Μουσείο ενθυμημάτων Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και Εθνικής Αντίστασης

Παρά την πλούσια ιστορία της, η πόλη μας δεν μπόρεσε ποτέ να αποκτήσει «Ιστορικό Μουσείο». Μπορεί να διαθέτει σημαντικό Αρχαιολογικό και Βυζαντινό Μουσείο, αλλά μουσείο στο οποίο ο επισκέπτης θα μπορούσε να παρακολουθήσει όλη την ιστορική της διαδρομή δεν διαθέτει. Σχετικές ευχές έχουν εκφραστεί κατά καιρούς από τις αυτοδιοικητικές αρχές, αλλά στην πράξη τίποτα απολύτως δεν έχει γίνει.

Στο μεταξύ, ιδιωτικές μουσειακές συλλογές, που υπάρχουν ακόμη, κινδυνεύουν να βρεθούν στο Τεμπλόνι ή –στην καλύτερη περίπτωση– να παραμείνουν σε κάποια αποθήκη ή σοφίτα. Και αυτό σε μία πόλη που διαθέτει πανεπιστημιακό τμήμα Μουσειολογίας, σε μια πόλη και ένα νησί … αντιφάσεων. Σε μια πόλη η οποία, πριν από χρόνια, έχασε την ευκαιρία δημιουργίας Ναυτικού Μουσείου (το οποίο στη συνέχεια δημιουργήθηκε στη Ζάκυνθο) και, στη συνέχεια, την πολύτιμη συλλογή τοπικών ενδυμασιών της Λ. Πογιάγου (η οποία κατέληξε στην Αθήνα). Η ίδια πόλη (φυσικά υπονοούνται οι αυτοδιοικητικοί της θεσμοί) εξαφάνισε από το Νέο Φρούριο το μοναδικό «Μουσείο Κεραμικής» το οποίο είχε δημιουργηθεί από τον αείμνηστο Νίκο Πακτίτη.

Είναι, επομένως, πολύ σημαντική για την ιστορία και τον πολιτισμό του νησιού μας μια ιδιωτική πρωτοβουλία που αναπτύσσεται εδώ και πενήντα σχεδόν χρόνια και δεν πρέπει, σε καμία περίπτωση, να καταλήξει εκτός Κερκύρας ή σε κάποια αποθήκη, μέχρι να λεηλατηθεί ή –ακόμα χειρότερα– σε κάποια χωματερή.

Στα νότια του νησιού

Περίπου 45 χιλιόμετρα νότια της πόλης μας, στον συνοικισμό του Αγίου Πέτρου, σε χώρο παρακείμενο της εκκλησίας του Αγίου Προκοπίου, βρίσκεται το «Μουσείο Ενθυμημάτων Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και Εθνικής Αντίστασης», έργο ζωής του π. Σπύρου Μοναστηριώτη.

Για μισό αιώνα, ο ακούραστος λευίτης συγκεντρώνει αντικείμενα στρατιωτικής σημασίας, τα οποία χρονικά ανήκουν κυρίως στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, αλλά και σε προγενέστερες περιόδους. Πέρα από τις συχνές επισκέψεις μαθητών της περιοχής, πολλοί επισκέπτες της θερινής περιόδου μαθαίνουν για τον χώρο και τον επισκέπτονται, καθώς είναι σπάνιο ένα –μικρό έστω– μουσείο πολεμικών ενθυμημάτων.

Πλούτος εκθεμάτων

Ο εισερχόμενος στον αύλειο χώρο αντικρίζει απομεινάρια από δύο θαλάσσιες νάρκες κρούσης, τμήματα από το σύστημα προσγείωσης ενός γερμανικού μαχητικού Messerschmitt Bf 110, από ιταλικό πυροβόλο και από τον μηχανισμό των φτερών του βομβαρδιστικού Β-17. Πριν από την είσοδο του χώρου, ο επισκέπτης βλέπει μια αεροπορική και μία φωτιστική βόμβα.

Στον εκθεσιακό χώρο δεσπόζει ο όγκος των μηχανισμών των πτερυγίων καμπυλότητας του αμερικανικού βομβαρδιστικού Β-17, το οποίο είχε προσγειωθεί τον Νοέμβριο του 1943 στη θέση Μελαχροινού Λευκίμμης: μικρό τμήμα της αλουμινένιας ατράκτου, πολυβόλα του αεροσκάφους, δεξαμενές οξυγόνου, όργανα πλοήγησης, ατομικά αντικείμενα του πληρώματος και άθικτο κουτί πρώτων βοηθειών.

