Η επιστολή της Vanya Veras στη Δήμαρχο Μερόπη Υδραίου

Η επιστολή εστάλη στη Δήμαρχο Κεντρικής Κέρκυρας Μερόπη Υδραίου με κοινοποίηση στους Δημάρχους Βόρειας, Νότιας Κέρκυρας και Παξών, στο Παρατηρητήριο Διαχείρισης Απορριμμάτων Κέρκυρας, στο Διοικητικό Συμβούλιο του Συνδέσμου Μunicipal Waste Europe, στο πρόγραμμα JASPERS και στην Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων. 

Η επιστολή 

Κυρία Δήμαρχο και Πρόεδρο του Φορέα Διαχείρισης Απορριμμάτων της Περιφερειακής ενότητας Κέρκυρας (ΦΟΔΣΑ Κέρκυρας) Κυρία M. Υδραίου

Κοινοποίηση:
Στον Δήμαρχο Βόρειας Κέρκυρας Κύριο Μαχειμάρη
Στον Δήμαρχο Νότιας Κέρκυρας Κύριο Λέσση,
Στον Δήμαρχο των Παξών Κύριο Βλαχόπουλο,
Στην Πρόεδρο το Διοικητικό Συμβούλιο και τα μέλη του Παρατηρητηρίου Διαχείρισης Απορριμμάτων Κέρκυρας,
Στο Διοικητικό Συμβούλιο του Συνδέσμου ΜunicipalWasteEurope
Στο πρόγραμμα JASPERS
Στην Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων
 
15 Ιουνίου 2020

Αγαπητή Κυρία Δήμαρχε και Πρόεδρε του ΦΟΔΣΑ της Κέρκυρας και Διαποντίων Νήσων,

Κυρία Υδραίου,

Σε συνέχεια της επίσκεψης μου στην Κέρκυρα και της επικοινωνίας που έκτοτεείχαμε, είμαι στην ευχάριστη θέση να απευθύνω τα παρακάτω σε εσάς και τους συναδέρφους σας Δημάρχους της Περιφερειακής Ενότητας Κέρκυρας, όπως επίσης και σε εκείνους που απαρτίζουν το Διοικητικό Συμβούλιο του προσφάτως συγκροτηθέντος ΦΟΔΣΑ Κέρκυρας.

Καθώς έλκω την καταγωγή μου από την Ελλάδα, ήμουν σε θέση να παρακολουθώ τα Δημοτικά Συμβούλια του Δήμου σας δια των βιντεοσκοπήσεωνπου ακολούθησαν την επίσκεψή μου στην Κέρκυρα τον Οκτώβριο 2019 και στην οποία αρχικά τέθηκε προς συζήτηση η επιλογή η Κέρκυρα να καταστεί ένας νησί μηδενικών αποβλήτων. Επειδή ακριβώς είμαι κατά το ήμισυ Ελληνίδα, είχα την καλοσύνη να γράφω και να μιλώ μέχρι αυτό το σημείο στην ελληνική γλώσσα, για διευκόλυνση της κατανόησης.
Ήταν ξεκάθαρο από τα Δημοτικά σας Συμβούλια, πως τόσο οι προθέσεις του Municipal Waste Europe, όσο και οι προσωπικές δικές μου προθέσεις στο να προσφέρουμε βοήθεια δεν κατέστησαν πλήρως αντιληπτές. Για αυτόν ακριβώς τον λόγο είναι απαραίτητο να κάνω την επικοινωνία μας επίσημη, γράφοντας στην επίσημη γλώσσα του Συνδέσμου μας, την Αγγλική, την οποία γνωρίζω, πως κατανοείτε καλώς, έτσι ώστε να γίνεται κατανοητή και στο δικό μου Διοικητικό Συμβούλιο καθώς και σε όσους απευθύνεται η συγκεκριμένη επιστολή.

Ο Municipal Waste Europeείναι ένας ανεξάρτητος ευρωπαϊκός σύνδεσμος, που χρηματοδοτείται από τις συνδρομές των μελών του και με διαφάνεια εκπροσωπεί τα συμφέροντα τους, προς τους Οργανισμούς της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με σκοπό την εφαρμογή των Ευρωπαϊκών Οδηγιών και Κανονισμών για την διαχείριση απορριμμάτων, μεταφέροντας γνώση και βέλτιστες πρακτικές, μεταξύ των μελών του. Ο αριθμός διαφάνειας  μητρώου του Οργανισμού μας είναι 75395701551-94. Εξ΄ αυτού η επίσκεψή μου στην Κέρκυρα (ενν. τον Οκτώβριο του 2019) καθώς και η συνεισφορά μου στη Ημερίδα (ενν. του Παρατηρητηρίου Διαχείρισης Απορριμμάτων Κέρκυρας), εμπεριείχε την συνολική μου 20-ετή εμπειρία και την αφιλοκερδή μεταφορά γνώσης στην Κέρκυρα καθώς η παρουσία μου χρηματοδοτήθηκε από τον Οργανισμό μου, παρότι ούτε η Ελλάδα ούτε κάποιος από τους Δήμους της Περιφερειακής Ενότητας Κέρκυρας είναι μέλη του Municipal Waste Europe, και έλαβε χώρα  με την πλήρη υποστήριξη του Διοικητικού Συμβουλίου του.

