Η Κέρκυρα έσπασε τους Μπότηδες και ξόρκισε το κακό! (video)
Στη χαρμόσυνη ατμόσφαιρα της Πρώτης Ανάστασης, με τη λαχτάρα του κόσμου να έχει κορυφωθεί μετά από δύο χρόνια περιορισμών, το νησί των Φαιάκων έσπασε τους Μπότηδες για να ξορκίσει το κακό!
Οι ρίζες του εθίμου (EN-The Magazine Απριλίου 2022)
Με πυρήνα τον, δια του θορύβου, ‘ξορκισμό των κακών πνευμάτων - εξευμενισμό της αναγέννησης, η πρωτογενής ρίζα, αρχαιοελληνική, χάνεται μεταξύ του ταφικού συνήθειου της θραύσης πήλινων κατά την έξοδο της σορού από το σπίτι και του παγανιστικού (αρχές βλαστικής περιόδου) πετάγματος των παλαιών κανατιών. Πέρασε, μεθοδολογικά, Βυζάντιο. Ρωμαίους. Δύση. Συνάντησε -ή προκάλεσε- το ενετικό χούι να πετούν, Πρωτοχρονιά, τα παλιοπράγματα απ’ τα σπίτια, για να φέρει νέα, ο «φρέσκος» χρόνος. Κι όταν προέκυψε η ανάγκη ενσωμάτωσης στ’ ορθόδοξο (πασχαλινό) εθιμικό, βρήκε απανέμι στα κιτάπια των «Ψαλμών Β’ - Αι Μεγάλαι Ώραι»...
«Ποιμανείς αυτούς εν ράβδω σιδηρά, ως σκεύη κεραμέως συντρίψεις αυτούς...»
Πρώτη Ανάσταση. Έθιμο παλαιό, εντυπωσιακό, ενίοτε φοβιστικό («εστραβοστόμησαν με το να μην τους είδαν ειδοποιήσει»), κάποτε ατυχές (με «μια ξέστα, του άνοιξαν το κεφάλι»), τακτικά μετ’ απαγορεύσεων («ειδοποίησις δια σάλπιγγος... απαγορεύεται το ρίψιμον αντικειμένων»*), αλλά και μ’ έναν λιγότερο γνωστο συμβολισμό: «Από των παραθύρων έπιπτον συντριβόμενα αγγεία εις εμπαιγμόν του Ιούδα του Ισκαριώτου και ως σύμβολον του λιθοβολισμού των Εβραίων»** (πρβλ. και «Καύση Ιούδα»). Ίσχυε: παλαιά, η ρίψη συνδεόταν με τους Ιουδαίους. Με κατάρες, πετροβολισμούς ή... πιστολιές, γεγονός, που, οδηγούσε σε... απαγόρευση εξόδου τους απ’ την Οβραϊκή, ακόμη και όλη τη Μ. Εβδομάδα˙ (σίγουρα Μ. Παρασκευή και Σάββατο, όταν «οι χριστιανοί αγυιόπαιδες εθεώρουν καθήκον των να τους σπάσουν το κεφάλι ή, τουλάχιστον, να ανταποδώσουν το ράπισμα, όπερ έλαβεν ο Ιησούς εν τη αυλή του Αρχιερέως»***). Το έθιμο κάλμαρε επί Γάλλων (1797). Το αίτημα κατάργησής του, ωστόσο, απ’ τον Μητροπολίτη, Σεβαστιανό (1899 - 1920), καταδεικνύει πως επανήλθε. Iδίως σε περιόδους όξυνσης του αντισιμητικού μένους (βλ. Εβραϊκά, 1891).
(*) Π. Σαμαρτζή, «Καθημερούσιαι ειδήσεις, ΕΛΙΑ, 2000 • (**) Γ. Σιέττος, «Έθιμα στις γιορτές», Πειραιάς, 1975 • (***) N.Δ. Mάμαλος, «Η αδελφότητα των μπότηδων», εφ. «Ενημέρωση», 27/4/2019.
ΗΛΙΑΣ ΑΛΕΞΟΠΟΥΛΟΣ
Από την έντυπη έκδοση του EN-The Magazine Απριλίου 2022
