Δράξασθε... Ιονίου Παιδείας

Η 200ετηρίδα της ίδρυσης της Ιονίου Ακαδημίας, η 40ετηρίδα της ίδρυσης του Ιονίου Πανεπιστημίου αλλά και το νήμα που συνδέει τις δύο επετείους συνιστούν τον κεντρικό άξονα των εκδηλώσεων που είναι φέτος σε εξέλιξη και περιλαμβάνουν ένα ευρύ φάσμα τόσο επιστημονικών όσο και καλλιτεχνικών δράσεων. Σε αυτές τις δράσεις εντάχθηκε το επιστημονικό συνέδριο με θέμα «Η Εκπαίδευση στα Ιόνια Νησιά τον 19ο αιώνα», το οποίο διοργανώθηκε στις 1-2 Νοεμβρίου 2024 στην Ιόνιο Ακαδημία και στο κτίριο ΤΙΣ-ΤΑΒΜ και φιλοδόξησε να αποτελέσει ένα βήμα όχι μόνο ακαδημαϊκού διαλόγου αλλά και προβολής του ερευνητικού/ακαδημαϊκού έργου στο ευρύ κοινό και διάδρασης με την τοπική κοινωνία.                                       

Από την ανάγνωση και μόνο του περιεχομένου των θεματικών συνεδριών  και των τίτλων των κεντρικών ομιλιών και των υπολοίπων ανακοινώσεων γινόταν αντιληπτό ότι η βασική στόχευση της Επιτροπής εορτασμού-Οργανωτικής Επιτροπής (αποτελούμενης από καθηγητές των Τμημάτων Ιστορίας, Αρχειονομίας, Βιβλιοθηκονομίας & Μουσειολογίας και Τεχνών, Ήχου και Εικόνας) αλλά και των εισηγητών ήταν η ανταπόκριση σε μια πολύπλευρη διανοητική πρόκληση: α. να φωτιστούν όψεις του πολυσύνθετου εκπαιδευτικού και ευρύτερα πολιτισμικού τοπίου στα Ιόνια νησιά κατά τον μακρύ 19ο αιώνα, ένα εγχείρημα το οποίο συνεπάγεται τη συνεκτίμηση  τόσο των συνεχώς μεταβαλλόμενων θεσμικών και πολιτικών δομών όσο και της ιδιαίτερης φυσιογνωμίας και παράλληλα του ετερόκλητου χαρακτήρα του Ιόνιου χώρου, στον οποίο εγκιβωτίζονται πολλές και διαφορετικές κοινωνικές και πολιτισμικές τοπικότητες˙ β. να διερευνηθούν τα κοινωνικά, πνευματικά και πολιτικά ρεύματα που συνέδεαν και συνδέουν τα Ιόνια Νησιά με τον υπόλοιπο ελλαδικό χώρο και με το ευρωπαϊκό και διεθνές γίγνεσθαι˙ γ. παράλληλα να αναδειχθούν μέσα από την υιοθέτηση νέων ιστοριογραφικών οπτικών και προσεγγίσεων οι συνέχειες και ασυνέχειες, οι τομές και οι ρήξεις μέσα από τις οποίες το παρόν «συνομιλεί» με το παρελθόν.                                                   

Ο Καθηγητής του Τμήματος Ιστορίας κ. Κωνσταντίνος Αγγελάκος στην κεντρική του ομιλία με τίτλο «40 χρόνια Ιόνιο Πανεπιστήμιο: Σταθμοί και πρόσωπα στην εξέλιξη του ιδρύματος» επιχείρησε μέσα από την επιστημονική τεκμηρίωση και τη βιωματική οπτική να ιστορικοποιήσει  την πορεία του Ιονίου Πανεπιστημίου. Ανέδειξε το βάρος της ιστορικής κληρονομιάς της Ιονίου Ακαδημίας, αναφέρθηκε στον ρόλο εμβληματικών προσωπικοτήτων και στα γεγονότα-σταθμούς που οδήγησαν στην ίδρυση, την αυτονόμηση και τη διεύρυνση του σημερινού ακαδημαϊκού ιδρύματος και επεσήμανε τις σύγχρονες προκλήσεις. Από την πλευρά της, η  Ομότιμη Καθηγήτρια του Τμήματος Ιστορίας στο Ιόνιο Πανεπιστήμιο κ. Ελένη Αγγελομάτη μέσα από την κεντρική της ομιλία χαρτογράφησε το πολυδαίδαλο εκπαιδευτικό τοπίο της περιόδου 1799-1864.                                                                      

Οι πέντε θεματικές συνεδρίες(Ιόνιος Ακαδημία: Εκπαίδευση και Πολιτική, Η καλλιέργεια των επιστημών στην Ιόνιο Ακαδημία, Αρχειακά ίχνη της Ιονίου Ακαδημίας, Μουσική και καλλιτεχνική εκπαίδευση, Κοινωνικές διαστάσεις της εκπαίδευσης) απηχούν τη διεύρυνση των ερευνητικών πεδίων της ιστοριογραφικής παραγωγής γύρω από τα πνευματικά και πολιτισμικά δρώμενα στα Ιόνια νησιά, πέρα από τα στενά και ασφυκτικά όρια ενός τοπικιστικού αφηγήματος ή τις γραμμικότητες  και ανιστορικές προσεγγίσεις της εθνικής αφήγησης. Διακεκριμένοι ακαδημαϊκοί και ερευνητές ανέδειξαν τις θεσμικές και πολιτικές παραμέτρους της εκπαιδευτικής διαδικασίας σε μία μεταιχμιακή χρονική περίοδο, πρότειναν νέα εννοιολογικά και θεωρητικά εργαλεία για την περιγραφή, ανάλυση και ερμηνεία των δικτύων προσώπων, ιδεών και γνώσεων στην Ιόνιο Ακαδημία αλλά και τον ευρύτερο Ιόνιο χώρο, έθεσαν νέους προβληματισμούς πάνω σε ζητήματα αρχειακής έρευνας και ιστορικής τεκμηρίωσης, έθιξαν ζητήματα της γνωστής-άγνωστης μουσικής και καλλιτεχνικής παιδείας και ανέλυσαν τα κοινωνικά συμφραζόμενα των εκπαιδευτικών θεσμών.                                                                                                            

Το εν λόγω συνέδριο συνιστά ένα σημαντικό εγχείρημα που γεφύρωσε το πεδίο της ακαδημαϊκής με αυτό της δημόσιας ιστορίας, ιστορικοποίησε το  Ιόνιο Πανεπιστήμιο ως χώρο  παραγωγής και διάχυσης επιστημονικής γνώσης και έρευνας και κατ’ επέκταση ως μήτρα πολιτισμού και, ως εκ τούτου, συγκαταλέγεται  πλέον στα επιστημονικά και πολιτισμικά συμβάντα τα οποία θα αποτελέσουν αντικείμενο μελλοντικής έρευνας.

Η Αγγελική Μουζακίτη, Δρ. Βαλκανικής Ιστορίας, Διδάσκουσα στο Τμήμα Ιστορίας του Ιονίου Πανεπιστημίου.