Το μέλλον της επτανησιακής ταυτότητας
Αναγνωστική Εταιρεία Κέρκυρας
29 Nov 2016
/ 11:03
ΚΕΡΚΥΡΑ. Γιορτάζοντας τα 180 χρόνια από τη σύστασή της η Αναγνωστική Εταιρεία κάλεσε σε μια άκρως ενδιαφέρουσα και προκλητική συνεδρία τους ενδιαφερόμενους για τα τεκταινόμενα και πως διαφαίνεται το μέλλον στα επτά νησιά.
Το ερώτημα που τέθηκε δύσκολο και η απάντηση εξ’ορισμού πολύπλοκη.
Η πρωτοβουλία ωστόσο να επιχειρηθεί να δοθεί μια πρώτη θεωρητική απάντηση σίγουρα συνιστά ένα μεγάλο βήμα, στο οποίο όφειλαν να παραστούν σύσσωμοι όλοι οι τοπικοί φορείς. Στην απογευματινή συζήτηση της στρογγυλής τραπέζης οι εισηγήσεις των ομιλητών εστίασαν με καίριο τρόπο κυρίως στο μέλλον και στην εξέλιξη της επτανησιακής ταυτότητας, τονίζοντας ωστόσο εμφατικά ότι το παρελθόν πρέπει να είναι μεν συνδεδεμένο με το παρόν μας και το μέλλον, αλλά να αποκηρύσσεται πλέον για την εξέλιξη του επτανησιακού πολιτισμού η εμμονική προσκόλληση σε αυτό, που αποδεδειγμένα δεν έχει δώσει ώθηση αλλά συχνά αποτελεί και τροχοπέδη.
Ακόμα η γεωγραφική διασπορά των νησιών, αν και γοητευτική, ανέκαθεν ήταν ένα εμπόδιο στη μεταξύ τους επικοινωνία και πρέπει να βρεθεί ένας κοινός άνετος δρόμος, που να τα ενώνει συγχωνεύοντας τις τοπικές τους κουλτούρες, αφού από τη σύζευξη αυτή και μόνο θα προκύψει ο γνήσιος επτανησιακός χαρακτήρας.
Ο πρόεδρος της Αναγνωστικής κ. Πιέρρης εστίασε κυρίως στις συλλογικές συμπεριφορές, όπως αυτές εκφράζονται μέσω της μαζικής συμμετοχής σε εκφάνσεις της υψηλής στάθμης πολιτισμικής κληρονομιάς μας (εικαστική, μουσική, εκκλησιαστική, λογοτεχνική παράδοση) και στα κτίσματα. Κρίνεται επείγουσα, είπε, η εξεύρεση πόρων για τη διατήρηση και διάσωση των αρχιτεκτονικών μας καταλοίπων, καθώς η σημερινή κατάστασή τους κρίνεται μάλλον αποκαρδιωτική και κινδυνεύουν να μετατραπούν σε απολίθωμα, προς απογοήτευση των γενεών που έπονται.
Εξωστρέφεια και ευρύτερος διάλογος με το πλατύτερο κομμάτι της κοινωνίας
Επεσήμανε επίσης και την αποσπασματικότητα του λόγου στον πολιτισμό, με συνέπεια το περιορισμένο ακροατήριο. Εξωστρέφεια συνεπώς, ανάπτυξη βιωματικής σχέσης με την επτανησιακή οντότητα, προσέλκυση νέων και ώθησή τους μέσω φρέσκων ιδεών στη συνειδητοποίηση του βάρους της πολιτιστικής μας κληρονομιάς, και τέλος στενή συνεργασία Ιονίου Πανεπιστημίου και Περιφέρειας, είναι τα πρώτα και βασικά βήματα για τη διασφάλιση του μέλλοντος των Επτανήσων.
Εναντίωση στην παγκοσμιοποίηση
Για την επίτευξη των παραπάνω στόχων, κοινή θέση όλων των ομιλητών ήταν η αναγκαία εναντίωσή μας στην παγκοσμιοποίηση που απειλεί και αλλοτριώνει όλες τις εθνικές ταυτότητες, ο τρόπος αντίστασης οφείλει και πρέπει να είναι η ενίσχυση των τοπικών μας ταυτοτήτων, μια έννοια που από τις αρχές του 19ου αιώνα απέκτησε άλλη δυναμική, ταυτισμένη με την οντότητά μας ως έθνος αλλά και συνεχώς προσαρμοζόμενη στα νέα δεδομένα. Η απουσία αντίστασης γενικά θα σημάνει τόσο την κοινωνική μας αποσάθρωση με την υποταγή σε άλλες αρχές, αλλά και η υπαναχώρηση και αδιαφορία σε θέματα πολιτισμού θα αποτελεί μια πραγματικά σοβαρή απειλή για την ύπαρξή μας γενικότερα.