Ένα διόραμα δίνει την εικόνα εκείνης της ημέρας, ενώ εκτίθενται αντικείμενα καθημερινής χρήσης που κατασκεύασαν κάτοικοι της περιοχής με το αλουμίνιο της ατράκτου και των φτερών του αεροπλάνου. Μια συσκευή ασυρμάτου του ιταλικού στρατού, η οποία διασώθηκε από φυλάκιο της περιοχής, έχει ακόμη την πλακέτα οδηγιών χρήσης και πιθανόν να είναι ακόμη σε λειτουργική κατάσταση. Εντυπωσιακό είναι ένα ρολόι τσέπης με τα χιτλερικά σύμβολα στο καπάκι, το οποίο πιθανόν να ανήκε σε αξιωματικό της Βέρμαχτ.

Κάλυκες από οβίδες και σφαίρες διαφόρων διαμετρημάτων, τμήματα οπλικών συστημάτων, αφοπλισμένες γερμανικές χειροβομβίδες, καθώς και μια σειρά από κράνη, παγούρια, καραβάνες και άλλα αντικείμενα καθημερινής χρήσης των στρατιωτών, σακίδια και στολές, δημιουργούν μια εντυπωσιακή εικόνα. Μια μικρή βιβλιοθήκη βοηθά στην ιστορική τεκμηρίωση.

Μουσείο ενθυμημάτων Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και Εθνικής Αντίστασης

Σε μία από τις καραβάνες, Ιταλός στρατιώτης έχει σκαλίσει –νοσταλγώντας την οικογένειά του– οκτώ μήνες πριν τη σφαγή της Acqui από τη Βέρμαχτ: «Mariuccia-Giuliano 5-1-43».

Φωτογραφικό υλικό θυμίζει την υποχώρηση των Γιουγκοσλάβων και το πέρασμα αεροπλάνων τους από την Κέρκυρα το 1941, ενώ στολές και διάφορα ενθυμήματα αφορούν τη νατοϊκή επέμβαση στη Σερβία πριν από αρκετά χρόνια. Μια σειρά προπολεμικών τουφεκιών, που βρίσκονται σε πολύ καλή κατάσταση, συνδέει τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο με την προηγούμενη περίοδο.

Εθνική Αντίσταση

Ανάμεσα στα εκθέματα περιλαμβάνονται και ενθυμήματα της Εθνικής Αντίστασης, κυρίως φωτογραφικό υλικό και εκδόσεις. Το πιο εντυπωσιακό και συγκινητικό έκθεμα, όμως, είναι σφαίρες από τον τοίχο του Σκοπευτηρίου της Καισαριανής, που θυμίζουν τη θυσία της Πρωτομαγιάς του 1944. Ίσως όλος ο μουσειακός χώρος θα μπορούσε να περιγραφεί με λίγες λέξεις:

«Έτσι γράφτηκε η πραγματική Ιστορία».

Η συνέχεια;

Σήμερα η μουσειακή συλλογή του παπά Σπύρου βρίσκεται σε ένα οριακό σημείο της ύπαρξής της. Τα εκτιθέμενα αντικείμενα –τα οποία κατά καιρούς αυξάνονται– ασφυκτιούν πλέον σε έναν εξαιρετικά περιορισμένο χώρο. Υπό την προοπτική μιας επιστημονικά οργανωμένης έκθεσης, αναζητείται κατάλληλος, ανάλογος χώρος όπου θα είναι δυνατό να γίνει αυτό.

Το επιθυμητό, ιδανικό και ζητούμενο από τον παπά Σπύρο Μοναστηριώτη είναι ο χώρος αυτός να βρεθεί στη Λευκίμμη, από όπου, εξάλλου, προέρχονται τα περισσότερα από τα εκθέματα. Σε καμία περίπτωση δεν θα πρέπει η συλλογή –που δημιουργήθηκε με κόπο και μεράκι– να φύγει από την περιοχή. Ενθαρρυντικά λόγια λέγονται από πολλούς.

Μένει όμως το σημαντικό: Η ΠΡΑΞΗ.

Χωρίς αυτήν, το μέλλον του «Μουσείου Ενθυμημάτων Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και Εθνικής Αντίστασης» διαγράφεται εξαιρετικά δυσοίωνο.

ΓΙΩΡΓΟΣ ΖΟΥΜΠΟΣ