Πρόγραμμα διαχείρισης προορισμού: Στόχος η παγκόσμια πρωτιά στο βιώσιμο τουρισμό για την Σαντορίνη

ΣΥΡΟΣ. Στο φως της δημοσιότητας ήλθαν τα αποτελέσματα του Σχεδίου Διαχείρισης Προορισμού, το οποίο εκπονήθηκε υπό την αιγίδα της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης (EBRD), με χρηματοδότηση από την Ευρωπαϊκή Ένωση και την υποστήριξη του Υπουργείου Τουρισμού από τον Ιούλιο έως τον Οκτώβριο του 2019.

Το ζήτημα του υπερτουρισμού και της ανεξέλεγκτης και μη βιώσιμης τουριστικής ανάπτυξης αποτελεί ένα από τα κυριότερα προβλήματα που αντιμετωπίζουν σήμερα οι “ναυαρχίδες” της βιομηχανίας του τουρισμού, με τους ειδικούς να ψάχνουν τρόπο αντιμετώπισης άμεσα, προκειμένου τα νησιά, κυρίως, που θίγονται από το πρόβλημα, να καταφέρουν να ισορροπήσουν την τουριστική ανάπτυξη με την ποιότητα ζωής, την αειοφορία, τους φυσικούς πόρους και την ικανοποίηση, τόσο των επισκεπτών, όσο και των μονίμων κατοίκων, που διαβιούν σε αυτά όλο το χρόνο.

Το Σχέδιο Διαχείρισης Προορισμού για τη Σαντορίνη και τη Ρόδο αποτελεί έναν κεντρικό άξονα, με προτάσεις για ενδεδειγμένες ενέργειες, προκειμένου να υπάρξει βιώσιμη και αειφορική τουριστική ανάπτυξη στους δύο προορισμούς. Αξίζει να σημειωθεί, πως σε καμία περίπτωση οι προτάσεις που περιέχονται σε αυτό δεν είναι υποχρεωτικές, ενώ δεν υπάρχει κάποια διαβεβαίωση από πλευράς της νέας δημοτικής αρχής της Σαντορίνης, τουλάχιστον, πως οι προτάσεις του σχεδίου διαχείρισης θα τεθούν σε εφαρμογή.

 

Κυκλοφοριακό και ανεξέλεγκτη ανάπτυξη

 

Το Σχέδιο Διαχείρισης Προορισμού στηρίζεται σε τέσσερις άξονες και αυτοί είναι το πού βρίσκεται ο τουρισμός στη Σαντορίνη σήμερα, το πώς θέλει η Σαντορίνη να είναι ο τουρισμός της το 2030, το με ποιες ενέργειες θα φτάσει σε αυτό το στόχο και το πώς μπορεί να μετρηθεί η επιτυχία του σχεδίου.

Στην έκθεση, αφού δίνονται με λεπτομέρεια τα στατιστικά στοιχεία της υφιστάμενης κατάστασης στην τουριστική αγορά της Θήρας, αλλά και οι δείκτες ανάπτυξης, με τα σημερινά δεδομένα, παρουσιάζονται επίσης τα αποτελέσματα των ερευνών, που “έτρεξαν” στο πλαίσιο εκπόνησης της μελέτης, στον τοπικό πληθυσμό, τους επιχειρηματίες και τους φορείς του νησιού, σε σχέση με τον τουρισμό και την ανάπτυξή του.

Χαρακτηριστικό είναι, ότι οι πολίτες του νησιού απάντησαν, μεταξύ άλλων, ότι τα σημαντικότερα προβλήματα που δημιουργούνται από τον υπερτουρισμό είναι η ανεξέλεγκτη ανάπτυξή του (76%), το κυκλοφοριακό (70%), τα προβλήματα στη διαχείριση των απορριμμάτω (51%) και γενικότερα η ελλιπής καθαριότητα (50%).

Αντίστοιχες ήταν σε γενικές γραμμές και οι απαντήσεις των επιχειρηματιών, οι οποίοι ωστόσο έθεσαν ως πρώτιστο πρόβλημα το κυκλοφοριακό (85%), ενώ σε υψηλότερη προτεραιότητα έθεσαν και την έλλειψη χώρων στάθμευσης (53%).

Και οι δύο κατηγορίες εξέφρασαν την ανησυχία τους σχετικά με το χαμηλό, αναφορικά με την τουριστική ανάπτυξη, επίπεδο των υποδομών, το χαμηλό επίπεδο των μέσων μεταφοράς, αλλά και την υποβάθμιση του φυσικού τοπίου του νησιού.