Ρεαλισμός, συνεργασία, στρατηγική
Ο ρεαλισμός εμπεριέχει στόχους εφικτούς, η συνεργασία επιτυγχάνεται όταν τα πρόσωπα και οι φορείς συντονιστούν υπό έναν επικεφαλής φορέα που θα κατευθύνει τις ενέργειές τους, ξεπερνώντας και το μεγάλο εμπόδιο της γεωγραφίας των νησιών και στρατηγική- το σημαντικότερο στάδιο- η γνώση της παρελθούσης προσαρμοσμένης όμως πάντα στο παρόν. Κοντολογίς, συνδεδεμένη μεν η επτανησιακή ταυτότητα με την παράδοση, σε καμία όμως περίπτωση δεσμευμένη. Επιτυχημένη τέλος θα κρίνεται εκείνη η στρατηγική, που θα ευαισθητοποιεί το λιγότερο ενδιαφερόμενο κομμάτι της κοινωνίας- κάτι που κατά την άποψή μου έχει ήδη αρχίσει να συντελείται λόγω της παρατεταμένης οικονομικής και ηθικής κρίσης.
Προτάσεις προς υλοποίηση
Κάποια πρώτα βήματα απαραίτητα και τα οποία ίσως θα έπρεπε να έχουν ήδη πραγματοποιηθεί –αφού κινούνται στα πλαίσια του εφικτού- πέρα από το γενικό συντονισμό πνευματικών ιδρυμάτων , εταιρειών, συλλόγων, σωματείων είναι και η δημιουργία ενός πολιτιστικού ιστότοπου για όλα τα νησιά, η ψηφιοποίηση των πρακτικών των συνεδρίων, η έκδοση ενός Πανιόνιου επιστημονικού περιοδικού, ένα πολυεπίπεδο μουσείο Επτανησιακού πολιτισμού και η συγγραφή της νεότερης Επτανησιακής λογοτεχνίας.
Το θετικό είναι ότι τόσο οι θέσεις που εκφράστηκαν όσο και το γενικότερο κλίμα της ομιλίας ήταν ευλύγιστο και με ρεαλιστικές ανταλλαγές θέσεων, μακριά από την ακαμψία αλλοτινών ημερών και αυτό είναι από μόνο του μια αισιόδοξη προοπτική, μένει να το δούμε στην πράξη.
Η πρωτοβουλία ωστόσο να επιχειρηθεί να δοθεί μια πρώτη θεωρητική απάντηση σίγουρα συνιστά ένα μεγάλο βήμα, στο οποίο όφειλαν να παραστούν σύσσωμοι όλοι οι τοπικοί φορείς. Στην απογευματινή συζήτηση της στρογγυλής τραπέζης οι εισηγήσεις των ομιλητών εστίασαν με καίριο τρόπο κυρίως στο μέλλον και στην εξέλιξη της επτανησιακής ταυτότητας, τονίζοντας ωστόσο εμφατικά ότι το παρελθόν πρέπει να είναι μεν συνδεδεμένο με το παρόν μας και το μέλλον, αλλά να αποκηρύσσεται πλέον για την εξέλιξη του επτανησιακού πολιτισμού η εμμονική προσκόλληση σε αυτό, που αποδεδειγμένα δεν έχει δώσει ώθηση αλλά συχνά αποτελεί και τροχοπέδη.
Ακόμα η γεωγραφική διασπορά των νησιών, αν και γοητευτική, ανέκαθεν ήταν ένα εμπόδιο στη μεταξύ τους επικοινωνία και πρέπει να βρεθεί ένας κοινός άνετος δρόμος, που να τα ενώνει συγχωνεύοντας τις τοπικές τους κουλτούρες, αφού από τη σύζευξη αυτή και μόνο θα προκύψει ο γνήσιος επτανησιακός χαρακτήρας.
Ο πρόεδρος της Αναγνωστικής κ. Πιέρρης εστίασε κυρίως στις συλλογικές συμπεριφορές, όπως αυτές εκφράζονται μέσω της μαζικής συμμετοχής σε εκφάνσεις της υψηλής στάθμης πολιτισμικής κληρονομιάς μας (εικαστική, μουσική, εκκλησιαστική, λογοτεχνική παράδοση) και στα κτίσματα. Κρίνεται επείγουσα, είπε, η εξεύρεση πόρων για τη διατήρηση και διάσωση των αρχιτεκτονικών μας καταλοίπων, καθώς η σημερινή κατάστασή τους κρίνεται μάλλον αποκαρδιωτική και κινδυνεύουν να μετατραπούν σε απολίθωμα, προς απογοήτευση των γενεών που έπονται.
