Σβήνει η κρουαζιέρα στο Ανατολικό Αιγαίο και μετατοπίζεται στο Ιόνιο και την Αδριατική

Μέχρι τότε, οι επιβάτες των κρουαζιερόπλοιων κυκλοφορούσαν «με τα λεφτά στο χέρι», έτοιμοι να ξοδέψουν, έτοιμοι να πληρώσουν οτιδήποτε έπεφτε στην αντίληψή τους. Τους ήταν αδιάφορο το κόστος, ίσως γιατί ακόμα τότε ολόκληρος ο δυτικός πολιτισμός εξακολουθούσε να ζει υπό καθεστώς υψηλής οικονομικής αυτοτέλειας. Οι παλιοί επιχειρηματίες του τουρισμού χαρακτηρίζουν εκείνη την περίοδο, ως τη «θάλασσα με το γιαούρτι». Ολοι έτρωγαν. Όλοι, ανεξαρτήτως από το «κουτάλι» που διέθεταν.

Ένα παράδειγμα θα δώσει την ακριβή εικόνα που επικρατούσε στην αγορά της Ρόδου μέχρι και το έτος 2008. Ένα ζευγάρι αμερικανών τουριστών εισήλθε σε κατάστημα της μεσαιωνικής πόλης και όσο η σύζυγος αγόραζε εμπορεύματα αξίας μερικών χιλιάδων ευρώ, ο σύζυγος (που παρακολουθούσε τις αγορές) την καλούσε να αφήσει για λίγο τα κοσμήματα και να βγει στο δρόμο, να δει πόσο ωραία ήταν τα τείχη. Κάπως έτσι συμπεριφερόταν η πλειοψηφία των επιβατών της κρουαζιέρας. Δεν υπήρχε συναίσθηση της δαπάνης. Απλά, οι περισσότεροι πλήρωναν ό,τι έβλεπαν. Ολοι πλούτιζαν και μαζί με εκείνους και οι ιδιοκτήτες των ακινήτων, που δεν δίσταζαν να ανεβάζουν τις τιμές των ενοικίων σε δυσθεώρητα ύψη.

Όλα αυτά μέχρι το 2008 (και την κατάρρευση της Lehman Brothers). Από κει κι έπειτα τα πάντα άλλαξαν. Η αμερικανική οικονομική κρίση, που πολύ γρήγορα έγινε διεθνής κρίση, επανατοποθέτησε την αξία του χρήματος και συμπίεσε όλες τις αξίες προς τα κάτω. Η κρουαζιέρα δεν έμεινε ανεπηρέαστη. Προκειμένου να επιβιώσει επαναπροσδιόρισε τη θέση της, κατέβασε το κόστος των πακέτων, προσέθεσε καινούργια προϊόντα των εν πλω επιλογών. Σταδιακά τα καράβια μετετράπησαν σε εμπορικά κέντρα. Στόχος πια δεν είναι πώληση ενός ακριβού πακέτου κρουαζιέρας, αλλά η προσέλκυση κόσμου στο καράβι.

Όλα αφορολόγητα εν πλω αρκεί να προσεγγίσει λιμάνι τρίτης χώρας

Όλα τα καταστήματα των κρουαζιερόπλοιων διαθέτουν τα εμπορεύματά τους αφορολόγητα. Αυτό σημαίνει ότι δεν υπάρχει καν σκέψη για τον επιβάτη να αγοράσει κάτι στο λιμάνι προορισμού, εφόσον αυτό διατίθεται και μέσα στο καράβι. Μάλιστα, όσο πιο μεγάλο είναι το καράβι, τόσο πιο πολλά είναι τα καταστήματα. Αρα, το μεγάλο καράβι ισοδυναμεί με χαμηλές εισπράξεις στις αγορές προορισμού.

