Οργανωτικός μετασχηματισμός πολιτικού κόμματος

Σύντομη Εισαγωγή

Το ανησυχητικά μεγάλο ποσοστό αποχής στις; τελευταίες ευρωεκλογές αποτέλεσε και σε κάποιο βαθμό συνεχίζει να αποτελεί θέμα καθημερινών αναλύσεων δημοσιογράφων πολιτικών αναλυτών δημοσιολόγων και δημοσιολογούντων ακόμη και ψυχολόγων που προσπαθούν να εντοπίσουν τα αίτια μιας σχετικά ασυνήθιστης συμπεριφοράς του εκλογικού σώματος. 

Ποικίλες εξηγήσεις διακινούνται στα ΜΜΕ που κινούνται ανάμεσα στις υψηλές θερμοκρασίες και “τα μπάνια του λαού” και καταλήγουν σε υποτιθέμενα μηνύματα προς διάφορος κατευθύνσεις. 

Επαγγελματικά δεν ανήκω σε καμία από τις παραπάνω κατηγορίες ειδικών και ως εκ τούτου δεν νομιμοποιούμαι να εκφέρω έγκυρη άποψη. Υπάρχει όμως και η κοινή λογική .

Αν η αποχή οφείλεται στην πεποίθηση ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση ελάχιστα μπορεί να συνεισφέρει στη βελτίωση της ζωής των ελλήνων πολιτών προφανώς αυτό θα πρέπει να αποδοθεί στην αδυναμία των κομμάτων να πείσουν τους πολίτες ότι οι πάσης φύσεως κοινοτικές οδηγίες μεταφράζονται, αργά ή γρήγορα, σε εθνικές νομοθεσίες που επηρεάζουν καθοριστικά τη ζωή τους 

Η απάντηση στην υποθετική ερώτηση αν και σε επερχόμενες, άγνωστο πότε, εθνικές εκλογές τα ποσοστά αποχής θα είναι μεν κάπως μικρότερα αλλά της ίδιας τάξης μεγέθους φαίνεται να δημιουργεί σοβαρό προβληματισμό αφού ένα τέτοιο ενδεχόμενο θα οδηγούσε για άλλη μία φορά σε μειοψηφικού χαρακτήρα, ως προς το μέγεθος του εκλογικού σώματος, διακυβέρνηση.

Σε κάθε περίπτωση αυτό δείχνει ότι σε μικρό ή μεγαλύτερο βαθμό τα πολιτικά κόμματα όπως είναι σήμερα συγκροτημένα και όπως λειτουργούν αδυνατούν να πείσουν ότι είναι σε θέση να προωθήσουν τους στόχους μιας καλύτερης ζωής των ελλήνων πολιτών 

Διαφαίνεται άλλωστε ότι και τα ίδια τα υπάρχοντα σήμερα κόμματα διαισθάνονται αυτή την έλλειψη εμπιστοσύνης του εκλογικού σώματος και αναζητούν τρόπους να την υπερβούν 

Είναι πλέον σαφές ότι παλαιομοδίτικες μέθοδοι διατήρησης της συσπείρωσης των οπαδών των κομμάτων όπως θορυβώδεις συγκεντρώσεις, μεταφορές με πούλμαν από τόπου εις τόπον, τσιτάτα, η κοινωνική ζωή των απασχολούμενων με την πολιτική η παρουσία στα κοινωνικά δίκτυα και άλλες παρόμοιες μεθοδεύσεις δεν αποτελούν πλέον πειστικά σύγχρονα πολιτικά εργαλεία πειθούς.

Αντίθετα οδηγούν σε έμμεση φαλκίδευση του εκλογικού αποτελέσματος με αποτέλεσμα μικρό ποσοστό εκλογέων να καθορίζει την επιλογή αυτών που σε τελική ανάλυση θα καθορίσουν το μέλλον του 

Ένας καινούργιος περισσότερο “επαγγελματικός” τρόπος συγκρότησης των κομμάτων φαίνεται ότι αναζητείται ακόμη και από έναν αριθμό στελεχών των ίδιων των κομμάτων.

Στόχευση αυτής της εργασίας αποτελεί η παρουσίαση μιας συγκροτημένης διαδικασίας οργανωτικής μετεξέλιξης και τρόπου λειτουργίας είτε των υπαρχόντων κομμάτων είτε και άλλων που ενδεχομένως θα προκύψουν ως αποτέλεσμα κοινωνικής αναζήτησης. 