Αυτό κάνουμε στο πλαίσιο των δικών μας δράσεων για να ενισχύσουμε την συνολική εφαρμογή της υφιστάμενης νομοθεσίας διαχείρισης απορριμμάτων σε όλη την Ευρώπη, καθώς αυτή η συμμόρφωση είναι το κλειδί για να πετυχαίνουμε μια κυκλική οικονομία. Καθώς η Ευρωπαϊκή Ένωση αγωνίζεται να βρει την πλέον εφαρμόσιμη λύση για την διαχείριση απορριμμάτων σε νησιά για δεκαετίες, η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων ήταν προετοιμασμένη να εξετάσει σοβαρά την χρηματοδότηση τόσο της μεταφοράς τεχνογνωσίας προς αυτήν την κατεύθυνση αλλά και την εφαρμογή των προτεινόμενων λύσεων σε συνδυασμό με τη μεταφορά τεχνογνωσίας. Ο σκοπός θα ήταν η μείωση της ανάγκης ταφής σε ποσοστό κάτω του 10% από την συνολική παραχθείσα ποσότητα ΑΣΑ (Αστικών Στερεών Αποβλήτων) καθώς και η επίτευξη της επαναχρησιμοποίησης και των στόχων ανακύκλωσης, όπως καθορίζονται στις Ευρωπαϊκές οδηγίες του 2018.Κατά την δική μου άποψη, όπως προέκυψε παρακολουθώντας τις συνεδριάσεις του δικού σας Δημοτικού Συμβουλίου, δεν χρειάζεστε καθόλου χρηματική βοήθεια, ενώ με εκτίμηση θα λαμβάνατε την παροχή τεχνογνωσίας.

Όπως εξήγησα τόσο κατά την διάρκεια της παρουσίασης μου στην Ημερίδα (ενν. του Παρατηρητηρίου Διαχείρισης Απορριμμάτων Κέρκυρας τον Οκτώβριο 2019), στην διάρκεια των ερωτήσεων και απαντήσεων, κατά την διάρκεια του δείπνου, όπως και κατά την επίσκεψη στο Τεμπλόνι, οι παρούσες πρακτικές ταφής στην Κέρκυρα είναι πολύανθυγιεινές, με πολλά ποντίκια, αδέσποτα σκυλιά κι έναν ακατανόμαστο τρόπο χειρωνακτικής διαλογής με σκοπό να απομακρύνoνται τα βρώμικα προϊόντα συσκευασίας πριν υπάρχει τελική συσκευασία δεμάτων ανακυκλωσίμων προς πώληση. Είδα τις συνθήκες και τα συγκεκριμένα δέματα. Τα υλικά συσκευασίας δεν ήταν σε κατάσταση για ανακύκλωση, καθώς ήταν πάρα πολύ βρώμικα και η όλη διαδικασία στο χώρο (Τεμπλόνι) προκαλούσε ζημιά στο περιβάλλον μολύνοντας τον αέρα, το έδαφος και το νερό.

Επιπλέον είδα αρκετές από τις πρωτοβουλίες των πολιτών κέντρων διαλογής (ενν. τις πράσινες γωνίες σε Καλαφατιώνες, Τεμπλόνι, Λιαπάδες).Χωρίς καμία δημόσια χρηματοδότηση ή υποστήριξη, αυτές οι πρωτοβουλίες προκάλεσαν ενδιαφέρον και κινητοποίησαν τον τοπικό πληθυσμό, οργάνωσαν ένα σύστημα συγκέντρωσης ανακυκλωσίμων συσκευασιών, διαλεγμένων με διαλογή στην πηγή και άλλων υλικών και προήγαγε την επαναχρησιμοποίηση.Είχαν επιπλέον αγοραστές για τα ανακυκλώσιμά τους,(ενν. τοπικές κερκυραϊκές επιχειρήσεις ανακύκλωσης) ανά υλικό και πολυμερές και υπήρχαν αποδεδειγμένα παραστατικά παραλαβής - παράδοσης. Οι πράσινες Γωνίες πρότειναν να υιοθετηθεί και να υποστηριχθεί το σύστημά τους.