Στις έρευνες, που έγιναν σε επισκέπτες της Σαντορίνης, αν και στην πλειοψηφία τους δηλώνουν ευχαριστημένοι από την εμπειρία τους και θετικοί στο να προτείνουν τον προορισμό και σε άλλους, ερωτώμενοι σχετικά με τους προβληματισμούς τους, οι περισσότεροι αναφέρθηκαν στις μη ικανοποιητικές υπηρεσίες σε λιμάνι και αεροδρόμιο, στη σχέση ποιότητας/τιμής, στην έλλειψη πληροφόρησης προς τους επισκέπτες, αλλά και στον περιορισμένο αριθμό χώρων στάθμευσης.

 

Το όραμα για τη Σαντορίνη του 2030

 

Αφού γίνεται μία πλήρης αναφορά στις “ανοικτές πληγές” που αφήνει ο τουρισμός, όπως στη στέγαση, στο περιβάλλον, στην ποιότητα ζωής, στις υποδομές κλπ, η έκθεση αναφέρει, πως στρατηγικός στόχος είναι η βελτιστοποίηση του οικονομικού οφέλους για τη Σαντορίνη, μέσα από την ανάπτυξη του τουρισμού με τρόπο τέτοιο, που να είναι οικονομικά, κοινωνικο-πολιτιστικά και περιβαλλοντικά βιώσιμος και αποδεκτός από τους κατοίκους. Το όραμα για το 2030, σύμφωνα με την έκθεση, είναι η Σαντορίνη να καταστεί ένας πολυτελής νησιωτικός παράδεισος, γνωστός σε όλο τον κόσμο ως ηγέτης στην βιώσιμη τουριστική διαχείριση και όπου ο τουρισμός και ο πρωτογενής τομέας συνυπάρχουν σε μία επιτυχημένη, βιώσιμη οικονομία και μία έντονη τοπική κοινωνική δραστηριότητα. Παράλληλα συμβάλλει στην διασφάλιση της πολιτιστικής κληρονομιάς του και του φυσικού του περιβάλλοντος.

Για να καταστεί αυτό δυνατόν, η έκθεση θέτει πέντε βασικούς στόχους:

Επίλυση της συμφόρησης, η οποία προκαλείται από την υπερεκμετάλλευση των λιμένων και των προβλημάτων ρύπανσης, που δημιουργούνται από την έλλειψη χερσαίων ή παράλιων υποδομών για τα κρουαζιερόπλοια στην καλντέρα.

Διασφάλιση μίας πιο ισόρροπης οικονομίας, με την ενίσχυση και στήριξη της ανάπτυξης του πρωτογενή τομέα

Αναγνώριση ως προορισμός - ηγέτης στο βιώσιμο τουρισμό σε παγκόσμιο επίπεδο

Εδραίωση της Σαντορίνης ως ένα νησί - παράδεισο για λίγους

Επιμήκυνση της τουριστικής σεζόν, διασφαλίζοντας ότι το 75% των τουριστικών επιχειρήσεων είναι ανοικτό για τουλάχιστον εννέα μήνες το χρόνο

Πλαφόν στους επισκέπτες, πλαφόν στις αφίξεις και στην Οία με... εισιτήριο

Αφού αναλύονται οι προτάσεις σχετικά με το branding του προορισμού προκειμένου να καταφέρει τους παραπάνω στόχους, στην έκθεση περιλαμβάνονται επίσης προτάσεις, όσον αφορά σε ενδεχόμενα μέτρα, που μπορεί να ληφθούν προκειμένου ο προορισμός να κινηθεί προς αυτή την κατεύθυνση.

Για να γίνει η Σαντορίνη βιώσιμη για τις επόμενες δεκαετίες, προτείνεται η διαχείριση των επισκεπτών βάσει της φέρουσας ικανότητας του νησιού, η οποία και θα πρέπει να αξιολογηθεί, με τη δημιουργία επίσης μητρώου φέρουσας ικανότητας, όπου θα καταγράφονται οι τουριστικές επιχειρήσεις, ενώ και σε ό,τι αφορά στην κρουαζιέρα, προτείνεται επιβολή ημερήσιου ανώτατου ορίου επισκεπτών, ανακατανομή των αφίξεων αραιότερα, επιβολή πλαφόν στους επισκέπτες που αποβιβάζονται, αλλά και η διερεύνηση του ενδεχόμενου να υπάρξει επιβολή φόρου στην κρουαζιέρα.