Αυτονόητα προκύπτει το ερώτημα γιατί ο συντάκτης δεν την έστειλε απ’ ευθείας στα κόμματα αλλά επέλεξε να την διοχετεύσει στον Τύπο.

Η απάντηση είναι απλή 

Είναι γιατί χωρίς λαϊκή πίεση η πιθανότητα τα πολιτικά κόμματα να αλλάξουν σημαντικά τις κατεστημένες συμπεριφορές και την συγκρότηση τους είναι σχεδόν μηδενική.

Αναγκαίο είναι να διευκρινισθεί ότι στην εισήγηση αυτή δεν περιέχονται πολιτικές θέσεις αφού αυτό αποτελεί έργο της ομάδας πολιτικού σχεδιασμού κάθε κόμματος..

Ο Οργανωτικός Μετασχηματισμός ενός Κόμματος δεν είναι μόνο νέα οργάνωση και οργανόγραμμα.

Δεν είναι μόνο νέες καρέκλες και νέα πρόσωπα στις καρέκλες

Δεν είναι μόνο η ανάγκη να διατυπωθεί το Όραμα οι Στρατηγικοί στόχοι και οι Αξίες.

Δεν είναι μόνο η προσπάθεια να βρεθεί τρόπος να βγει απ’ την αδράνεια το δυναμικό του.

Δεν είναι μόνο η προσπάθεια να δημιουργηθούν ικανά στελέχη.

Δεν στοχεύει μόνο στην αποκατάσταση της επαφής με το εκλογικό σώμα και στην απόκτηση αίσθησης των προβλημάτων του.

Δεν αποβλέπει μόνο στην ευθυγράμμιση των Κομματικών Συνιστωσών. Στον συντονισμό των εσωτερικών διαδικασιών. Στην αξιοποίηση της νέας Τεχνολογίας Πληροφοριών.

Δεν είναι ούτε μόνο η ευθύνη για την πολιτική επιμόρφωση των στελεχών .

ΕΙΝΑΙ ΟΛΑ ΑΥΤΑ ΚΑΙ ΠΟΛΛΑ ΑΛΛΑ ΜΑΖI!

Η οργανωτική προσπάθεια για το μετασχηματισμό ενός Κόμματος δεν είναι κούφια λόγια.

Είναι μια δομημένη διαδικασία με στόχο την Αναδιοργάνωση, την Αναδόμηση, την Αναζωογόνηση και την Ανανέωση του Κόμματος.

Αυτές οι λέξεις ηχούν παράξενα γιατί έχουν κακοποιηθεί βάναυσα στο παρελθόν.

Γι’ αυτό θεωρείται αναγκαίο να αναφερθούμε, με λίγα λόγια, στην ειδική σημασία και στο περιεχόμενο που οι έννοιες αυτές έχουν πρέπει να έχουν.

Η ΑΝΑΔΙΟΡΓΑΝΩΣΗ είναι η σύλληψη του τι είναι και τι μπορεί να κάνει το Κόμμα ως πολιτικός σχηματισμός και ως μέσο για την πολιτική, οικονομική, κοινωνική και πολιτιστική ζωή της Ελλάδας.

Πρέπει, πρώτοι αυτοί που βρίσκονται μέσα στο Κόμμα, να διαμορφώσουν άποψη για το τι μπορούν να επιτύχουν και στη συνέχεια να προσπαθήσουν να πείσουν τους πολίτες γι’ αυτό.

Πρέπει να διατυπωθεί με σαφήνεια το Όραμα για το Κόμμα, για τη Χώρα.

Nα αποσαφηνισθούν οι στρατηγικοί στόχοι και οι Αξίες του Κόμματος.

Πρέπει να βρεθούν τρόποι για να κινητοποιηθεί το ανθρώπινο δυναμικό του Κόμματος με στόχο την προσπάθεια για την ευόδωση του Οράματος.

Πρέπει οι συλλογικές δράσεις που θα ακολουθήσουν να αποτελέσουν μοναδική ευκαιρία, για να τεθεί σαν ύψιστος Στρατηγικός Στόχος η επιτυχία του Κόμματος στις επερχόμενες εκλογές.

Πρέπει τέλος να δημιουργηθεί ένα σύστημα μέτρησης Πολιτικής Συμπεριφοράς.