Βέβαια, για να καλύπτεται νομικά το αφορολόγητο των καταστημάτων θα πρέπει υποχρεωτικά το κρουαζιερόπλοιο να προσεγγίζει τουλάχιστον ένα λιμάνι τρίτης χώρας. Εννοείται πως τα καταστήματα αυτά πρέπει να παραμένουν κλειστά για όσο διάστημα το καράβι βρίσκεται σε κάποιο Κοινοτικό λιμάνι. Προς την κατεύθυνση αυτή οι τελωνειακές αρχές στο λιμάνι της Ρόδου διενεργούν διαρκείς ελέγχους (παρά το ελλιπές προσωπικό τους). Οι έλεγχοι εκτείνονται και προς την κατεύθυνση αντιμετώπισης της λαθρεμπορίας που τυχόν επιχειρήσουν να κάνουν τα μέλη των πληρωμάτων (αγοράζουν εμπορεύματα από το κρουαζιερόπλοιο και επιχειρούν να τα πουλήσουν στις τοπικές αγορές). Η προσπάθεια της λαθρεμπορίας δείχνει και το μέγεθος του οικονομικού οφέλους που έχει ο επιβάτης της κρουαζιέρας εάν αποφασίσει να αγοράσει κάτι εν πλω.

Το ελληνικό κράτος πριμοδοτεί τα ξένα λιμάνια

Σύμφωνα με την ελληνική νομοθεσία, ένα κρουαζιερόπλοιο που «πιάνει» λιμάνι τρίτης χώρας, τότε αμέσως αποκτά και ειδικά προνόμια (φορολογικές ατέλειες κλπ). Αρα, η κρουαζιέρα έχει διπλό κίνητρο να προσεγγίσει κάποιο λιμάνι της Κροατίας, του Μαυροβούνιου ή ενδεχομένως της Τουρκίας.

Το ελληνικό κράτος ωστόσο δεν δίνει τα ίδια προνόμια για να ωθήσει την εταιρεία κρουαζιέρας στο να επισκεφθεί ένα απομακρυσμένο νησί, π.χ Ρόδος, ή ακόμα και Καστελόριζο. Αυτό είναι ένα τεράστιο έλλειμμα από την πλευρά της πολιτείας. Μάλιστα, οι ίδιοι οι κυβερνητικοί βουλευτές Δωδεκανήσου (οι βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ) ενημερώθηκαν σχετικά και είχαν υποσχεθεί ότι θα προβούν σε ενέργειες. Είναι αλήθεια ότι ασχολήθηκαν για κάποιο διάστημα με το όλο θέμα μέχρι που, κατά την προσφιλή τους μέθοδο, εγκατέλειψαν την προσπάθεια. Αλλωστε, η ικανότητα που τους έχει αναγνωριστεί είναι το να καταργούν τα προνόμια του τόπου κι όχι να τα αυξάνουν.

«Κάβα» 300 ευρώ για αγορές στο καράβι

Αποτελεί μια καινούργια πολιτική που εφαρμόζεται στα κρουαζιερόπλοια. Ο επιβάτης καλείται να καταβάλει 300 ευρώ στην αρχή της κρουαζιέρας. Με τα χρήματα αυτά λαμβάνουν μια ειδική χρεωστική κάρτα που μπορούν να χρησιμοποιήσουν μόνο για αγορές από τα καταστήματα του πλοίου. Το πρόσχημα είναι απλό και λογικό: «Αντί να κουβαλάς μετρητά που μπορεί να χάσεις, κρατάς μια προσωπική κάρτα αγορών την οποία μπορείς να χρησιμοποιήσεις σε όλα τα καταστήματα και τις υπηρεσίες (spa, γυμναστήρια, θεάματα κλπ) του καραβιού. Στο τέλος της κρουαζιέρας θα σου επιστραφούν όσα χρήματα δεν χρησιμοποιήσεις».

Ουδείς παίρνει χρήματα πίσω. Ουδείς προτίθεται να καθίσει στην ουρά για να του επιστραφούν 10, 20 ή 40 ευρώ. Προτιμούν να κάνουν αγορές τελευταίας στιγμής. Ισως κάποια σουβενίρ από όλους τους προορισμούς. Αλλωστε, είναι γνωστό ότι πάνω στα καράβια πωλούνται μαγνητάκια ψυγείων (με 1 ευρώ), κεντητά μαντήλια (με 3 ευρώ) και πολλά άλλα με τα εμβλήματα και τα ονόματα των προορισμών που πέρασαν.

Τα 300 ευρώ συνήθως αποτελούν το «λίπος» των δαπανών που κάνουν οι επιβάτες κρουαζιέρας. Πέραν του ποσού αυτού οι δαπάνες στα λιμάνια αφορούν μόνο κάποιο εστιατόριο ή παγωτά και αναψυκτικά για το δρόμο.

