ΝΙΚΟΣ ΦΑΡΟΥΓΓΙΑΣ - «Η ψυχή μου είναι ‘δω»

EN THE MAGAZINE Ιούνιος 2025

ΜΠΑΙΝΟΝΤΑΣ στο περιποιημένο δυαράκι, κάπου κοντά στο «Καβαλιέρι», εισπνέεις έν’ «άλλο» οξυγόνο. Τ’ αγιόκλημα της γειτονιάς, που μπαίνει απ’ το παράθυρο... Το τρίξιμο στο ξύλινο πατζούρι, στην παραμικρή ανάσα του βοριά... Και μία μουσικότητα, διάχυτη στην κάμαρη. 

ΣΤΟΝ ΤΟΙΧΟ, κρεμασμένες φωτογραφίες και διπλώματα. Στο σερβάν, κορνίζες και πλακέτες. Και πάνω στο τραπέζι, παρτιτούρες. Σηκώνω μία, σχεδόν στα κουτουρού: «Marcia Funebre». Και πάνω δεξιά, «Ν. Φαρούγγια, 2016…». «Ακόμη γράφω», λέει, «απ’ το ’68. Μ’ αρέσει το γράψιμο. Εκεί που περπατώ, μπορεί να δω, ν’ ακούσω κάτι. Η κακοκαιρία, ο αέρας, η τρικυμία... Κάθε τι, “μιλάει”. Ο Θεός μου έδωσε το χάρισμα ενός εγκεφάλου, που μπορεί να ακούει τι λένε - αυτό δεν είναι η έμπνευση; Ανά πάσα στιγμή». Οι συνθέσεις του, κυρίως πένθιμες˙ «μετράω δύο “Ρελιγκιόζες” για Λιτανείες (“Άγιος Γεώργιος” και “Άγιος Αιμιλιανός”) και πέντε Μάρτσιες Funebre / 1-5. Την πρώτη, την έγραψα το ’86. Η, δε, Νο3 θυμάμαι ότι μου ήρθε το ξημέρωμα, ώρα 3!  Σηκώθηκα απ’ το κρεβάτι κι έγραψα 5-6 βασικά μέτρα. Όλες τους έχουν παιχτεί. Κι αυτή που κρατάς, η τελευταία, η Νο 6: “L’ Ultimo Viaggio” (“To τελευταίο ταξίδι”). Αλλά θέλει κάποιες τελευταίες πινελιές...» (σ.σ. ήθελε, τότε. Τα τελευταία χρόνια, έτοιμο πλέον, έχει ενταχθεί κανονικά στο ρεπερτόριο της Φ.Ε.Μ.). 

Απ’ τις εμβατηριακές συνθέσεις του ξεχωρίζουν τα «Αρχιπέλαγος» («το έδωσα και στην μπάντα της Αεροπορίας, στον κ. Αλέκο Λιτσαρδόπουλο και το ‘παιξαν στην πλατεία Συντάγματος, με παρουσίασή μου») και «Μεσόγειος». Γενικά, «έχω δώσει μουσική σε πολλές μπάντες εκτός νησιού: Δήμου Αθηναίων, Πειραιά, Αστυνομίας, Αεροπορίας, Λιμενικού... Σε Ληξούρι, Λευκάδα, Ιθάκη...».

ΠΕΤΑΞΑ μια αδέσποτη ευχή -κάτι σαν «με το καλό»-, προτού κάνω δυο βήματα προς εκείνο το καδραρισμένο κομμάτι από χαρτί. Κιτρινισμένο, χρονο-ταλαίπωρο, γιομάτο, όμως, μνήμη. Το λογότυπο της «Μάντζαρος», σφραγίδα, δύο υπογραφές. «Κοιτάξτε ημερομηνία. Φαίνεται;» Ευδιάκριτο, μόνο το έτος: 1945. Αρκούσε, όμως. «Εβδομήντα τρία χρόνια πριν (σ.σ. εν έτει 2025, 80). Τότε αρχίσαν’ όλα...». 