Η δική μας άποψη, ως ειδικοί της διαχείρισης απορριμμάτων, είναι πως όταν έχεις ένα λειτουργικό σύστημα, το υποστηρίζεις, το χρηματοδοτείς, μαθαίνεις από αυτό και το διαδίδεις-αναπτύσσεις ώστε να καλύψεις τις συνολικές σου ανάγκες σε όλη την περιοχή ευθύνης σου, στην περίπτωσή σας, την ομάδα νησιών.

Η επιστολή ακολούθως απαντά στα ερωτήματά σας.
Στις πόλεις του κόσμου με μεγάλη ατμοσφαιρική μόλυνση και προβλήματα διαχείρισης απορριμμάτων, το lockdown λόγω της πανδημίας του COVID-19 μας έδειξε πόσο ανθεκτική είναι η φύση.Το μόνο που χρειαζόμαστε είναι να βγάλουμε έξω από την εξίσωση τις κακές μας συνήθειες να μολύνουμε και τότε η φύση θα αυτοκαθαριστεί και θα βρει την ισορροπία της. Το ίδιο συμβαίνει με τις θάλασσες χωρίς τα σκουπίδια από την ναυτιλία, τις μεταφορές,τον τουρισμό, ο αέρας και οι θάλασσες καθάρισαν και η ζωή στην θάλασσα επέστρεψε.

Τα μαθήματα για εμάς; Θα έλεγα ότι δεν είναι: Σταματήστε αυτό που κάνετε, αλλά αλλάξτε τον τρόπο που το κάνετε. Τα ερωτήματα είναι: Μπορώ να οργανώσω την ημέρα μου, το σπίτι μου, την επιχείρησή μου, τον Δήμο μου με έναν τρόπο που δε δημιουργεί την μόλυνση και τον θόρυβο που παλαιότερα συνηθιζόταν; Η απάντηση σήμερα είναι σχεδόν ναι υπάρχουν τεχνικές και τεχνολογίες που μας επιτρέπουν να συνεχίζουμε όπως πριν αλλά με έναν μερικώς διαφορετικό τρόπο, αυτήν την φορά προστατεύοντας την ισορροπία της φύσης, τον τρόπο ζωής μας και την υγεία μας ενώ ταυτόχρονα θα κερδίζουμε. Για ένα νησί που εξαρτάται από τον τουρισμό, η διατήρηση της υγείας και της ομορφιάς των αξιοθέατων που προξενούν το μεγάλο ενδιαφέρον αποτελεί σημαντικό θέμα προβληματισμού.

Για την διαχείριση των απορριμμάτων αυτό σημαίνει κυκλική οικονομία, που περιλαμβάνει επισκευή, επαναχρησιμοποίηση και ανακύκλωση, πρόληψη, αντικατάσταση και αν όλα αυτά δεν μπορούν να λειτουργούν πάντοτε, τότε ενεργειακή αξιοποίηση και ταφή. Για να κάνεις ένα προϊόν ή ένα συστατικό κυκλικό, αυτό πρέπει να είναι ασφαλές, οπότε δεν πρέπει να περιλαμβάνονται στην διαδικασία επικίνδυνα υλικά και πρέπει να υπάρχει εγκατεστημένο ένα βιώσιμο και αποτελεσματικό σύστημα ανακύκλωσης.

Για ένα νησί σαν την Κέρκυρα, χρειάζεται επικέντρωση σε όσα κάνετε τοπικά, εντός του νησιού και δευτερευόντως σε τι πρέπει να γίνεται εκτός του νησιού.
Η διαχείριση απορριμμάτων είναι πρόβλημα όταν τα απορρίμματα «ανακατεύονται στην πηγή» (ενν. οργανικά απόβλητα με ανακυκλώσιμα). Ξηρά ανακυκλώσιμα και υγρά απορρίμματα (ενν. υγρά αποστραγγίσματα με οργανικά), όπως αποφάγια, εφόσον συλλέγονται ξεχωριστά, διατηρούν την καθαρότητά τους κι έτσι είναι ευκολότερο να μετατραπούν σε μια νέα μορφή καθαρής οργανικής πρώτης ύλης.

Για τα οργανικά, η ξεχωριστή συλλογή τους από κάθε σπίτι κι επιχείρηση, όπως και η επιλογή μιας μικρής περιοχής για την κομποστοποίηση, αποδίδει οργανικό λίπασμα που διευκολύνει την τοπική αναγεννητική οργανική καλλιέργεια. Αυτός ακριβώς είναι ένας από τους στόχους της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας που υποστηρίζεται και χρηματοδοτείται από το Just Transition Fund του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Όλη αυτή η διαδικασία μπορεί να λάβει χώρα στο νησί της Κέρκυρας, προς όφελος των Κερκυραίων και των επισκεπτών του νησιού. Η διαδικασία ξεχωριστής συλλογής οργανικών είναι μια διαδικασία που μπορεί να χρειάζεται μεταβίβαση τεχνογνωσίας; Αυτός είναι ένας ρόλος που θα μπορούσε να αναλάβει ο Municipal Waste Europe.

