Η θυσία των 48 ηρώων του Υ/Β ΠΡΩΤΕΥΣ, 29 Δεκεμβρίου 1940 - Η μνήμη τους ζει στους Οθωνούς

ΚΕΡΚΥΡΑ. Στο βορειοδυτικότερο άκρο της Ελλάδας, στο νησί των Οθωνών, πραγματοποιήθηκε το Σάββατο 20 Σεπτεμβρίου 2025, μια συγκινητική επιμνημόσυνη δέηση και κατάθεση στεφάνων προς τιμήν των 48 ηρώων του Υποβρυχίου Πρωτεύς.

Το Υ/Β Πρωτεύς, με το πλήρωμά του, χάθηκε στα παγωμένα νερά του κόλπου της Αυλώνας, στις 29 Δεκεμβρίου 1940, μετά από επίθεση ιταλικών τορπιλών. Η θυσία τους, κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, αποτελεί διαχρονικό παράδειγμα ανδρείας, αυταπάρνησης και αφοσίωσης στην πατρίδα.

Στην τελετή παρευρέθηκε πλήθος κόσμου, ανάμεσά τους μέλη της Ένωσης Αποστράτων Αξιωματικών Πολεμικού Ναυτικού, καθώς και πολλοί συνάδελφοι και φίλοι. Ο Σύνδεσμος των Ελληνικών Υποβρυχίων εκπροσωπήθηκε από τον κ. Βασίλειο Γεωργάτο, ο οποίος σε λόγο του υπογράμμισε τη σημασία της θυσίας του πληρώματος.

"Αποτελεί ιδιαίτερη τιμή για εμένα να εκπροσωπήσω τον Σύνδεσμο των Ελληνικών Υποβρυχίων στην τελετή μνήμης για την 85η επέτειο από τη βύθιση του Υ/Β Πρωτεύς που τελέστηκε στο ακριτικό νησί των Οθωνών," ανέφερε χαρακτηριστικά.

Η τελετή στους Οθωνούς αποτελεί έναν ελάχιστο φόρο τιμής στους 48 άνδρες, των οποίων η γενναιότητα και η θυσία θα παραμείνουν ζωντανές στη μνήμη όλων των Ελλήνων.

Η ομιλία του Βασίλειου Γεωργάτου από τον Σύνδεσμο των  Ελληνικών Υποβρυχίων

 

Ήρθαμε σήμερα εδώ στο ακριτικό νησί των Οθωνών για να τιμήσουμε την 85η επέτειο από την βύθιση του Υ/Β ΠΡΩΤΕΥΣ.

Την 26ην Δεκεμβρίου 1940 το Υ/Β ΠΡΩΤΕΥΣ, απέπλευσε από τον Ναύσταθμο για την τρίτη περιπολία του. Έλαβε αποστολή να εκτελέσει επιθετική περιπολία στο στενό του ΟΤΡΑΝΤΟ και ειδικότερα στην περιοχή έξω από τον κόλπο της Αυλώνας, με προγραμματισμένη επιστροφή στη Βάση του την 8η Ιανουαρίου 1941. Ο ΠΡΩΤΕΑΣ σαν μοναχικός γερόλυκος, με όλα τα προβλήματα της ηλικίας του αλλά με την θαρραλέα ψυχή του Κυβερνήτη του και με ένα αποφασισμένο πλήρωμα, αρχίζει την αναζήτηση των Ιταλικών πλοίων στην Αδριατική.

Στις 10 το πρωί στις 29 Δεκεμβρίου του 1940,  το Ελληνικό ατμόπλοιο ΙΩΝΙΑ, υπέκλεψε σήμα SΟS, ακολουθούμενου από το σήμα κινδύνου λόγω επιθέσεως από  Υ/Β. Και τα δύο σήματα αυτά προέρχονταν από το Ιταλικό ατμόπλοιο  SARDEGNA στο οποίο αναφερόταν το στίγμα  του ,που βρισκόταν στην είσοδο του κόλπου της Αυλώνας. Τα σήματα αυτά, τα αναδιαβίβασε στο Αρχηγείο Ναυτικού. Στην περιοχή του στίγματος δρούσε το Υ/Β ΠΡΩΤΕΥΣ και όσοι γνώριζαν τον τομέα του, στο άκουσμα αυτής της είδησης, πανηγύριζαν για την επιτυχία του αυτή. Την δεύτερη των υποβρυχίων μας. Η ευφορία αυτή στο προσωπικό του Ναυτικού αλλά και στην Ελληνική κοινή γνώμη κρατούσε μέρες, αλλά το Υ/Β για όλο το παραπάνω χρονικό διάστημα δεν έδινε σημεία ζωής.  Στους γνωρίζοντες τις διαδικασίες των Υ/Β,  η ανησυχία  για την τύχη του μεγάλωνε, επειδή για μέρες ακόμη, το Υ/Β  εξακολουθούσε να τηρεί την περίεργη σιγή του.  Πέρασε και η ημερομηνία επιστροφής του που ήταν στις 8 Ιανουαρίου 1941 και η αγωνία και η ανησυχία αυξανόταν που το Υ/Β δεν είχε φανεί στον Ναύσταθμο Σαλαμίνας και δεν είχε στείλει κάποιο σήμα στο Αρχηγείο.