Ένα σύστημα που θα μετράει την απόκλιση ανάμεσα στα λόγια και στα έργα ΜΕΣΑ και ΕΞΩ από το Κόμμα αποκλείοντας έτσι κάθε ενδεχόμενο Πολιτικής υποκρισίας.

Για όλα αυτά τα "πρέπει" και για άλλα, που η έκταση αυτής της περίληψης δεν επιτρέπει να αναπτυχθούν, υπάρχουν κρίσιμα ερωτήματα στα οποία τα Συνέδρια κάθε κόμματος και τα όργανα που εκλέγονται από αυτά, έχουν υποχρέωση να απαντήσουν γιατί αποτελούν την ουσία της ύπαρξης τους.

Αν η ΑΝΑΔΙΟΡΓΑΝΩΣΗ αποτελεί την Σκέψη, το Μυαλό του Κόμματος, και διευκρινίζεται ότι με την λέξη αυτή δεν νοούνται, σε καμία περίπτωση οργανογράμματα και καρέκλες αλλά στόχοι και αρχές, η ΑΝΑΔΟΜΗΣΗ θα πρέπει να θεωρηθεί ότι αφορά το μυϊκό σύστημα του Κόμματος που δεν είναι τίποτε άλλο παρά οι Οργανώσεις και τα στελέχη του.

Από πρακτική σκοπιά η ΑΝΑΔΟΜΗΣΗ στοχεύει απλά στην προσαρμογή των φυσικών συστημάτων του Κόμματος, δηλαδή των οργανώσεων, στις απαιτήσεις για την επίτευξη των στόχων της ΑΝΑΔΙΟΡΓΑΝΩΣΗΣ.

ΠΡΩΤΟ και πιο ουσιαστικό βήμα στην ΑΝΑΔΟΜΗΣΗ πρέπει να αποτελέσει η Διαμόρφωση ενός πλαισίου κατανομής Οικονομικών και Ανθρώπινων Πόρων. Ιδιαίτερα οι πάντα περιορισμένοι οικονομικοί πόροι πρέπει να διαθέτονται εκεί που πραγματικά θα αποδώσουν τα μέγιστα. Δηλαδή στις Κομματικές Συνιστώσες που έχουν μεγάλη σπουδαιότητα αλλά έχουν μέχρι τώρα λειτουργήσει με μικρή αποδοτικότητα.

ΔΕΥΤΕΡΟ και εξίσου ουσιαστικό βήμα στην ΑΝΑΔΟΜΗΣΗ είναι να προσαρμόσουμε την λειτουργική αρχιτεκτονική της Κομματικής υποδομής στην εξυπηρέτηση του οράματος και των στρατηγικών στόχων.

ΠΡΕΠΕΙ να γίνει από όλους αντιληπτό ότι η μη ευθυγράμμιση της Κομματικής υποδομής με τους στόχους και το Όραμα προκαλεί ουσιαστικά παράλυση της δράσης του Κόμματος.

Η ΑΝΑΔΙΟΡΓΑΝΩΣΗ και η ΑΝΑΔΟΜΗΣΗ στις οποίες ήδη αναφερθήκαμε αποτελούν δράσεις που αφορούν την εσωτερική πλευρά του Κόμματος.

ΑΝΤΙΘΕΤΑ Η ΑΝΑΖΟΩΓΟΝΗΣΗ, όπως προκύπτει και από την ίδια τη λέξη, στοχεύει στο να δοθεί νέα Πνοή στο Κόμμα και αυτό μπορεί να γίνει μόνο μέσα από το εξωτερικό περιβάλλον, δηλαδή μέσα από το εκλογικό σώμα.

Είναι γεγονός ότι μετά την τελευταία εκλογική αποτυχία των τριών μεγαλύτερων κομμάτων γίνονται (θα πρέπει να γίνονται) σπασμωδικές προσπάθειες για την συσπείρωση των οπαδών τους.

Οι προσπάθειες αυτές έστω και αν επιτύχουν, κάτι που δεν φαίνεται εύκολο, δεν είναι αρκετές να βοηθήσουν αυτά τα κόμματα ή και άλλα που δεν αποκλείεται να δημιουργηθούν, να αποκτήσουν μέγεθος με προοπτικές εξουσίας .

ΑΡΑ Η ΑΝΑΖΩΟΓΟΝΗΣΗ ΔΕΝ ΑΠΟΤΕΛΕΙ ΑΠΛΑ ΠΗΓΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΑΛΛΑ ΠΝΟΗ ΖΩΗΣ

ΠΡΩΤΟ ΒΗΜΑ στην προσπάθεια αναζωογόνησης κάθε Κόμματος είναι η παρατήρησή του απ’ έξω. Από απόσταση. Με τα μάτια του απλού πολίτη. Όχι αναγκαστικά του στελέχους ή του φίλου μόνο.