Σε περιβαλλοντικό επίπεδο προτείνεται η αυστηρή παρακολούθηση της αέριας και θαλάσσιας ρύπανσης και η επιβολή περιβαλλοντικών όρων στα κρουαζιερόπλοια.

Σχετικά με τις αεροπορικές αφίξεις,, προτείνεται η επιβολή ορίου και στις αφίξεις και αναχωρήσεις των αεροπλάνων, κατά την περίοδο αιχμής.

Προκειμένου να αντιμετωπιστεί το κυκλοφοριακό, συνιστάται να συστηθεί σε πολίτες και επισκέπτες και να εφαρμοστεί σύστημα “park and walk” στην Οία και τα Φηρά, καθώς και η δημιουργία ενός πολυτροπικού συγκοινωνιακού κόμβου για να εξυπηρετεί όσους επιθυμούν θαλάσσιες εκδρομές, ενοικίαση ενός οχήματος, ή απλώς να πάρουν το λεωφορείο.

Για την ενδυνάμωση των τοπικών κοινοτήτων, η έκθεση προτείνει την εκπόνηση ετησίως έρευνας ικανοποίησης για τους κατοίκους, προκειμένου να καταγράφεται η ανοχή των κατοίκων στον αριθμό των επισκεπτών και οι επιπτώσεις από τον τουρισμό στη ζωή τους. Επίσης, κρίνεται αναγκαία η διασφάλιση της επάρκειας σε κατοικίες με προσιτές τιμές και η απαίτηση η τουριστική ζήτηση να μην εξωθεί εκτός του στεγαστικού τομέα. Στην κατεύθυνση αυτή προτείνεται η συμφωνία για επιβολή ορίων στην βραχυπρόθεσμη μίσθωση κατοικιών (τύπου AirBnB) σε οικισμούς και σε συγκεκριμένες χρονικές περιόδους. Σημαντική κρίνεται και η διασφάλιση επάρκειας αξιοπρεπούς στέγης για τους εποχικά εργαζόμενους.

Όσον αφορά στην ανάπτυξη των υποδομών, προτείνεται η διερεύνηση της δυνατότητας για δημιουργία νέου σύγχρονου λιμένα, αλλά και χερσαίων λιμενικών εγκαταστάσεων για την υποδοχή της κρουαζιέρας και η βελτίωση του οδικού δικτύου σε όλο το νησί.

Για την πληροφόρηση των επισκεπτών οι μελετητές συνιστούν να υπάρξει συνολική αντικατάσταση και βελτιστοποίηση της σήμανσης, τόσο στο δρόμο, όσο και στα σημεία πολιτιστικού ενδιαφέροντος, όπως επίσης και στο αεροδρόμιο, προκειμένου να δίνουν μία αίσθηση καλωσορίσματος στους επισκέπτες.

Στον τομέα της διαχείρισης των επισκεπτών, κυρίως για Οία και Φηρά και άλλους πολύ δημοφιλείς προορισμούς, στο πλαίσιο της έκθεσης προτείνεται η διεύρυνση των πεζοδρόμων και των χώρων όπου απαγορεύεται η στάθμευση, με φυσικά εμπόδια για τα οχήματα, η επανεξέταση των σημείων στα οποία έχουν αυτή τη στιγμή πρόσβαση τα οχήματα και η δημιουργία ζωνών αποβίβασης για τουριστικά λεωφορεία.

Προκειμένου να αποφεύγεται η συμφόρηση, προτείνεται η επιβολή εισόδου με εισιτήριο κατά τις περιόδους αιχμής, η δημιουργία ψηφιακής εφαρμογής, με real-time πληροφορίες, σχετικά με την κίνηση, τον όγκο των επισκεπτών κλπ, αλλά και η εφαρμογή προγράμματος για την πρόσβαση των group σε πολύ δημοφιλή αξιοθέατα ή δρώμενα.

Σημειώνεται ακόμη μία φορά κλείνοντας, πως πρόκειται για συστάσεις, στο πλαίσιο της μελέτης, η οποία βρίσκεται στη διάθεση του Δήμου Θήρας, ωστόσο δεν υπάρχει ακόμη καμία δέσμευση από την πλευρά της δημοτικής αρχής, πως αυτή η μελέτη και οι προτάσεις της θα τεθούν σε εφαρμογή.