Εξωστρέφεια και ευρύτερος διάλογος με το πλατύτερο κομμάτι της κοινωνίας
Επεσήμανε επίσης και την αποσπασματικότητα του λόγου στον πολιτισμό, με συνέπεια το περιορισμένο ακροατήριο. Εξωστρέφεια συνεπώς, ανάπτυξη βιωματικής σχέσης με την επτανησιακή οντότητα, προσέλκυση νέων και ώθησή τους μέσω φρέσκων ιδεών στη συνειδητοποίηση του βάρους της πολιτιστικής μας κληρονομιάς, και τέλος στενή συνεργασία Ιονίου Πανεπιστημίου και Περιφέρειας, είναι τα πρώτα και βασικά βήματα για τη διασφάλιση του μέλλοντος των Επτανήσων.
Εναντίωση στην παγκοσμιοποίηση
Για την επίτευξη των παραπάνω στόχων, κοινή θέση όλων των ομιλητών ήταν η αναγκαία εναντίωσή μας στην παγκοσμιοποίηση που απειλεί και αλλοτριώνει όλες τις εθνικές ταυτότητες, ο τρόπος αντίστασης οφείλει και πρέπει να είναι η ενίσχυση των τοπικών μας ταυτοτήτων, μια έννοια που από τις αρχές του 19ου αιώνα απέκτησε άλλη δυναμική, ταυτισμένη με την οντότητά μας ως έθνος αλλά και συνεχώς προσαρμοζόμενη στα νέα δεδομένα. Η απουσία αντίστασης γενικά θα σημάνει τόσο την κοινωνική μας αποσάθρωση με την υποταγή σε άλλες αρχές, αλλά και η υπαναχώρηση και αδιαφορία σε θέματα πολιτισμού θα αποτελεί μια πραγματικά σοβαρή απειλή για την ύπαρξή μας γενικότερα.
Ρεαλισμός, συνεργασία, στρατηγική
Ο ρεαλισμός εμπεριέχει στόχους εφικτούς, η συνεργασία επιτυγχάνεται όταν τα πρόσωπα και οι φορείς συντονιστούν υπό έναν επικεφαλής φορέα που θα κατευθύνει τις ενέργειές τους, ξεπερνώντας και το μεγάλο εμπόδιο της γεωγραφίας των νησιών και στρατηγική- το σημαντικότερο στάδιο- η γνώση της παρελθούσης προσαρμοσμένης όμως πάντα στο παρόν. Κοντολογίς, συνδεδεμένη μεν η επτανησιακή ταυτότητα με την παράδοση, σε καμία όμως περίπτωση δεσμευμένη. Επιτυχημένη τέλος θα κρίνεται εκείνη η στρατηγική, που θα ευαισθητοποιεί το λιγότερο ενδιαφερόμενο κομμάτι της κοινωνίας- κάτι που κατά την άποψή μου έχει ήδη αρχίσει να συντελείται λόγω της παρατεταμένης οικονομικής και ηθικής κρίσης.
Προτάσεις προς υλοποίηση
Κάποια πρώτα βήματα απαραίτητα και τα οποία ίσως θα έπρεπε να έχουν ήδη πραγματοποιηθεί –αφού κινούνται στα πλαίσια του εφικτού- πέρα από το γενικό συντονισμό πνευματικών ιδρυμάτων , εταιρειών, συλλόγων, σωματείων είναι και η δημιουργία ενός πολιτιστικού ιστότοπου για όλα τα νησιά, η ψηφιοποίηση των πρακτικών των συνεδρίων, η έκδοση ενός Πανιόνιου επιστημονικού περιοδικού, ένα πολυεπίπεδο μουσείο Επτανησιακού πολιτισμού και η συγγραφή της νεότερης Επτανησιακής λογοτεχνίας.
Το θετικό είναι ότι τόσο οι θέσεις που εκφράστηκαν όσο και το γενικότερο κλίμα της ομιλίας ήταν ευλύγιστο και με ρεαλιστικές ανταλλαγές θέσεων, μακριά από την ακαμψία αλλοτινών ημερών και αυτό είναι από μόνο του μια αισιόδοξη προοπτική, μένει να το δούμε στην πράξη.
