρά ιστορία άμεσα συνδεδεμένη με τους αγώνες του λαού μας, του εργατικού και ταξικού λαϊκού κινήματος.

Το νησάκι αυτό, πέρα από το ότι λειτούργησε επί αιώνες ως λοιμοκαθαρτήριο – χώρος βασανισμένων από ασθένειες, αποτελεί και ένα από τα σύμβολα της σύγχρονης ταξικής πάλης της χώρας μας. Το 1943 δημιουργήθηκε στο νησί στρατόπεδο συγκέντρωσης από τους Ιταλούς, όπου εγκλείστηκαν εξόριστοι Κερκυραίοι, άλλοι Επτανήσιοι, Ηπειρώτες και 198 Ακροναυπλιώτες κομμουνιστές που η δικτατορία του Μεταξά παρέδωσε στους κατακτητές. Ενώ κατά την περίοδο 1946-1954 αποτέλεσε τόπο εκτέλεσης άνω των εκατό και ίσως συνολικά διακοσίων κομμουνιστών και αγωνιστών της ΕΑΜικής Αντίστασης που στην πλειοψηφία τους ήταν νέα παιδιά, που αρνήθηκαν να αποκηρύξουν το Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας, την πίστη τους στο δίκιο του λαού, το ΕΑΜ, τον ΕΛΑΣ, την ΕΠΟΝ και τον Δημοκρατικό Στρατό Ελλάδας.

Για πολλά χρόνια η χρήση της νησίδας είχε παραχωρηθεί από τον Ελληνικό Οργανισμό Τουρισμού και συνδεδεμένους με αυτόν φορείς στον Δήμο Κέρκυρας, προκειμένου αυτή να αναδειχθεί ως Ιστορικός Τόπος. Σχεδιάζοντας ωστόσο μια ανάδειξη που αλλοίωνε την αλήθεια του παρελθόντος με το βλέμμα στραμμένο στο παρόν και στο μέλλον. Υποβιβάζοντας δηλαδή, αλλά και αλλοιώνοντας το χαρακτήρα του ως τόπου εκτελέσεων, σχεδιάζοντας μουσείο ιατρικής ιστορίας και ταξικής συμφιλίωσης. Ζητώντας δηλαδή την συμφιλίωση αυτών που όπλιζαν τα ντουφέκια των στρατιωτών στο εκτελεστικό απόσπασμα και αυτών που έδιναν την ίδια τη ζωή τους, αρνούμενοι να υπογράψουν μία δήλωση μετάνοιας. Ωστόσο αν και το 1992 η Βουλή των Ελλήνων εψήφισε τον νόμο 4049/2012, το άρθρο 36 του οποίου προέβλεψε ονομαστικά τη μεταβίβαση της κυριότητας της νησίδας Λαζαρέτο στον Δήμο Κέρκυρας, οι προσκείμενες στην κυβέρνηση ηγεσίες του Δήμου Κεντρικής Κέρκυρας και της Περιφέρειας Ιονίων Νήσων, καθώς και κρατικοί φορείς, που έχουν κληθεί με τοπικά δημοσιεύματα να αναγνωρίσουν/αποδεχθούν δημοσίως την κυριότητα του Δήμου στη νησίδα Λαζαρέτο, σιωπούν, ενώ, σύμφωνα με τα ίδια δημοσιεύματα, ατύπως κυκλοφορούν σενάρια για επιθυμία ιδιωτικών φορέων να κατατμηθεί η νησίδα σε τμήμα που θα παραμείνει Ιστορικός Τόπος και σε τμήμα όπου θα μπορεί να αναπτυχθεί δήθεν ήπια επιχειρηματική αξιοποίηση.

Τέτοιες απαράδεκτες παρεμβάσεις δεν ταιριάζουν στο Λαζαρέτο. Η μετατροπή ενός χώρου ιστορικής μνήμης, ενός χώρου θυσίας σε τουριστική ατραξιόν είναι τουλάχιστον ιεροσυλία.

Ο λαός της Κέρκυρας, είναι αποφασισμένος να πράξει ό,τι απαιτείται για τη διαφύλαξη της ιστορικής κληρονομιάς του και την κατάλληλη ανάδειξη του ιερού αυτού Ιστορικού τόπου-Μνημείου των αγώνων του κερκυραϊκού, του επτανησιακού και ολόκληρου του ελληνικού λαού.

Ερωτώνται οι αρμόδιοι υπουργοί:

- Αν αναγνωρίζουν και συνομολογούν ή όχι την κυριότητα του διάδοχου Δήμου Κεντρικής Κέρκυρας και Διαποντίων Νήσων στη νησίδα Λαζαρέτο;

-  Σε τι ενέργειες θα προβούν για να αποχαρακτηριστεί το Λαζαρέτο ως μνημείο "εθνικής συμφιλίωσης", που άλλωστε παραποιεί και την Ιστορία του τόπου και να παραμείνει ο χαρακτηρισμός "ιστορικό μνημείο".

- Σε τι ενέργειες θα προβούν για να γίνουν οι απαραίτητες παρεμβάσεις συντήρησης, ανάδειξης αλλά και πρόσβασης στον χώρο».