Ανεβαίνουν Αδριατική και Ιόνιο, σβήνουν Ανατολικό Αιγαίο και Τουρκία

Φέτος τα λιμάνια του Ιονίου πελάγους, με πρώτο εκείνο της Κέρκυρας, πέτυχαν ρεκόρ προσεγγίσεων κρουαζιερόπλοιων. Την ίδια στιγμή αρνητικό ρεκόρ πέτυχαν τα λιμάνια της Ρόδου και των ακτών της Τουρκίας.

Η εικόνα προβλέπεται χειρότερη για του χρόνου. Ο προγραμματισμός που αφορά την κρουαζιέρα του έτους 2018 δείχνει ήδη μια καλή εικόνα της κατάστασης που θα επικρατήσει. Είναι χαρακτηριστικό πως για το έτος 2018 προβλέπονται συνολικά:

– Ρόδος: 188 προσεγγίσεις

– Κως: 18 προσεγγίσεις

– Πάτμος: 149 προσεγγίσεις

– Χίος: 2 Προσεγγίσεις

– Μυτιλήνη: 0 προσεγγίσεις

– Κωνσταντινούπολη: 4 προσεγγίσεις

– Κέρκυρα: 440 προσεγγίσεις

– Ντουμπρόβνικ, Κροατία: 474 προσεγγίσεις

– Κοτόρ, Μαυροβούνιο: 436 προσεγγίσεις

– Πειραιάς: 512 προσεγγίσεις

– Σαντορίνη: 577 προσεγγίσεις

– Βόλος: 23 προσεγγίσεις

– Χανιά: 102 προσεγγίσεις

Ο αριθμός των προσεγγίσεων θα αυξηθεί, ωστόσο αυτή θα είναι η αναλογία και η εικόνα δίνει ξεκάθαρα μηνύματα: Η Κωνσταντινούπολη, που αποτελεί το σημαντικότερο λιμάνι στον κόσμο, έχει σβήσει από τον χάρτη. Μαζί της έσβησαν όλες οι προσεγγίσεις στο ανατολικό Αιγαίο, καθώς η απουσία της Τουρκίας συνιστά απουσία προσέγγισης σε τρίτη χώρα (η οποία είναι απαραίτητη για τη διατήρηση του αφορολόγητου στα καταστήματα και των φορολογικών ατελειών στα λιμάνια, λόγω της ελληνικής νομοθεσίας). Η Κωνσταντινούπολη συμπαρέσυρε προς τα κάτω όλες τις προσεγγίσεις στο ανατολικό Αιγαίο.

Η Ρόδος συντηρείται από τα κρουαζιερόπλοια που ξεκινούν από την Κύπρο, το Ισραήλ, τον Λίβανο και τα πολύ μεγάλα ταξίδια που διαρκούν εβδομάδες (καλύπτοντας Μεσόγειο, Ερυθρά Θάλασσα και Ινδικό ωκεανό). Η Κως, δυστυχώς, θα εξακολουθήσει να έχει σοβαρό πρόβλημα.

Αντιθέτως, η γραμμή Αδριατική, Ιόνιο, Κατάκολο, Πειραιάς, Σαντορίνη είναι που συγκεντρώνει όλο το ενδιαφέρον της κρουαζιέρας. Τα καράβια μένουν στη συγκεκριμένη γραμμή και αφαίρεσαν από τους προορισμούς τους την Κρήτη (που εμφανίζει σημαντική μείωση), όπως και λιμάνια του ανατολικού κορμού της Ελλάδας (Βόλος κλπ) που αποτελούσαν μόδα τα προηγούμενα χρόνια.

Οι εντυπώσεις των τουριστών

Γενικά η τάση στην κρουαζιέρα θέλει την καλλιέργεια κινήτρων που θα κάνουν τους τουρίστες να μένουν στα καράβια. Μάλιστα, υπάρχουν ειδικές διαφημίσεις ώστε να επιτευχθεί αυτός ο στόχος. «10 λόγοι για να μείνεις στο καράβι» και ακολουθεί ανάλυση 10 προσφορών για να μείνουν όλοι στο σκάφος. Αν πάλι ο τουρίστας επιμένει να βγει στο λιμάνι, τότε όλες οι δυνάμεις επικεντρώνονται στην προσπάθεια αυτός να αγοράσει εκδρομή. Μάλιστα, όλα τα φόρουμ των πλοίων, στις δραστηριότητες που αφορούν τα λιμάνια κάνουν αναλύσεις για εκδρομές κι όχι για απλές εξόδους.

