Κέρκυρα και Μιανμάρ, δυο ίδιες Φυλακές
φυλακές
29 Μαΐου 2021
/ 21:23
ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΑΤΣΑΪΤΗΣ
Η κλίμακα αλλάζει. Η αποικοκρατική σύλληψη και η επιδίωξη της εξόντωσης αντιπάλων και αντιφρονούντων είναι ίδια και για τις δυο φυλακές, της Κέρκυρας και της Μιανμάρ. Της ασιατικής χώρας μεγαλύτερη, εδώ μικρότερη.
Προσαρμοσμένες και οι δυο στις ανάγκες της βρετανικής αποικιοκρατίας εδώ κι εκεί, στον 19ο αιώνα. Ούτε το γεγονός ότι αξιοποιήθηκαν, προϊόντος του χρόνου, εναντίον του αποκαλούμενου και εσωτερικού εχθρού, προκαλεί έκπληξη. Μια εποπτεία σε μεγάλη κλίμακα άλλωστε, της ανθρώπινης περιπέτειας θα ανακαλύψει πολλές ομοιότητες και συμπτώσεις στα τέσσερα σημεία του ορίζοντα και στο βάθος του χρόνου.
Σήμερα η Μιανμάρ, η άλλοτε Βιρμανία, βρίσκεται ξανά στην επικαιρότητα λόγω του πραξικοπήματος της 1ης Φεβρουαρίου, που κατά μια σπάνια πρωτοτυπία παγκοσμίως, ο στρατός ανέτρεψε την εκλεγμένη κυβέρνηση. Σ' αυτές τις περιπτώσεις, κατά κανόνα, επεκτείνονται τα νεκροταφεία και στενάζουν οι φυλακές.
Έτσι και οι πραξικοπηματίες εκεί επιστράτευσαν την Φυλακή Insein, που παραφράζεται insane=παραφροσύνη και έφτιαξαν οι Εγγλέζοι πριν από 134 χρόνια, μόλις κατέκτησαν τη Χώρα. Προϊόν της νίκης τους στους τρεις αγγλοβιρμανικούς πολέμους (1824-26, 1852, 1885), κατά τους οποίους η Βιρμανική Αυτοκρατορία νικήθηκε από τους Βρετανούς και προσαρτήθηκε ως επαρχία στην Αυτοκρατορία των Ινδιών.
Οι πραξικοπηματίες τώρα, ξανά στοιβάζουν εκεί πάνω από πέντε χιλ. κρατούμενους, κυρίως πολιτικούς, που διαβιούν, όπως καταγγέλεται σε άθλιες συνθήκες ενώ και η όλη διαμόρφωση του κολαστηρίου επιτείνει την εξόντωσή τους.
Σ' ένα παπόρο μέσα
Οι αφηγήσεις στο ρεπορτάζ του Richard C. Paddock, στους σαββατιάτικους Times της Νέας Υόρκης, με φωτογραφίες από τη Φυλακή Insein προκάλεσαν τη διέγερση της μνήμης γι' αυτό το σημείωμα, και τις αναφορές στα πιο δικά μας.
Οι φυλακές της Κέρκυρας ανεγέρθηκαν κατά την περίοδο της βρετανικής αποικιοκρατίας, το 1831-1832 και έχουν επιρροές από το Πανοπτικό Κτήριου Εγκλεισμού (Panopticon), όπως σχεδιάστηκε από τον Άγγλο πολιτικό και φιλόσοφο, Τζέρεμι Μπένταμ. Έτσι ακριβώς πενήντα χρόνια μετά (1885) και η Κλειστή Φυλακή στη Γιανγκόν της Μιανμάρ.
Ο Μπένταμ πίστευε ότι κάθε άτομο ή ομάδα που πραγματοποίησε αξιόποινες πράξεις θα πρέπει να τιμωρείται με φυλάκιση. Δούλεψε σε μια ιδέα για μια φυλακή, στην οποία οι φρουροί θα μπορούσαν να παρακολουθούν κάθε κρατούμενο οποιαδήποτε στιγμή χωρίς να το αντιλαμβάνεται αυτός.
Οι κερκυραϊκές Φυλακές κτίσθηκαν στην υπηρεσία της υποταγής των Επτανήσιων, αξιοποιούμενες ιδιατέρως απέναντι στους ριζοσπάστες και τους απείθαρχους. Το γνωστό τραγούδι, σ' ένα παπόρο μέσα, αναφέρεται στη σύλληψη, μεταγωγή των πρωτεργατών του κινήματος, που έμεινε γνωστό ως η κομμούνα της Σκάλας (Πόρος, Κεφαλονιά, 1848) και που κατέληξε στον απαγχονισμό τους. Ιστορικοί ερευνητές λένε πως ο τόπος των εκτελέσεων ήταν το Ποντικονήσι.