Η υπουργός Πολιτισμού απάντησε:

«Σε απάντηση της με αριθμ. πρωτοκόλλου 6100/19.4.2021 Ερώτησης των Βουλευτών κ.κ. Νίκου Παπαναστάση και Νίκου Καραθανασόπουλου και σύμφωνα με τα στοιχεία που έθεσαν υπόψη μας οι αρμόδιες Υπηρεσίες και σε ό,τι αφορά το ΥΠΠΟΑ, σας γνωρίζουμε τα εξής:

Η νησίδα Λαζαρέτο έχει κηρυχθεί ως ιστορικός τόπος, κατόπιν ομόφωνης γνωμοδότησης του Κεντρικού Συμβουλίου Νεωτέρων Μνημείων, με την υπ’ αριθ. ΥΠΠΟ/ΔΙΛΑΠ/455/18404/ 15.04.1992 Υ.Α. (ΦΕΚ 324/Β/1992), "διότι:
α) Αποτελεί μνημείο ιατρικής ιστορίας με τη λειτουργία σε αυτήν του πρώτου Λοιμοκαθαρτηρίου στο Επτανησιακό χώρο.
β) Αποτελεί μνημείο της Εθνικής Αντίστασης με τη δημιουργία από τους Ιταλούς στρατοπέδου συγκέντρωσης Ελλήνων πατριωτών κατά τα χρόνια της Ιταλικής Κατοχής της Κέρκυρας (1941-1943), και γ) Αποτελεί μνημείο Εθνικής Συμφιλίωσης στο χώρο που έπεσαν οι αγωνιστές της Εθνικής Αντίστασης (1946-1949)".

Επιπλέον, με το Π.Δ. 5.11.1999 (ΦΕΚ 849/Δ/1999) έχουν καθοριστεί όροι προστασίας και περιορισμών δόμησης στη νησίδα Λαζαρέτο.

Σημειώνεται ότι, σύμφωνα με τις διατάξεις του ν. 3028/2002, η κήρυξη της νησίδας ως ιστορικού τόπου δύναται να ανακληθεί ή να τροποποιηθεί, κατόπιν σχετικού αιτήματος οποιουδήποτε έχει έννομο συμφέρον προς τούτο και, σε κάθε περίπτωση, μόνο εφόσον αποδειχθεί πλάνη των μελών του Συμβουλίου σχετικά με τα πραγματικά περιστατικά που οδήγησαν στην κήρυξη του μνημείου.

Όσον αφορά στο ιδιοκτησιακό καθεστώς, από τον έλεγχο του αρχείου της Εφορείας
Αρχαιοτήτων Κέρκυρας προκύπτει ότι το 2004 είχε δηλωθεί από την ΕΤΑ Α.Ε. η πρόθεση να παραχωρηθεί, μεταξύ άλλων ακινήτων, η νησίδα του Λαζαρέτο στον Δήμο Κέρκυρας. Στη συνέχεια το ΥΠΠΟΑ, με το αρ. πρωτ. ΥΠΠΟ/ΓΔΑΠΚ/ΑΡΧ/Α1/Φ40/  65870/4284πε/2.06.2005 έγγραφο της Διεύθυνσης Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων ζήτησε την αναστολή της διαδικασίας παραχώρησης, προκειμένου να τηρηθεί η προβλεπόμενη από την κείμενη νομοθεσία διαδικασία, εφόσον η νησίδα προστατεύεται από τον ν. 3028/2002.

Έκτοτε δεν υπάρχει οιαδήποτε ενημέρωση των αρμόδιων υπηρεσιών του ΥΠΠΟΑ.

Σύμφωνα με την παρ. 1 του άρθρου 36 του ν. 4049/2012 (ΦΕΚ Α’ 35), η κυριότητα της νησίδας Λαζαρέτο φέρεται ότι παραχωρήθηκε από τον ΕΟΤ Α.Ε. και την ΕΤΑΔ Α.Ε., η οποία είχε τη διαχείρισή της, στο Δήμο Κέρκυρας. Παρά ταύτα, η ολοκλήρωση ή μη της προβλεπόμενης στην ανωτέρω διάταξη διαδικασίας μεταβίβασης δεν είναι σε γνώση του ΥΠΠΟΑ, δεδομένου ότι εκφεύγει των αρμοδιοτήτων του.

Στη νησίδα βρίσκονται τα ακόλουθα μνημεία, αρμοδιότητας της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κέρκυρας:

- Το ερειπωμένο συγκρότημα του βενετσιάνικου λοιμοκαθαρτηρίου (λαζαρέτο) το οποίο κτίστηκε στα τέλη 16ου αι. και επισκευάστηκε μεταγενέστερα επί Αγγλοκρατίας (α' μισό 19 αιώνα). Από το συγκρότημα, αποκαταστάθηκε από το Δήμο Κέρκυρας διώροφο κτήριο, στο πλαίσιο του έργου "Αποκατάσταση και ανάδειξη του ιστορικού τόπου της νησίδας Λαζαρέτο Κέρκυρας", προκειμένου να στεγαστεί το Μουσείο Ιατρικής Ιστορίας και Εθνικής Συμφιλίωσης.

- Ο ναός του Αγίου Δημητρίου, στον οποίο πραγματοποιήθηκαν από τον Δήμο
Κέρκυρας εργασίες αποκατάστασης, στο πλαίσιο του έργου "Αποκατάσταση και Ανάδειξη Ναού Αγ. Δημητρίου".

Επισημαίνεται ότι, σε ό,τι αφορά στο έργο της πρόσβασης στην νησίδα Λαζαρέτο, εφόσον κατατεθούν μελέτες από τους αρμόδιους φορείς, οι υπηρεσίες του ΥΠΠΟΑ θα συνδράμουν στην έγκρισή τους».

Το υπουργείο Πολιτισμού, όπως έγινε γνωστό, έχει διαβιβάσει/κοινοποιήσει τις θέσεις του αυτές στην Εφορεία Αρχαιοτήτων Κέρκυρας, προφανώς για περαιτέρω ενέργειες.