Είναι αυτή η ενημέρωση που θα τροφοδοτήσει το Κόμμα με χρήσιμες πληροφορίες για το αν πείθει ότι μπορεί να αντιμετωπίσει τα πραγματικά προβλήματα και τις αγωνίες του λαού.

Είναι αυτή η προσέγγιση που θα δείξει τις ανεπάρκειες.

Η εποχή του “Πρόεδρε πάμε πολύ καλά”, διατυπωμένη από στελέχη, όταν δεν εκφράζει την άποψη των ψηφοφόρων, έχει περάσει για πάντα.

Δεν είναι τα στελέχη αλλά το εκλογικό σώμα που θα κρίνει τις συμπεριφορές. Την απόδοσή .

Πρέπει να εξειδικευθούν πειστικά τα οφέλη, που μπορεί κάθε Κόμμα να προσφέρει στην Κοινωνία.

Οι πελατειακές σχέσεις είναι μια στρεβλωμένη αλλά εν τούτοις υπαρκτή μορφή της δοσοληψίας των Κομμάτων με το εκλογικό σώμα.

Πόσοι δεν γνωρίζουν ή δεν συνειδητοποιούν άραγε το παραδοσιακό δίπτυχο ότι το αντάλλαγμα για μια θέση εργασίας είναι η ανοχή του πολίτη στον αυταρχισμό των Κομμάτων ή η σιωπηρή συγκατάνευση σε ταπεινωτικές για ολόκληρο το Εθνος πολιτικές;

Αρνείται μήπως κανείς ότι πλέον τα κόμματα πρέπει να στηρίξουν την παρουσία τους μόνο πάνω σε σταθερές έντιμες σχέσεις με τον Πολίτη;

Δεν είναι ακριβές ότι κόμματα που δεν βρίσκονται τώρα στην Εξουσία δεν μπορούν να προσφέρουν υπηρεσίες στο Κοινωνικό Σύνολο.

Αρκεί να ρίξει κανείς μια ματιά μόνο στην προσπάθεια που κάνουν σε όλους τους Κοινωνικούς τομείς οι σύλλογοι, τα ΜΜΕ ακόμη και τα συνδικάτα και τότε είναι εύκολο να διαπιστώσει ότι υπάρχει τεράστιο απόθεμα Κοινωνικού έργου στο οποίο θα μπορούσαν να συνεισφέρουν.

Επακόλουθο της επαφής κάθε Κόμματος με το εξωτερικό περιβάλλον είναι η Δημιουργία σύγχρονου Πολιτικού Λόγου που να δίνει πειστικές απαντήσεις στις αγωνίες του λαού.

Αυτό δεν μπορεί να γίνει με επιτυχία και πληρότητα αν δεν αξιοποιηθούν οι δυνατότητες όλων των στελεχών, αν δεν δημιουργηθούν συμμαχίες και αν δεν επιδιωχθούν συνεργασίες ακόμη και με άλλα κόμματα αλλά και με Κοινωνικούς φορείς που βρίσκονται έξω απ’ το Κόμμα.

ΤΟ ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ ΟΜΩΣ ΚΑΙ ΣΠΟΥΔΑΙΟΤΕΡΟ ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΑΝΑΖΟΩΓΟΝΗΣΗΣ ΕΝΟΣ ΚΟΜΜΑΤΟΣ είναι να γίνει γνωστός στην Κοινωνία ο Πολιτικός του Λόγος.

Κανείς νομίζω δεν μπορεί να αμφισβητήσει αυτή την γενικευμένη ανεπάρκεια που μπορεί να ξεπεραστεί, με κυρίαρχο όπλο την χρησιμοποίηση της σύγχρονης τεχνολογίας Επικοινωνίας.

Η εκπόνηση και εφαρμογή ενός σχεδίου τεχνολογικής προσαρμογής του Κόμματος στον τομέα της επικοινωνίας αποτελεί αδήριτη αναγκαιότητα .

