Η κεντρική Τράπεζα της Ρωσίας είχε συμφωνήσει να αναλάβει την έκδοση ελληνικού νομίσματος

Δέκα χρόνια μετά το Δημοψήφισμα της 5ης Ιουλίου 2015, γίνονται μοιραία αναστοχασμοί για σοβαρά γεγονότα που σημάδεψαν και επηρεάζουν αρνητικά την πορεία της χώρας και του ελληνικού λαού. Μάλιστα, ορισμένες πτυχές κρίσιμων γεγονότων παραμένουν ακόμα άγνωστες στο ευρύτερο κοινό. Τα επίδικα ζητήματα που συνδέονταν με το Δημοψήφισμα ήταν το κατά πόσο θα επιτευχθεί βιώσιμη λύση στο δημόσιο χρέος (αναστολή πληρωμής με στόχο τη διαγραφή μεγαλύτερου μέρους) και η κατάργηση των μνημονιακών μέτρων που είχαν οδηγήσει σε φτωχοποίηση του ελληνικού λαού. Η προώθηση των παραπάνω έφερνε αναπόφευκτα στο προσκήνιο την παραμονή ή μη της χώρας στην Ευρωζώνη – Ευρώ, ανάλογα με τη στάση της ευρωζωνικής πολιτικής και οικονομικής ελίτ.

Θα αναφερθώ σε ένα γεγονός ιστορικής σημασίας που βίωσα ως κυβερνητικό στέλεχος (γ.γ. Βιομηχανίας Υπ. Παραγωγικής Ανασυγκρότησης με επικεφαλής τον Παν. Λαφαζάνη). Ήταν Παρασκευή βράδυ, λίγο πριν τη μεγάλη συγκέντρωση στο Σύνταγμα για το ΟΧΙ, όταν δέχτηκα τηλεφώνημα από τον Παν. Λαφαζάνη να πάω στο Μέγαρο Μαξίμου για μια συνάντηση με την παρουσία του Αλέξη Τσίπρα. Εκεί μου ανακοίνωσαν ότι ήταν ανάγκη ενός έκτακτου ταξιδιού στη Μόσχα για διερεύνηση, με κυβερνητικούς παράγοντες της Ρωσίας, των προϋποθέσεων έκδοσης εθνικού νομίσματος (λόγω της εξειδίκευσής μου στα χρηματοοικονομικά). Ήταν ένα ταξίδι που δεν ανακοινώθηκε (ουσιαστικά incognito) για προφανείς λόγους. Έφυγα με νυχτερινή πτήση Aeroflot και την επομένη, Σάββατο 4/7/15, είχα διεξοδικές συζητήσεις με τον αντιπρόεδρο της Κεντρικής Τράπεζας της Ρωσίας (GOZNAK) και κυβερνητικά στελέχη για τις προϋποθέσεις και τα προβλήματα έκδοσης εθνικού νομίσματος. Την επόμενη ημέρα, Κυριακή (ημέρα Δημοψηφίσματος), γύρισα στην Αθήνα και συνέταξα ειδική έκθεση, την οποία κοινοποίησα στον Παν. Λαφαζάνη και στη συνέχεια στον Αλέξη Τσίπρα. Το αποτέλεσμα της διερεύνησης ήταν ότι η GOZNAK μπορούσε να αναλάβει την έκδοση εθνικού νομίσματος σε διάστημα 2-3 μηνών και το μόνο που χρειαζόταν ήταν μια επίσημη επικοινωνία της ελληνικής κυβέρνησης με την Κεντρική Τράπεζα της Ρωσίας.

Τελικά, τη Δευτέρα μετά το Δημοψήφισμα (6/7/15), σε σύσκεψη των πολιτικών αρχηγών που συγκάλεσε ο ΠτΔ Προκόπης Παυλόπουλος, ο Αλ. Τσίπρας αγνόησε την εντολή του ελληνικού λαού (61,3% υπέρ του ΟΧΙ) και συμφώνησε με τους άλλους πολιτικούς αρχηγούς (Β. Μεϊμαράκη/ΝΔ, Φ. Γεννηματά/ΠΑΣΟΚ, Στ. Θεοδωράκη/Ποτάμι, Π. Καμμένο/Ανεξάρτητοι Έλληνες), εκτός Δ. Κουτσούμπα (ΚΚΕ), να αποδεχτούν τους όρους των δανειστών (ΕΕ, ΔΝΤ, ΕΚΤ, ΕΜΣ) και την υπογραφή ενός τρίτου Μνημονίου, συνέχειας της «φιλοσοφίας» των προηγούμενων, βάζοντας διαχρονικές αλυσίδες υποταγής και απομύζησης του ελληνικού λαού ως το 2060. Το πρόσφατο αίτημα του Αλ. Τσίπρα για δημοσίευση των πρακτικών του «συμβουλίου αρχηγών» έχει προφανώς στόχο να αναδείξει τις ευθύνες των κομμάτων του αστικού κατεστημένου και της ολιγαρχίας, που επιχειρούν να πλαγιοκοπήσουν τον Αλ. Τσίπρα και τον ΣΥΡΙΖΑ, αποσιωπώντας τις ευθύνες τους για την αποδοχή και στήριξη των αντιλαϊκών μέτρων.