Η συλλογή των ανακυκλωσίμων, για παράδειγμα τα υλικά συσκευασίας, τόσο ξεχωριστή συλλογή, διαλογή και συσκευασία σε δέματα μπορεί να οργανωθεί στο νησί. Όπως αναφέρθηκε  παραπάνω, τα σημεία που οι πολίτες κάνουν διαλογή στην πηγή ήδη υπάρχουν, λειτουργούν καλά και μπορούν να διαδοθούν και αναπτυχθούν περαιτέρω. Το καθήκον θα είναι να επεκταθεί το σύστημα (ενν. των πράσινων γωνιών) ώστε αφενός να καλυφθούν όλα τα σημεία τουριστικής δράσης και αφετέρου να υπάρξουν εκστρατείες ενημέρωσης για όλους και τους επισκέπτες. Το επόμενο βήμα είναι να σταλούν όλα αυτά τα ανακυκλώσιμα στην ενδοχώρα της Ελλάδας για ανακύκλωση. Συμφωνίες αγοράς είναι ήδη σε ισχύ για πολλά είδη ανακυκλώσιμων και καλύπτουν αρκετά κέντρα ανακύκλωσης. Αυτές μπορούν περαιτέρω να εξειδικευθούν και να είναι απολύτως νόμιμες για να συμπεριλάβουν όλες τις πράσινες γωνίες, για όλα τα ανακυκλώσιμα υλικά και να καλύπτονται από ένα σχέδιο ευθύνης του παραγωγού τους (βλ. ανταποδοτικότητα) που να περιλαμβάνει υλικά συσκευασίας, ηλεκτρικά και ηλεκτρονικά ανακυκλώσιμα, αυτοκίνητα και μπαταρίες. Ξανά ο Municipal Waste Europe μπορεί να βοηθήσει εδώ «παντρεύοντας» την Κέρκυρα με έναν άλλο Δήμο που προσομοιάζει σε αυτήν, για να διευκολυνθεί η μεταφορά τεχνογνωσίας.

Τα ογκώδη υλικά και τα υφάσματα πρέπει να αναφερθούν επίσης. Τα έπιπλα μπορούν να συλλέγονται και να οργανώνεται η επισκευή τους μέσα από ένα σύστημα επισκευής και επαναχρησιμοποίησης στο νησί, ενόσω τα λευκά και καφέ προϊόντα μπορούν να πηγαίνουν στην ενδοχώρα της Ελλάδας για επισκευή και επαναχρησιμοποίηση αν αυτό δεν μπορεί να οργανωθεί στο νησί.Όταν ηλεκτρικές και ηλεκτρονικές συσκευές είναι πράγματι απορρίμματα και δεν μπορούν περαιτέρω να αξιοποιηθούν πρέπει να συλλεχθούν και να συγκεντρωθούν από τον αρμόδιο ελληνικό φορέα ανακύκλωσης ηλεκτρικών-ηλεκτρονικών συσκευών.
Όταν όλα αυτά γίνουν, θα υπάρχουν ακόμη αστικά στερεά απόβλητα (ΑΣΑ) που θα έχουν απομείνει και δεν θα μπορούν να επαναχρησιμοποιηθούν είτε να ανακυκλωθούν. Τότε, αυτά θα μπορούν να διαχειριστούν στην Μονάδα Διαχείρισης που σχεδιάζεται και τα παραγόμενά τους είτε να θαφτούν, είτε να αξιοποιηθούν για την παραγωγή ενέργειας.

Αυτά τα βήματα, πολλά από τα οποία έχετε ήδη δρομολογήσει, θα έχουν ως αποτέλεσμα την ταφή κλάσματος των συνολικά παραγομένων αποβλήτων έως 10% και θα σας φέρουν να συμμορφώνεστε με τις Ευρωπαϊκές οδηγίες και να παραμένετε μακριά από Ευρωπαϊκά πρόστιμα μη συμμόρφωσης.
Αυτή η επιστολή αποστέλλεται σε εκείνους που κάλεσαν τον Μunicipal Waste Europe στην ημερίδα του περασμένου Οκτωβρίου 2019, όπως επίσης και στο Διοικητικό Συμβούλιο του δικού μου οργανισμού, όπως επίσης και στους επικεφαλής του προγράμματος της Ευρωπαϊκής Ένωσης και χρηματοδοτικού εργαλείου JASPERS.

Εάν κι εφόσον επιθυμείτε οποιαδήποτε περαιτέρω βοήθεια από τον Municipal Waste Europe ή ακόμη και να συμμετέχετε σε μια από τις  μελλοντικές μας συναντήσεις, απλά γνωρίστε το μας.

Με εκτίμηση,
Βάνια Βέρας
Γενική Γραμματέας Municipal Waste Europe