Έτσι στις 09:25 της 10ης Ιανουαρίου 1941 στην αγωνιώδη αυτή προσμονή, έριξε μακάβριο φως, μια σχετική είδηση του ραδιοφωνικού σταθμού της Ρώμης. Σύμφωνα με την είδηση αυτή στις 10 το πρωί της 29ης Δεκεμβρίου 1940, το Ιταλικό Τορπιλοβόλο ΑΝΤΑΡΕΣ αντελήφθη ίχνη Τ/Λ και αμέσως μετά είδε την πλώρη ενός Υ/Β για λίγο έξω από τη θάλασσα τρία ναυτικά μίλια μακριά του. Το Ιταλικό σκάφος κατευθύνθηκε ταχύτατα προς το σημείο που είχε γίνει ορατό το Υ/Β, ετοιμάζοντας ταυτόχρονα 4 βόμβες βάθους ρυθμισμένες να εκραγούν σε μέγιστο βάθος. Ενώ ετοιμαζόταν για την βολή, ξαφνικά μπροστά του εμφανίστηκε πάλι το πρωραίο τμήμα του Υ/Β μέχρι τον πυργίσκο, να βγαίνει από την θάλασσα. Ακολούθησε βίαιος εμβολισμός του Υ/Β. Η αντίστροφη μέτρηση για τον ΠΡΩΤΕΑ αρχίζει. Το Τορπιλοβόλο έπαθε αρκετές ζημιές με τον εμβολισμό αλλά κατόρθωσε να ρίξει τις βόμβες του. Το Υ/Β αναδύθηκε τελείως για λίγο, αλλά με μεγάλη κλίση και αμέσως εξαφανίσθηκε κάτω από τα νερά. Μετά από λίγο εμφανίστηκαν στην επιφάνεια της θάλασσας φυσαλίδες, κηλίδες πετρελαίου και συντρίμμια. Σύμφωνα με την ανακοίνωση, από το Ιταλικό πλοίο καθαιρέθηκε βάρκα για ανεύρεση και περισυλλογή ναυαγών αλλά μόνο συντρίμμια μαζεύτηκαν.

Αυτές οι λεπτομερείς ειδήσεις έδωσαν εξήγηση στην εκκωφαντική σιωπή τόσων ημερών από το υποβρύχιο και οδήγησαν στο θλιβερό συμπέρασμα της ένδοξης απώλειάς του. Το Υ/Β ΠΡΩΤΕΥΣ ήταν το πρώτο που απωλέσθηκε και η απώλειά των 48 μελών του, λύπησε βαθύτατα όλο το ναυτικό και ιδιαίτερα το προσωπικό των υπολοίπων Υ/Β, αλλά ταυτόχρονα γιγάντωσε ακόμα περισσότερο το πείσμα τους για την νίκη. Ο χαμός τους συγκλόνισε την Ελληνική κοινή γνώμη, γιατί ήταν παράλληλα και η πρώτη απώλεια του Ναυτικού μας. 

 

Το πλήρωμα του Υ/Β ΠΡΩΤΕΥΣ πολέμησε ηρωικά για την πατρίδα ενάντια στον κατακτητή. Η ελευθερία απαιτεί θυσίες και δημιουργεί ήρωες στο πάνθεον της ιστορίας. Έτσι παραμένουν αθάνατοι  στην μνήμη μας όσοι θυσιάστηκαν με το Υ/Β ΠΡΩΤΕΥΣ και κοσμούν τις χρυσές ιστορικές σελίδες της Διοικήσεως των Υποβρυχίων, του Στόλου μας, του Πολεμικού Ναυτικού, των Διαποντίων Νήσων, της Ελλάδος μας.