Ωστόσο, υπάρχουν ακόμα ερωτήματα κατά πόσο η ελληνική οικονομία θα μπορούσε, για διάστημα 2-3 μηνών, ως την κυκλοφορία εθνικού νομίσματος, να λειτουργήσει σε συνθήκες capital control και απουσίας χορήγησης ρευστότητας (χρήματα σε ευρώ) από την ΕΚΤ. Για αυτήν την προσωρινή δυσκολία υπήρχαν διάφορες σκέψεις και προτάσεις αντιμετώπισής της. Ωστόσο, προέκυψε μια δυνατότητα που ήταν ως τότε άγνωστη και το πρόβλημα μπορούσε να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά. Σε συνεδρίαση της Π.Γ. και της Κοινοβουλευτικής Ομάδας του ΣΥΡΙΖΑ (Παρασκευή 10/7/15), η «Αριστερή Πλατφόρμα», με εισήγηση του Παν. Λαφαζάνη, πρότεινε την αξιοποίηση αποθεματικού ύψους 16-22 δισ. €, της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ), που ήταν κατατεθειμένα σε ειδικό λογαριασμό στην Τράπεζα της Ελλάδας για κάλυψη έκτακτων αναγκών της, τα οποία θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για την αντιμετώπιση των δυσκολιών ρευστότητας. Ήταν μια ρεαλιστική πρόταση και μια λύση ανάγκης, η οποία θα μπορούσε ενδεχομένως να αλλάξει και τη διαπραγματευτική στάση της τρόικας. Ο Αλέξης Τσίπρας και το στενό του επιτελείο απέρριψαν την πρόταση και προχώρησαν σε διαδικασίες αποδοχής του Γ’ Μνημονίου, καταπατώντας το αποτέλεσμα του Δημοψηφίσματος και τις ρητές προεκλογικές δεσμεύσεις («καμιά θυσία για το Ευρώ», «διαγραφή του μεγαλύτερου μέρους του χρέους» κ.ά.).

Οι συνέπειες αυτής της «κυβίστησης» (κωλοτούμπας) του Αλ. Τσίπρα ήταν πολλαπλές. Κατ’ αρχάς, συνεχίστηκαν οι μνημονιακές πολιτικές καταλήστευσης του λαϊκού εισοδήματος, αρπαγής των δημοσίων επιχειρήσεων και περιουσίας από ξένους και εγχώριους ολιγάρχες, το φόρτωμα νέων βαρών στο δημόσιο ύψους 40 δισ. € για ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών κ.ά. Πάνω από όλα, η ασυνέπεια του ΣΥΡΙΖΑ διευκόλυνε την επιστροφή της ΝΔ για συνέχιση των νεοφιλελεύθερων πολιτικών. Ταυτόχρονα, το αφήγημα «μένουμε Ευρώπη» δέκα χρόνια μετά παραδέρνει στη βαθιά και πολύπλευρη κρίση της ΕΕ, με τελευταία εξέλιξη το πρόγραμμα στρατιωτικοποίησης των οικονομιών (RearmEurope).

Οι εξελίξεις ξαναφέρνουν στο προσκήνιο την ανάγκη εφαρμογής μιας πολιτικής ανάκτησης της λαϊκής κυριαρχίας της χώρας και εφαρμογής προγράμματος παραγωγικής ανόρθωσης, ικανοποίησης των κοινωνικών αναγκών, εφαρμογής πολυδιάστατης εξωτερικής πολιτικής ισότιμης και αμοιβαία επωφελούς συνεργασίας με όλες τις χώρες, καθώς και την απαλλαγή από την αμερικανο-ευρω-ΝΑΤΟϊκή επικυριαρχία, για να ανοίξει ο δρόμος προς τη σοσιαλιστική προοπτική.

Αναλυτικά το κείμενο της «ειδικής έκθεσης» και άλλα σχετικά υλικά παρατίθενται σε πρόσφατο βιβλίο μου το 2024 με τίτλο: Γιάννης Τόλιος «Αναζητώντας ελπιδοφόρους ορίζοντες», εκδ. Άπαρσις, Αθήνα, σελ. 269-274.

Συνέντευξη Π. Λαφαζάνη στα «Παραπολιτικά», www.iskra.gr, 29.6.2019

* Γιάννης Τόλιος, διδάκτωρ Οικονομικών – Ερευνητής