Μόνο μέσα από ένα τέτοιο σύγχρονο σχέδιο θα φωτιστούν τα στρατηγικής φύσεως πλεονεκτήματα που μπορεί να αποκτήσει το Κόμμα με την εφαρμογή των νέων τεχνολογιών επικοινωνίας αλλά κύρια θα βρεθούν τρόποι να αποδεσμευθεί η διάχυση του πολιτικού λόγου του κόμματος από τις εκάστοτε διαθέσεις και επιδιώξεις των ΜΜΕ..

Συνοψίζοντας η Αναδιοργάνωση όπως συνοπτικά περιγράφηκε πρέπει να αποτελέσει το πρώτο έργο των οργάνων του κόμματος. Η Αναδόμηση πρέπει να τοποθετήσει το κομματικό νυστέρι στις πληγές της κακής λειτουργίας του. Η Αναζωογόνηση είναι το Πολιτικό Μάρκετινγκ.

Η ΑΝΑΝΕΩΣΗ τέλος πρέπει να είναι ο στόχος των οραματιστών που κάθε Κόμμα πρέπει να διαθέτει και στοχεύει στην επένδυση στα στελέχη εκείνα που έχουν την επιθυμία για νέους στόχους και σκοπούς που οδηγούν στην αναγέννηση του .

Εξασφαλίζει την ικανότητα προσαρμογής του στις εξελίξεις

Η Ανανέωση ενός κόμματος δεν είναι μια τυχαία διαδικασία. Προϋποθέτει στόχους και Μέτρα από την Ηγεσία του.

Πρέπει πρώτα απ’ όλα να αναπτυχθεί ένα σύστημα υγιούς “Πολιτικής ανταμοιβής” των στελεχών που να σχετίζεται με τα επιτεύγματα ατόμων ή ομάδων και να αποτελεί καθημερινό κίνητρο προσφοράς και απόδοσης.

Ένα σύστημα που να αποτελεί μέρος της όλης διαδικασίας του οργανωτικού μετασχηματισμού.

Αν δεν λειτουργήσει ένα τέτοιο σύστημα, δεν θα υπάρχει καμιά οργανωμένη διαδικασία ανανέωσης των στελεχών.

Είναι γεγονός ότι η ” κομματική ανταμοιβή” μπορεί να έλθει μέσα από τις εσωκομματικές διαδικασίες. Ποιός όμως μπορεί να παραγνωρίσει ότι για να γίνουν τα νέα στελέχη γνωστά θα πρέπει πρώτα να τους ανατεθούν έργα στα οποία να επιτύχουν και η επιτυχία τους αυτή να προβληθεί μέσα από τον Κομματικό μηχανισμό;

Η ανάγκη αυτή αναγνώρισης της προσφοράς των στελεχών πρέπει να θεσμοθετηθεί αφού και το ίδιο το Κόμμα, ως σύνολο κινείται μέσα σε ένα πλαίσιο ανταμοιβής του έργου του που είναι η εμπιστοσύνη ή όχι του εκλογικού σώματος.

Μέσα στα πλαίσια της ανανέωσης πρέπει να δημιουργηθεί “πάση θυσία” ένα σύστημα πολιτικής επιμόρφωσης των στελεχών που να προωθεί την αμοιβαία γνώση και την απόκτηση νέων πολιτικών εξειδικεύσεων.

Τα κόμματα υποφέρουν από την ανεπάρκεια πολιτικά εκπαιδευμένων στελεχών. Είναι επομένως αυτονόητο να αναγνωρισθεί η ανάγκη για την ανάπτυξη μέσω της επιμόρφωσης, πολιτικών ικανοτήτων στα στελέχη εκείνα που πιστεύουν στις αρχές τους.

Τελευταίο και πιο ουσιαστικό στοιχείο της ΑΝΑΝΕΩΣΗΣ είναι η προώθηση του στόχου της ανάπτυξης της Οργανωτικής δομής του Κόμματος.

Η Οργανωτική δομή κάθε κόμματος πρέπει οπωσδήποτε να βασισθεί στην αναγνώριση του γεγονότος ότι ενώ παραμένει και αναπτύσσεται η ανάγκη ομαδικής εργασίας, υπάρχει ταυτόχρονα απόλυτη εξάρτηση από την ατομική υπευθυνότητα και αποδοτικότητα των μεμονωμένων στελεχών .

Κατά συνέπεια η οργανωτική μορφή που ταιριάζει στα κόμματα πρέπει να έχει τη μορφή ”αράχνης” με το εκλογικό σώμα στο κέντρο, μορφή που εξασφαλίζει την απ’ ευθείας επαφή με το εκλογικό σώμα αλλά και ταυτόχρονα την αμοιβαία συνεργασία των κομματικών συνιστωσών.