ΓΙΑ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΚΗ οικονομία των εντόπιων Φιλαρμονικών, η περίπτωση του επίτιμου Αρχιμουσικού της Φ.Ε.Μ., του εμβληματικού Νίκου Φαρούγγια, τοποθετείται επιβλητικά στην πρώτη γραμμή σημαντικότητας: ο ηλικιακά, ωριμότερος (το «μεγαλύτερος» μοιάζει άκομψο στις περιπτώσεις «αιώνιων εφήβων») μουσικός τους. Γεννηθείς το μακρινό 1932, λίγο, μοναχά, πριν απ’ το αντίστοιχο «δέος» της «Παλαιάς»: τον Αντώνη Δαγκλή. 

«ΤΟ 1942», διηγείται, «πήγα στην “Παλιά”, με δάσκαλο τον συχωρεμένο τον Διονύση Μάμμο και τον Χαρίλαο Μανιατόπουλο. Αλλά συνεχώς μου άλλαζαν όργανο -τρομπόνι, τρομπέτα, ευφώνιο, κόρνο- και δεν μπορούσα να σταθεροποιήσω τα χείλη μου. Έτσι, το ’43, έφυγα και το ’44 γράφτηκα στην “Μάντζαρος”. Όταν, την ίδια χρονιά, “έφυγε” ο αείμνηστος μαέστρος μας, ο Κρητικός, επειδή ήμουν πολύ καλός μαθητής, με έντυσαν μουσικό, για να κρατάω το στεφάνι στην κηδεία του. Στο μεταξύ, κατέληξα στην... μποκαδούρα, αλτικόρνο και τρομπόνι - με κλειδιά τότε, δεν είχαμε “ατίρο”. Μελέτησα πολύ. Και το ’45, 11 Αυγούστου, βγήκα στην μπάντα. Η πρώτη μου υπηρεσία. Και απ’ το ’46 σολίστ˙ σκάρτα 15. Εβδομήντα χρόνια, ολόκληρα. Με μαέστρους, «ένα σωρό μεγάλα ονόματα. Τον Σπύρο Δουκάκη, τον Αλέξανδρο Μποτετζάγια...»

ΤΟΤΕ, πρώτα, μουσικός. Αργότερα («το πρώτο σιρίτι τ’ απέκτησα το ‘68») και ως δάσκαλος. Απ’ το ’70, υπαρχιμουσικός. Κι απ’ το 2011, με τρία αστραφτερά σιρίτια στον πάντα καλοσιδερωμένο του γιακά: Αρχιμουσικός. Επί τιμή. Όλα, καθένα, με τη δική του, ιδιάζουσα συναισθηματική αξία. Φόρτιση. Μέγεθος. Πολύ πιο πέρα από συμβάσεις, στείρες τυπικότητες, «ισολογισμούς» με χαρτί και με μολύβι. «Στη Φιλαρμονική διδάσκω πάντα, στα βαρύτονα. Καθημερινά, 5-7 (σ.σ. δήλωνε τότε, το ’18). Αφού, να σκεφτείς, τα Σαββατοκύριακα που δεν έχουμε μαθήματα, κάτι μου λείπει! Παλαιότερα, έπαιρνα κι έναν μισθό. Αλλά απ’ όταν έφυγε εκείνη... Αρνήθηκα. Στη μνήμη της - πάντα μου ‘λέγε “τη μουσική και την εκκλησία να μην τα εγκαταλείψεις. Γιατί από εκεί ξεκίνησαν και τα παιδιά μας”. Αν δεν είχα τη μουσική, θα είχα φύγει κι εγώ μαζί της! Ζω λόγω της μουσικής. Αυτή με κράτησε. Και οι μαθητές μου, που τα ‘χω σαν δικά μου παιδιά. Έχω υποχρέωση να τους δώσω πίσω, αυτό που μου ‘δωσε και μένα ο Θεό». Εκείνη... Η πολυαγαπημένη του γυναίκα. Η σύζυγος. Ο φάρος του. Πόσα κι αν θα ‘χουν, πλέον, για να πουν...

L’ ULTIMO VIAGGIO

https://www.youtube.com/watch?v=UPY_xi3ULR0

ΑΓΙΟΣ ΑΙΜΙΛΙΑΝΟΣ

https://www.youtube.com/watch?v=ZphZ6fQcd4E

AΡΧΙΠΕΛΑΓΟΣ

https://www.youtube.com/watch?v=jhdYjcBFYFw