Παρασκευή 26.04.2024 ΚΕΡΚΥΡΑ

Η Nadia Boulanger και ο τεράστιος αντίκτυπός της στη μουσική του 20ου Αιώνα

Μιχαλόπουλος Μιχάλης
22 Οκτωβρίου 2020 / 15:05

γράφει ο μαέστρος Μιχάλης Μιχαλόπουλος

Συνθέτης, οργανίστας, πιανίστας, μαέστρος, δασκάλα και κριτικός η Nadia Boulanger είχε τεράστιο αντίκτυπο στην μουσική του 20ου αιώνα.

Lagrandeligne, ο ρυθμός, η αρμονία και η ενορχήστρωση, οι τέσσερις θεμελιώδεις έννοιες καισημαντικές πτυχές της διδασκαλίας της.

Ο πατέρας της, Γάλλος συνθέτης και ερμηνευτής, ερασιτέχνης μουσικός, η μητέρα της, η Τζουλιέτ-Νάντια, το δεύτερο παιδί του ζευγαριού που γεννήθηκε το 1887.

Η Nadia μπορούσε να διαβάσει μουσική από την ηλικία των πέντε ετών.

Αν και ο πατέρας της ήταν ο πρώτος δάσκαλος μουσικής της, η αυστηρή ρωσίδα μητέρα της πέρασε πολύ χρόνο βοηθώντας την με την ανάγνωση και την εξάσκηση.

Η εκπαίδευση της Boulanger ξεκίνησε στο Ωδείο του Παρισιού το 1900, όπου σπούδασε αρμονία και σύνθεση με τους Georges Caussade, PaulVidal, Charles Widor και Gabriel Fauré.

Φοιτήτρια στο Conservatoire με συμμαθητές τους:Georges Enesco, Maurice Ravel, Roger Ducasse, Florent Schmitt, και Louis Aubert.

Η Boulanger αφοσιωμένη φοιτήτρια το 1903 και το 1904 έλαβε το πρώτο βραβείο στο Ωδείο στην αρμονία, αντίστιξη, φούγκα, όργανο, και συνοδεία.

Τα απαιτητικά πρότυπα της μητέρας της ήταν κεντρικά στην ανάπτυξη της επιμελούς προσέγγισής στη ζωή και της αφοσίωσης στους μαθητές της.

Oι μαθητές έλκονται από τη φήμη της Boulanger για την προσωπική αυτοπειθαρχία και την αυστηρή, ολοκληρωμένη εκπαίδευση.

Αφοσιωμένη στην αριστεία, απαιτούσε φαντασία, ευελιξία, χαρακτήρα, ιδεαλισμό, πειθαρχία και αφοσίωση.

Όταν οι μαθητές δεν έφταναν προετοιμασμένοι να αποδεχθούν την ελεγκτική ηγεσία αυτής της ισχυρής γυναίκας, έχοντας έλλειψη είτε δεξιοτήτων είτε επιθυμίας, η Boulanger ήταν τύραννος και γρήγορα αποθάρρυνε τη συνέχιση της μελέτη μαζί της.

Ήταν ανυποχώρητημε τους μαθητές που δεν δεσμευότανμε την δουλειά τους ή έφταναν αργά, κουρασμένοι, ή νευρικοί, αλλά είχε κι έντονη επίγνωση των υψηλών προσδοκιών της.

Μου αρέσει να διδάσκω. Μου αρέσει να είμαι με τους μαθητές.

Αισθάνομαι ότι είναι ένα πολύ μεγάλο προνόμιο, και νομίζω ότι μπορώ να τους βοηθήσω να περάσουν σε στάδια ανάπτυξης που είναι επίπονα, και δύσκολα, να τους ενθαρρύνω κατά κάποιο τρόπο να επιβάλω ένα συγκεκριμένο νόμο, μια ορισμένη συνήθεια του "να κάνουν το καθημερινό τους καθήκον."

Ένιωθε ότι ήταν καθήκον της να υπηρετήσει πιστά τη μουσική, και ήταν ακούραστη στις προσπάθειές της.

Η Boulanger προσάρμοσε τη διδασκαλία της στις ατομικές ανάγκες του κάθε μαθητή.

«Το να μην βλέπουμε τους μαθητές μεμονωμένα θα ήταν σαν να τους κάνουμε μια ανεπανόρθωτη αδικία, αλλά, από την άλλη πλευρά, είναι ανθρωπίνως, αν όχι μουσικά απαραίτητο να τους δώσουμε ένα ομαδικό συναίσθημα, την ευκαιρία να συμφωνήσουν ή να διαφωνήσουν, και να μάθουν τι σκέφτονται οι άλλοι».

Πίστευε ότι οι μαθητές θα πρέπει να επιτύχουν μια ολοκληρωμένη κατανόηση του υλικού του θέματος μέσω της μελέτης και της αλληλεπίδρασης.

