"Οι Ψυχές των Προσφύγων στην Κέρκυρα" των Ζυμάρη Κων/νου και Ζαχαράκη Άγγελου

ΚΕΡΚΥΡΑ. Με αφορμή την έκδοση με τίτλο «Από Την Ιωνία Στο Ιόνιο. Πρόσφυγες στην Κέρκυρα μετά τη μικρασιατική καταστροφή» δύο μαθητές της Α΄Λυκείου του 2ου ΓΕΛ, ο Κων/νος Ζυμάρης και ο Αγγελος Ζαχαράκης, συνομίλησαν με τον κ. Στάθη Πουλιάση, Δρα Ιστορίας και επιστημονικού υπευθύνου της έκθεσης «Από την Ιωνία Στο Ιόνιο». Η έκδοση αποτελεί καρπό ενός τριετούς ερευνητικού προγράμματος που ξεκίνησε στα τέλη του 2021 από την Αναγνωστική Εταιρία Κερκύρας. Αρχικά, η ιδέα να οργανωθεί ένα ερευνητικό πρόγραμμα για τους πρόσφυγες που έφτασαν στην Κέρκυρα μετά τη μικρασιατική καταστροφή, κατατέθηκε ως πρόταση στο Υπουργείο Πολιτισμού, χρηματοδοτήθηκε εν μέρει και δημιουργήθηκε μια ψηφιακή έκθεση με τον τίτλο «Από Την Ιωνία Στο Ιόνιο. https://refugees-to-ionio1922.eu/, που έχει δεχθεί έως τώρα, πάνω από 100.000 επισκέψεις. Στη συνέχεια το όλο εγχείρημα ενίσχυσε οικονομικά η Τράπεζα Πειραιώς, με αποτέλεσμα να ολοκληρωθεί το ερευνητικό πρόγραμμα και να τυπωθεί η δίγλωσση έκδοση: «Από Την Ιωνία Στο Ιόνιο. Πρόσφυγες στην Κέρκυρα μετά τη μικρασιατική καταστροφή».

Κύριε Πουλιάση, με ποιον τρόπο κινήθηκαν οι ερευνητές και πόσο σημαντικό ρόλο έπαιξε η Κέρκυρα στην επαφή των απογόνων μεταξύ τους;

 Η έρευνα ξεκίνησε με μελέτη της υπάρχουσας βιβλιογραφίας και με αναζήτηση απογόνων των προσφύγων στην Κέρκυρα, με σκοπό να μοιραστούν μνήμες και διάφορα αντικείμενα που μπορεί να έχουν στην κατοχή τους. Αναζητήθηκαν σε διάφορα αρχεία περίπου 25 μαρτυρίες προσφύγων πρώτης γενεάς, που ζούσαν στην Κέρκυρα ή είχαν μετακινηθεί σε άλλα μέρη. Σε αντίθεση με τους προσφυγές από τα άλλα μέρη που επισκέφτηκε η ερευνητική ομάδα, αυτοί της Κέρκυρας δεν έφυγαν ποτέ από το νησί! Παράλληλα, εντοπίσαμε πολλούς απογόνους πρώτης , τρίτης και τέταρτης γενεάς από όλη την Ελλάδα, που οι πρόγονοί τους είχαν πρωτοέρθει στην Κέρκυρα, και τους φέραμε σε επαφή.

Πόσες συνεντεύξεις διεξήγατε και ποια σας συγκίνησε περισσότερο;

Πραγματοποιήθηκαν 62 συνεντεύξεις, όλες εξίσου σημαντικές, με τον δικό τους χαρακτήρα. Δεν υπήρξε κάποια που ξεχώριζε από τις υπόλοιπες, αλλά αυτή που μου έκανε ιδιαίτερη εντύπωση ήταν ενός απογόνου προσφύγων από τα Δαρδανέλια, ο οποίος έχει στην κατοχή του ένα χαλί με σπουδαία ιστορία. Η γιαγιά του, το 1922, όταν ακόμη ζούσαν εκεί, είχε παραγγείλει ένα χαλί. Ο Έλληνας ταπητουργός το ετοίμασε και έστειλε τον γιο του να το παραδώσει στην οικογένεια και να πληρωθεί. Δυστυχώς, αφού το παρέδωσε ο νεαρός, κατά την επιστροφή του στο εργαστήριο, δολοφονήθηκε από Τούρκους αντάρτες. Όταν μαθεύτηκε το γεγονός, η οικογένεια ετοιμάστηκε για να φύγει το ίδιο βράδυ, με απόφαση του παππού. Για να γλυτώσουν όμως όλοι τύλιξαν μέσα στο χαλί τον πατέρα του απογόνου, που ήταν τότε βρέφος. Στο χαλί αυτό σήμερα παίζει ο εγγονός του απογόνου.

Υπήρξε η ανταπόκριση που περιμένατε; Πιστεύετε πως όλοι οι απόγονοι σας μίλησαν με πλήρη ειλικρίνεια;

Ανταπόκριση υπήρξε μεγάλη. Οι απόγονοι των προσφύγων αγκάλιασαν αυτήν την προσπάθεια και ήταν πολύ πρόθυμοι να μας βοηθήσουν να φτάσουμε στο τελικό αποτέλεσμα. Επίσης, υπήρξαν άνθρωποι που μας έφεραν σε επαφή με άλλους απογόνους και ήταν πολύ θερμοί στο να αναδειχθεί η ιστορία τους. Ήθελαν να διασωθεί και αυτό το κομμάτι του βίου τους, που δεν είναι τόσο γνωστό. Η αλήθεια είναι πως κάποιοι δεν μίλησαν με πλήρη ειλικρίνεια, καθώς αυτές οι αναμνήσεις προκαλούν δυσάρεστα συναισθήματα.

Η έκθεση χωρίζεται σε έξι κύριες ενότητες, οι οποίες είναι: η άφιξη, η προσωρινή και οριστική εγκατάσταση, η κοινωνική ενσωμάτωση και η επαγγελματική αποκατάσταση, καθώς και η προσφυγική μνήμη σήμερα. Επιπλέον, στο έβδομο κεφάλαιο της έκθεσης υπάρχουν ειδικά αφιερώματα για πρόσωπα τα οποία έχουν σχέση με τους πρόσφυγες και την Ελληνική παρουσία στη Μικρά Ασία. Η έκθεση επίσης είναι δίγλωσση οπότε μπορούν να την διαβάσουν και άνθρωποι που δεν γνωρίζουν ελληνικά. Τέλος περιέχει πολλές φωτογραφείς από εκείνα τα χρόνια ώστε να μπορέσουν οι αναγνώστες να ταξιδέψουν στο παρελθόν!

Ζυμάρης Κων/νος, Ζαχαράκης Άγγελος

Μαθητές 2ου ΓΕΛ

ΦΩΤΟ@history.ionio.gr