Προτού όμως κλείσουμε αυτή την παρέμβαση θα πρέπει να προστεθεί ότι θα ήταν επιπόλαιο να υποστηριχθεί ότι οι προτάσεις που διατυπώνονται εδώ αποτελούν μία αλάνθαστη και μοναδική διαδικασία μεγιστοποίησης της προσπάθειας εδραίωσης ενός κόμματος.

Αντίθετα στόχος της προσπάθειας είναι να αποτελέσει “πλαίσιο προβληματισμού” μέσα από το οποίο θα μπορούσαν ενδεχομένως να προκύψουν θετικά αποτελέσματα.

Εκφεύγει από τα πλαίσια αυτής της παρέμβασης αλλά θα ήταν παράλειψη να μην αναφερθεί ότι υπάρχει ήδη καταγεγραμμένη με λεπτομέρειες η διαδικασία μετασχηματισμού κόμματος που συνοπτικά περιγράφεται στο παρόν (καθώς και σχετικό σχέδιο δράσεως).

Κλείνοντας

Ο οργανωτικός μετασχηματισμός κόμματος δεν είναι αποκλειστικό έργο ούτε του Προέδρου του ούτε των οργάνων του.

Είναι έργο όλων, από τον Πρόεδρο μέχρι και το τελευταίο στέλεχος.

Δεν αποκλείεται -αν και δύσκολο- εξωγενείς παράγοντες να σπρώξουν ένα κόμμα προς τα πάνω.

Όμως μέσα από τη διαδικασία σύγχρονου οργανωτικού μετασχηματισμού υιοθετείται η ενεργητική παρέμβαση αντί της παθητικής και με αμφίβολα αποτελέσματα αναμονής.

Σήμερα όσο ποτέ άλλοτε οι ρήξεις είναι αναγκαίες.

Η ρήξη που πρέπει να γίνει σήμερα είναι στο εσωτερικό των κομμάτων.

Με τον κακό τους εαυτό και με τις ανεπάρκειες τους.

Με καταιγισμό νέων Ιδεών. Με ρηξικέλευθες προτάσεις. Με φαντασία και δημιουργικότητα.

Υπάρχει αντικείμενο δουλειάς για όλους όσους οραματίζονται ένα καλλίτερο μέλλον για την Ελλάδα

Όλους όσοι δεν ανέχονται να βλέπουν τον Έλληνα Πολίτη να αποτελεί πρώτη ύλη σε πειράματα οριακής επιβίωσης και ψυχολογικής αντοχής.

Όλους όσους δεν ανέχονται την ήττα σωστών ιδεών.

ΓΙΑΝΝΗΣ ΚΟΛΛΙΝΙΑΤΗΣ

(*) Ο Υποναύαρχος Γιάννης Κολλινιάτης Π.Ν. γεννήθηκε στον Πειραιά. Φοίτησε στη Σχολή Ναυτικών Δοκίμων και στη συνέχεια απέκτησε, στο ΜΙΤ, μεταπτυχιακά πτυχία Μηχανολόγου και Ναυπηγού, επίσης και PhD από το University of California. Τις δεκαετίες 1970 και 1980 είχε καθοριστική συμμετοχή στη σχεδίαση και υλοποίηση σημαντικών εξοπλιστικών προγραμμάτων του Π.Ν. (Υποβρύχια, Φρεγάτες, πυραυλάκατοι ,κ.λ.π.)

Μετά την πολυετή θητεία του στο ΠΝ, απασχολήθηκε, για μια εικοσαετία, ως ανώτατο διευθυντικό στέλεχος σε μεγάλες επιχειρήσεις του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα (Ναυπηγεία Σκαραμαγκά, Ναυπηγεία Ελευσίνας, COMACO κ.α.) Έντονα προβληματισμένος σε κοινωνικά και πολιτικά θέματα, δραστηριοποιήθηκε σε επιστημονικούς και κοινωνικούς χώρους. Αρθρογραφεί για θέματα επικαιρότητας σε εφημερίδες και περιοδικά. Έχει γράψει και εκδώσει βιβλία στο χώρο εξειδίκευσής του. Το μυθιστόρημα "Τα Δώδεκα Επαγγέλματα" αποτελεί την πρώτη του προσπάθεια στο φιλολογικό χώρο. e-mail: [email protected]