Πολύ αργότερα οι εκτελέσεις των αντιφρονούντων άλλαξαν νησί και στήθηκαν στο Λαζαρέτο. Εκεί τουφεκίστηκαν 112 συνολικά πολιτικοί κρατούμενοι, στην συντριπτική τους πλειονότητα κάτω των 30 χρόνων. Τελευταίος ο 27χρονος Γιάννης Μαριώλης, στις 16 Νοεμβρίου του 1954, καταδικασμένος για παράβαση του μεταξικού ν. 375 περί κατασκοπείας.
Προηγουμένως η Κλειστή Φυλακή Κερκύρας είχε «φιλοξενήσει» την ηγεσία του κομμουνιστικού κινήματος, διωγμένη από τη δικτατορία Μεταξά - Γεωργίου του β'. Εδώ κρατήθηκαν και επέζησαν, μεταξύ των άλλων ο ιστορικός γ.γ. του ΚΚΕ, Ν. Ζαχαριάδης κι ο αρχηγός του ΕΛΑΣ, ο καπετάνιος Άρης Βελουχιώτης. Στις Φυλακές της Κέρκυρας, βρήκε μαρτυρικό θάνατο (1938) μετά από άγρια βασανιστήρια, ο γραμματέας της κομμουνιστικής νεολαίας, ΟΚΝΕ, Χρήστος Μαλτέζος.
Και η δικτατορία των συνταγματαρχών επεφύλαξε ανάλογη αβρότητα σε πλήθος δημοκρατών πολιτών. Εδώ κρατήθηκαν ο άλλοτε γ.γ. του ΚΚΕ, Γρ. Φαράκος καθώς και ο επίσης άλλοτε πρόεδρος του Συνασπισμού, Ν. Κωνσταντόπουλος. Εντυπωμένη στις μνήμες των σύγχρονων έμεινε η αφήγηση της θρυλικής απόδρασης του Σήφη Βαλυράκη (1971).
Αλικαρνασός, Παρθένι, Ωρωπός, Κορυδαλλός
Η 3η Ελληνική Δημοκρατία της μεταπολίτευσης υποσχέθηκε επανειλλημένα την κατάργηση των κολαστηρίων και τον εκσυγχρονισμό των σωφρωνιστικών καταστημάτων. Ολόκληρη σειρά χιλιοτραγουδισμένων ...Φυλακών, η μια μετά την άλλη εξέλιπαν έκτοτε, επιβιώνοντας αποκλειστικά στα συναισθήματα που γεννούν οι στίχοι και στις μνήμες που ξεπροβάλουν από τα ιστορικά μουσεία.
Όχι όμως και οι Φυλακές της Κέρκυρας. Εδώ που εκδηλώθηκε επανειλλημένα το ενδιαφέρον της βρετανικής πρεσβείας στην Αθήνα για την ακεραιότητά τους, κατά τις δυναμικότερες των εξεγέρσεων των κρατουμένων.
Εδώ που συνεχίζεται η απαράδεκτη «επαφή» με το σχολείο.
Εδώ που η Πολιτεία, συμπεριλαμβανομένης της τοπικής Διοίκησης, στάθηκε αδύνατον να βρει χώρο για την ανέγερση σύγχρονου σωφρωνιστικού Καταστήματος. Και που ως εκ της αδυναμίας ταύτης, οι δικηγόροι στύλωσαν τα πόδια, προειδοποιώντας πως η κατάργηση της Φυλακής θα ισοδυναμούσε με την απομάκρυνση του Εφετείου κι έτσι την περαιτέρω, διοικητική αποψίλωση του κατ' ευφημισμόν, επτανησιακού, διοικητικού κέντρου.
Δεν είναι τυχαίο άλλωστε, πως αυτό που αποδίδεται στον Ιταλό φυσικό, μαθηματικό, αστρονόμο και φιλόσοφο, Γαλιλαίο Γαλιλέι, και όμως κινείται, δεν αναφέρεται επουδενί στα κερκυραϊκά θέματα, τα οποία κατά κανόνα παραμένουν ασάλευτα στο διάβα του χρόνου ό.έ.δ.
ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΑΤΣΑΪΤΗΣ
Είναι ο εκδότης - διευθυντής της Ενημέρωσης. Έχει σπουδάσει και εργαστεί ως μηχανικός και ηλεκτρονικός. Δημοσιογραφεί από τις αρχές της δεκαετίας του 1980. Έχει συνεργαστεί με σχεδόν όλες τις αθηναϊκές εφημερίδες. Διετέλεσε πρόεδρος του Συνδέσμου Ημερησίων Περιφερειακών Εφημερίδων, τον οποίον υπηρέτησε και από τη θέση του γενικού γραμματέα στο δ.σ. επί οκτώ χρόνια. Πιστεύει πως η ισχυρότερη ιδιότητα του δημοσιογράφου στην ενημέρωση είναι το ενδιαφέρον του για τα κοινά και στην επικοινωνία η έντιμη και ανιδιοτελής διαμεσολάβηση.