Κατά τη διάρκεια των ομαδικών μαθημάτων, η Boulanger ασκούσε μεγάλη πίεση στους μαθητές της για να επιτύχουν και συχνά έκανε τις δραστηριότητες εξαιρετικά ανταγωνιστικές.

«Αυτό που περίμενε ήταν μια ολόψυχη δέσμευση σε αυτό που έκανες».
Εάν ήταν εκεί, μαζί σου,τότε ήσουν κάποιος που άξιζες την προσοχή και το σεβασμό της."

Ανέμενε από τους μαθητές της: προσοχή, επιθυμία, και μνήμη.

Λόγω της εστίασής της στην ανάπτυξη του κάθε μαθητή ως άτομο, απαιτούσε πλήρη συγκέντρωση.

Το ιδιωτικό στυλ διδασκαλίας της Boulanger ήταν καινοτόμο αλλά προσωπικό.
Δεν ανάγκαζε τους σπουδαστές της με τα σχέδια και τις ιδέες της, αλλά τους επέτρεψεναπροσθέσουν στις υπάρχουσες γνώσεις τους και την εμπειρία.

Προσπαθώ να διευθετώ τη δουλειά μου και να την κάνω καλά.
Ως δασκάλα, όλη μου η ζωή βασίζεται στην κατανόηση των άλλων, όχι στο να τους κάνω να με καταλάβουν.

Αυτό που σκέφτεται ο μαθητής, αυτό που θέλει να κάνει, αυτό είναι το σημαντικό.
Πρέπει να προσπαθήσω να τον κάνω να εκφραστεί και να τον προετοιμάσω να κάνει αυτό για το οποίο είναι ο καλύτερα προσαρμοσμένος.

Η Boulanger έδινε έμφαση στην απόκτηση δεξιοτήτων όπως της τεχνικής, την ακουστική εκπαίδευση, ανάγνωση κλειδιών, την κατανόηση της μουσικής λεπτομέρειας, και την καλλιέργεια μιαςευρείας πολιτιστικής βάσης.

"Στόχος της διδασκαλίας της ήταν να εφοδιάσει τον μαθητή με την τεχνική ικανότητα να εκφράζει μέσα από τη μουσική τέχνη τις δικές του συναισθηματικές, φιλοσοφικές και πνευματικές πεποιθήσεις."

Κάθε μαθητής προσεγγίστηκε και διδάχθηκε διαφορετικά ανάλογα με το υπόβαθρο, την εκπαίδευση και την προσωπικότητά του.

Ήταν αυτή η προσέγγιση - κάθε μαθητής ως ένα μοναδικό άτομο - που επέτρεψε σε τόσους πολλούς μουσικούς να αποκτήσουν εμπιστοσύνη και να ευημερήσουν υπό την καθοδήγησή της.

Η διδασκαλία της Boulanger αντανακλούσε τη δική της φιλοσοφία στη ζωή.

Η ειλικρίνεια ήταν κεντρικής σημασίας για την αποτελεσματική μουσική επικοινωνία, η οποία υπονοούσε και πίστευε ότικάθε καλλιτέχνης πρέπει να έχει κάτι να πει,"κάποιος πρέπει να ξέρει τι θέλει."

Οι φοιτητές εξασκήθηκαν και εκπαιδεύτηκαν στη μουσική του παρελθόντος προκειμένου να διευκολύνουν την ανάπτυξη της δικής τους στυλιστικής έκφρασης.

Στόχος της δεν ήταν να επιβάλει το στυλ ή τις μουσικές της πεποιθήσεις στην ανάπτυξη των μαθητών της, αλλά ν’ αντλήσει και να σχεδιάσει τις φυσικές τους ικανότητες.

Το μυστικό της επιρροής της, λένε πολλοί από τους μαθητές της, είναι ότι δεν είχε προκαταλήψεις για τη διδασκαλία, τη μουσική ή τη ζωή.

Ενδιαφερόταν για να αξιοποιήσει και να πάρει τα περισσότερα από τον μαθητή κι απαιτούσε πειθαρχία και ακεραιότητα.

Στόχος της ήταν να ενσταλάξει στο μαθητή ένα στερεό υπόβαθρο,το οποίο θεωρούσε ως το βασικό συστατικό ενός βράχου.

Η ίδια δεν ανήκε σε καμία σχολή σύνθεσης, σε καμία σέκτα μουσικής σκέψης και απέρριψε ανυπόμονα όλα τα τρέχοντα συστήματα ως εργαλεία.

Η διδασκαλία ήταν ένας συνδυασμός τεχνικών γνώσεων και προσωπικής φιλοσοφίας.

Η Boulanger ήταν αφιερωμένη στη δική της εκπαίδευση και εργάστηκε για να διαβάσει, να ακούσει και να μάθει ό,τι μπορούσε.

Η δήλωσή της, «Μαθαίνω από κάθε ον», αντανακλά την δεκτικότητα της στις ιδέες των συγχρόνων, των μαθητών και των φίλων της.