Το 48 μελες πλήρωμα του ΠΡΩΤΕΥΣ έπραξαν το καθήκον τους, πιστοί στον όρκο που δώσανε να υπερασπίζονται τις σημαίες μέχρι την τελευταία ρανίδα του αίματός τους. Και Σημαία δεν είναι μόνο το ιερό σύμβολο κάθε κράτους αλλά η ιδέα του ίδιου του κράτους. Υπερασπίζονταν λοιπόν την ίδια την ιδέα της πατρίδας, στην οποία έδωσαν, το πολυτιμότερο δώρο του θεού προς τον άνθρωπο, την ζωή τους. Τα ονόματά τους αποτυπώθηκαν σε μία από τις πάμπολλες χρυσές σελίδες της ιστορίας της Ελλάδας.

Σήμερα λοιπόν ήρθαμε εδώ στο ακριτικό νησί των Οθωνών που φιλοξενεί το μνημείο του Υ/Β ΠΩΤΕΥΣ για να τιμήσουμε τους νεκρούς συναδέλφους μας.

Θα ήταν παράλειψη να μην επισημάνω την πρωτοβουλία των κατοίκων του νησιού των Οθωνών και την επιθυμία τους ,για την ανέγερση του μνημείου του Υ/Β ΠΡΩΤΕΥΣ. Ολοι αυτοί που ασχολήθηκαν και χωρίς να έχουν καμία σχέση με Υποβρύχια, αποφάσισαν το 2007 να υλοποιήσουν την ιδέα, και με υπομονή και επιμονή ξεπέρασαν όλες τις δυσκολίες και τα προβλήματα που παρουσιάστηκαν. Με συντονισμένες ενέργειες, με προσωπική εργασία, με σύμπνοια και με εμμονή στο σκοπό, έκαναν   πραγματικότητα αυτήν την ιδέα. Την ανέγερση ενός μνημείου προς τιμήν και αιώνια ανάμνηση των 48 ηρωικών νεκρών του Υ/Β ΠΡΩΤΕΥΣ . Όμως, δεν ήταν μόνοι τους σε αυτή την πολυετή προσπάθεια. Είχαν και την οικονομική υποστήριξη, του ταμείου της εκκλησίας του νησιού, του Πολιτιστικού Συλλόγου των Οθωνών και πολλών εκ των κατοίκων των Οθωνών που συνέδραμαν από το υστέρημά τους ώστε να συγκεντρωθεί το απαιτούμενο ποσό και να καλυφθούν τα έξοδα για την ολοκλήρωση του έργου. Αυτό όμως που προκαλεί ιδιαίτερη εντύπωση είναι ότι στην προσπάθεια αυτή συνέδραμαν οικονομικά και Οθωνίτες που ζουν στο εξωτερικό. Αναφέρομαι στον σύλλογο Οθωνιτών Αμερικής. Παράλληλα το Πολεμικό Ναυτικό συνέβαλλε στην διαμόρφωση του χώρου του μνημείου, με την παραχώρηση μιας τορπίλης και ενός τορπιλοσωλήνα. Είναι πραγματικά αξιοθαύμαστο, το πώς η πρωτοβουλία πολιτών, μπορεί και πετυχαίνει πράγματα που για το κράτος, την πολιτεία, θα ήταν πρόβλημα. Μπόρεσαν λοιπόν αυτοί οι λίγοι με την συμπαράσταση της τοπικής κοινωνίας των Οθωνών, 74 χρόνια μετά, να καλύψουν μια παράληψη του  κράτους και να κατασκευάσουν αυτό ένα μνημείο του οποίου τα αποκαλυπτήρια έγιναν τον Ιούνιο του 2015. Όπως  μας εκμυστηρεύτηκε ο αείμνηστος Αυλωνίτης Σπύρος (Απόμαχος ναυτικός και εμπνευστής της ιδέας του μνημείου), 85 ετών τότε, την βύθιση του υποβρυχίου και την απώλεια των 48 ανδρών του, τους την είχε ανακοινώσει ο τότε ιερέας και δάσκαλος στο νησί των Οθωνών, επισημαίνοντας στους μικρούς μαθητές του ότι αυτοί θα είναι οι αιώνιοι φύλακες των Οθωνών. Το εννιάχρονο τότε παιδί το κράτησε μέσα του, δεν το ξέχασε ποτέ και μετά από 74 χρόνια κατάφερε να κάνει πραγματικότητα το τάμα του, την υπόσχεση στον εαυτό του, να γίνει ένα μνημείο για όλους αυτούς, τους ΑΙΩΝΙΟΥΣ ΦΡΟΥΡΟΥΣ ΤΩΝ ΟΘΩΝΩΝ.

Αιωνία τους η μνήμη.