Ακολουθεί, ένα σχόλιο τουρίστα που προβάλλεται από το site μεγάλης εταιρείας κρουαζιέρας και αφορά την προσέγγιση στη Ρόδο και την εκδρομή στη Λίνδο:

“Η Λίνδος ίσως και να ήταν το πιο αγαπημένο μου σημείο. Επιλέξαμε και κάναμε την εκδρομή κατά μήκος της ακτογραμμής της Ρόδου και άξιζε τον κόπο. Ξεναγός ήταν μια νεαρή κοπέλα, με κοντά, καστανά μαλλιά και αρκετά έξυπνη. Πήγαμε στη Λίνδο με μια ενδιάμεση στάση σε κατάστημα κεραμικών. Αγοράσαμε ένα πιάτο (ωω ναι, δώσαμε $100+), αλλά ειλικρινά άξιζε τη δαπάνη. Είναι φανταστικό και είναι ένα υπέροχο αναμνηστικό ενός καταπληκτικού μέρους. Θυμηθείτε να έχετε μαζί σας αρκετά μετρητά, γιατί μπορεί η Λίνδος να είναι πανέμορφη, μπορεί η Ακρόπολις να είναι καταπληκτική, όμως τα μηχανήματα ανάληψης μετρητών (ATM) είναι προϊστορικά. Όλα τα ΑΤΜ ήταν χαλασμένα και όλοι, μα όλοι έπρεπε να περιμένουν στην ουρά στην τράπεζα για να κάνουν ανάληψη μετρητών. Η ξεναγός μας βοήθησε αρκετά μέσα στην τράπεζα ώστε να σηκώσουμε χρήματα. Το γεύμα στην παραλία ήταν μέτριο. Πήραμε σουβλάκι κεμπάπ.

Όμως, η παραλία και η θάλασσα Λίνδου είναι καταπληκτικές. Τα πιο καθαρά νερά (και με το περισσότερο αλάτι) που έχεις δει ποτέ. Θα μπορούσαμε να περάσουμε εδώ μια ολόκληρη εβδομάδα. Υπήρχαν ομπρέλες και τουαλέτες (αν μπορείς να τις αποκαλέσεις έτσι).

Η ξενάγηση ήταν πολύ καλή και κατέληξε με βόλτα στη μεσαιωνική πόλη και κολύμβηση στο λιμάνι δίπλα στα κρουαζιερόπλοια. Βέβαια, αν και μας είπαν να μην κολυμπήσουμε, δεν υπήρχε κανένας για να μας το απαγορέψει.

Είδαμε αρκετά, φτωχά παιδιά να ζητούν χρήματα… και μετά να κλέβουν από τις αφύλακτες τσάντες στην παραλία. Κάθονται σε μια γωνιά και περιμένουν πότε θα πέσουν οι τουρίστες στο νερό. Να είστε προσεκτικοί”.

Χρειάζονται κίνητρα

Το ρεπορτάζ όλο συντάχθηκε με σκοπό να δειχθεί το Σήμερα και το Αύριο στην κρουαζιέρα. Ισως στο μέλλον, όταν ξανά η Κωνσταντινούπολη ανοίξει ως λιμάνι, τα πάντα να είναι καλύτερα για το ανατολικό Αιγαίο, ίσως πάλι όχι. Το σίγουρο είναι ότι οι τοπικές αγορές οφείλουν να καταλάβουν ότι πια «η θάλασσα δεν είναι γιαούρτι» και πρέπει να επαναπροσδιορίσουν τον τρόπο δουλειάς τους. Το ίδιο οφείλει να πράξει και το κράτος. Αν θέλει να διατηρήσει υγιές το τουριστικό προϊόν, πρέπει να δώσει σοβαρά κίνητρα. Σε αντίθετη περίπτωση, απλώς η τοπική οικονομία θα χάσει οριστικά έναν από τους πιο σημαντικούς στυλοβάτες της. Πηγή:www.dimokratiki.gr