Τα τσόφλια και τα αβγά - Η πασχαλινή τους εθιμοτυπία κατά το παραδοσιακό, κορφιάτικο συνήθιο

Προσθέτοντας πως στα χωριά, την ώρα της καμπάνας φρόντιζαν να είναι μαζεμένοι όλοι οι νομάτοι του σπιτιού, ώστε να ρίξει καθένας το δικό του στο τσουκάλι (νταβάς). Τσουκάλι, νιο˙ το χρησιμοποιημένο «εθεωρείτο δείγμα δυστυχίας και κακομοιριάς» (Κλήμης). Που το ‘σπαγαν το Σάββατο...

ΤΟ ΤΣΟΥΓΚΡΙΣΜΑ και η κατανάλωση (πρώτο μετα-Σαρακοστιανό γεύμα) γινόταν μετά τη λειτουργία της Ανάστασης. Στα χωριά, χαράματα Κυριακής - η Αρμένη θυμάται πως στο Βορρά, πηγαίνοντας στην εκκλησιά, έβαζαν αβγά στην τσέπη. Να φάνε αμέσως μόλις σώσει ο παπάς.

ΤΑ «ΤΣΕΦΙΛΙΑ» (τσόφλια) δεν τα πέταγαν. Τα κολλούσαν με ζυμάρι, σε σχήμα σταυρού, στην πόρτα του σπιτιού - εργαστηριού ή τα σκόρπιζαν (με άλλα «περιττά» των ημερών και δάφνη απ’ την εκκλησία) στα χωράφια. Για ευφορία. Γιατί ετούτο ήταν / είναι το συμβολιστικό «ζητούμενο»: όπως ο τάφος του Χριστού, ερμητικά κλειστός, «άνοιξε» προς θρίαμβο της ζωής (Ανάσταση), έτσι και τ’ αβγό (παγκόσμιο, αρχαίο σύμβολο αναγέννησης), κλειστό, σπάζοντας το κέλυφος, ‘λευτερώνει τη ζωή, που κρύβει μέσα. Ζωοφόρο και κόκκινο, σαν, λέει μια παράδοση, το χρώμα, που πήραν απ’ τα δάκρυα της Μαρίας, τ’ αβγά που πρόσφερε στους Φρουρούς του Εσταυρωμένου, παρακαλώντας τους να μην τον βασανίσουν*.

ΒΑΨΙΜΟ ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΚΟΡΦΙΑΤΙΚΟ ΤΡΟΠΟ...

• Με φύλλα παπαρούνας, που κοπάνιζαν κι έβραζαν.

• Με το λύκο της λαδανιάς (Cytinus hypocistis). Φυτό, δίχως χλωροφύλλη, με φανταχτερό κόκκινο χρώμα, που παρασιτεί στις ρίζες της λαδανιάς (κιστός).

• Με φλούδες κρεμμυδιού (γίνεται πιο ανοιχτόχρωμο).

• Με κόκκινo φύκι, το «χόρτο της θάλασσας» (πρβλ. ροδόφυτο / red algae), που μάζευαν (αποξήραιναν, έβραζαν) από παράκτιες περιοχές (π.χ. Λευκίμμη) - ίσως το «βαρζί», που αναφέρει η Λάσκαρι (ό.π., «φυτική κόκκινη βαφή»), δίχως, όμως, περαιτέρω λεπτομέρειες. Βαθυκόκκινο αποτέλεσμα.

Tip: Αλλού, γνωστή είναι και η βαφή με πατζάρι (βολβοί) και ριζάρι. Τούτο, το κόκκινο φύκι, εμπορικά διαθέσιμο, επιβιώνει στις λαμπριάτικες συνήθειες αρκετών νοικοκυριών. Ο τρόπος; Ιδού...  

(*) Κατ’ άλλη παράδοση, όταν η Μαρία Μαγδαληνή ανακοίνωσε στον Τιβέριο Καίσαρα την Ανάσταση του Κυρίου, εκείνος, για να πιστέψει, «ζήτησε» να γίνουν κόκκινα τα (άσπρα) αβγά, που είχε στο καλάθι του ένα περαστικός. Κι εκείνα, έγιναν...

Αβγό, ψωμί κι ένα κομμάτι (καθαγιασμένου) κρέατος… «Καταόλι», το έλεγαν ή «καταβόλι». Και δινόταν παλαιά στα χωριά της υπαίθρου, απ’ τον ιερέα, μετά το τέλος της αναστάσιμης λειτουργίας (πρωί Κυριακής), ως σύμβολο ενότητας της κοινότητας.

ΥΛΙΚΑ

• Μια γεμάτη χούφτα κόκκινο φύκι (ένα φακελάκι)

• 30 αυγά (κατά προτίμηση, μπεζ)

• Ξύδι

• Λάδι

ΕΚΤΕΛΕΣΗ

Στον πάτο κατσαρόλας, στρώστε λίγα φύκια και τοποθετείστε μια στρώση αβγά. Επαναλάβετε (λίγα φύκια, δεύτερη στρώση αβγών, λίγα φύκια) και γεμίστε με νερό, να καλυφθούν οι δύο αβγο-στρώσεις. Αφήστε 8-12 ώρες και μετά, αρχίστε βράσιμο σε χαμηλή θερμοκρασία. Όταν το νερό αρχίσει να ζεσταίνεται, προσθέστε ξύδι (αν στην πορεία δείτε ότι τα αβγά δεν είναι αρκετά κόκκινα, κι άλλο). Αφαιρέστε με πιρούνι τα φύκια, που αναδύονται στην επιφάνεια του νερού και τον αφρό. Τσεκάρετε το χρώμα, βγάζοντας 1-2 αβγά με κουτάλι και 5’ αφότου το νερό έχει αρχίσει να κοχλάζει (πάντα, σε ήπιο βρασμό, αλλιώς θα σπάσουν), τοποθετήστε τα ένα - ένα σε απορροφητικό χαρτί. Όταν πέσει λίγο η θερμοκρασία (να είναι, όμως, ζεστά), περάστε τα με λαδωμένο πανί / χαρτί κουζίνας και μετά, με στεγνό.

Με πληροφορίες από... Ν.Χ. Λάσκαρι, «Κέρκυρα - Ματιά μέσα στο χρόνο», εκδ. Ποταμός, 2016 • Ε. Αρμένη, «Εμισκοβόλουνε», εκδ. Λοράνδου, 2010 • Κ. Κλήμης, «Δρώμενα και Έθιμα του κερκυραϊκού λαού», Κέρκυρα, 1987 • K. Δοξιάδη, «Υστερόγραφο στα πασχαλινά αβγά», bostanistas.gr • cookpad.com.

ΕΝ THE MAGAZINE Απρίλιος 2024