Τα 9.000 BTU
Στιγμιότυπο από το κύμα καύσωνα που πλήττει την Αθήνα, Τρίτη 24 Ιουλίου 2007.
H ψυχιατρική και ψυχολογική έρευνα έχει προ πολλού αποδείξει τη μεγάλη συσχέτιση μεταξύ της ανόδου της θερμοκρασίας στο περιβάλλον πάνω από τα όρια δυσανεξίας και της παρορμητικά βίαιης συμπεριφοράς μεταξύ των ανθρώπων.
Όλοι ξέρουμε πόσος εκνευρισμός μπορεί να δημιουργηθεί σε μια μια ουρά στο δρόμο ή σε ένα κατάστημα ή αναζητώντας πάρκινγκ σε ένα δύσκολο μέρος, όλοι έχουμε κάποια εκτίμηση για τα όρια των οικείων προσώπων μας ως προς το τι τους βγάζει εκτός εαυτού και τι μπορούν να ανεχτούν, αλλά δεν περιμένουμε και ότι σε μια τέτοια περίσταση η συμπεριφορά των άλλων η δική μας μπορεί να ξεφύγει με πρωτοφανή ή ανεξελεγκτο τρόπο, όταν συνδυαστεί με την ακραία ζέστη. Η παρατεταμένη ακραία ζέστη είναι γενικά ένας σχετικά αχαρτογράφητος επιβαρυντικός παράγοντας, τόσο για τη βίαιη συμπεριφορά του μέσου άλλου ανθρώπου που θα συναντήσουμε εκεί έξω, όσο βεβαίως και για το τι μπορούμε να περιμένουμε από τους οικείους μας αλλά και από τον ίδιο μας τον εαυτό.
H ψυχιατρική και ψυχολογική έρευνα έχει προ πολλού αποδείξει τη μεγάλη συσχέτιση μεταξύ της ανόδου της θερμοκρασίας στο περιβάλλον πάνω από τα όρια δυσανεξίας και της παρορμητικά βίαιης συμπεριφοράς μεταξύ των ανθρώπων. Η αλληλεπίδραση μεταξύ θερμοκρασίας και ανθρώπινης επιθετικότητας είναι γενικά πολύπλοκη, επηρεασμένη από μια μυριάδα ατομικών, κοινωνικών και περιβαλλοντικών παραγόντων. Αν και η υπερβολική ζέστη δεν είναι βέβαια ποτέ η άμεση ή η κύρια αιτία ακραίας επιθετικότητας, σίγουρα λειτουργεί ως σημαντικός παράγοντας που συμβάλλει, δημιουργώντας συνθήκες που ενισχύουν το προϋπάρχον συναίσθημα καταπίεσης (στρες). Η ζέστη είναι ακραίο στρες, ιδίως η παρατεινόμενη. Έτσι, δεν είναι υπερβολική μια διαπίστωση ότι η απόσταση ανάμεσα στη λογική και την τρέλα έχει μειωθεί στα… 9.000 BTU!
Η κατανόηση αυτών των δυναμικών μπορεί να βοηθήσει στην ανάπτυξη στρατηγικών για τον μετριασμό των δυσμενών επιπτώσεων της υπερβολικής ζέστης στην ανθρώπινη συμπεριφορά, ειδικά καθώς η κλιματική αλλαγή συνεχίζει να αυξάνει τη συχνότητα και την ένταση των καυσώνων.
Αποτρεπτική για πράξεις που καθεμιά και καθένας θα μετάνιωνε για αυτές σε θερμοκρασία φθινοπώρου και χειμώνα, είναι προφανώς η ευαισθητοποίηση του πληθυσμού. Οπωσδήποτε, οι ειδοποιήσεις της πολιτικής προστασίας έχουν ελεγχόμενη αποδοτικότητα και σίγουρα δεν μπορούν να υποκαταστήσουν τα υπόλοιπα μέτρα πρόληψης. Ωστόσο, στις προειδοποιήσεις για την προφύλαξη από ακραίες καιρικές συνθήκες θα μπορούσαν προστεθούν, εκτός από τους καρδιαγγειακούς κινδύνους, και αυτοί που αφορούν την πιθανότητα αυξημένης ευερεθιστότητας και βίαιης κατάληξης αντιπαραθέσεων και διεκδικήσεων,, από ανθρώπους μη… σεσημασμένους και σε περιστάσεις που καταρχήν δεν είναι χαρακτηρισμένες ως υψηλού κινδύνου, τονίζοντας μάλιστα ότι αυτό περιλαμβάνει και τον εαυτό μας.
Στα πλαίσια τέτοιας μέριμνας, θα μπορούσαμε να υιοθετήσουμε πιο προσεκτικές και συνειδητές συμπεριφορές, όπως να παραμένουμε ενυδατωμένοι, να αποφεύγουμε αν μπορούμε τις δύσκολες διαπροσωπικές καταστάσεις, να ξεχωρίζουμε την εκτόνωση από την ουσιαστική διεκδίκηση ή, εάν είναι αναπόφευκτο να επιλυσουμε ένα αγχογόνο ζήτημα αυτές τις μέρες, να υπενθυμίζουμε συνειδητά στον εαυτό μας την επιλογή των κατευναστικών λόγων, στάσεων και μηνυμάτων, παρά να ρίχνουμε λάδι στη φωτιά που μπορεί να ανάψει ο άλλος.
ΚΩΣΤΑΣ ΣΠΙΓΓΟΣ
Ο Κωνσταντίνος Χρ. Σπίγγος γεννήθηκε το 1971 στον Πειραιά και αποφοίτησε από το 3ο Λύκειο Χαϊδαρίου. Είναι νευρολόγος, απόφοιτος της Ιατρικής Σχολής του Παν/μίου Αθηνών και ειδικευθείς στο Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Αττικής, στο Γενικό Νοσοκομείο Αθηνών «Γ. Γεννηματάς» και στο Ινστιτούτο Νευρολογίας του Λονδίνου το 1999, όπου του απονεμήθηκε το Δίπλωμα Κλινικής Νευρολογίας από το πανεπιστήμιο UCL. Είναι μέλος της Ελληνικής Νευρολογικής Εταιρίας και της Ελληνικής Εταιρίας Κεφαλαλγίας από το 2004. Στα πλαίσια της κλινικής του δραστηριότητας, ως ειδικός νευρολόγος, έχει διατελέσει επιστημονικός συνεργάτης του Γ. Ν. Α. «Γ. Γεννηματάς», του ιδιωτικού θεραπευτηρίου «Υγεία», καθώς και επιμελητής του Γενικού Νομαρχιακού Νοσοκομείου Κέρκυρας. Έχει δεκάδες διεθνείς και ελληνικές δημοσιεύσεις και συμμετοχές σε επιστημονικά συνέδρια. Από το 2003 ζει και εργάζεται ως ιδιώτης γιατρός στην Κέρκυρα. Εκ παραλλήλου, ασκεί δραστηριότητες επιστημονικού συγγραφέα με εξειδίκευση στη Νευρολογία και στην Ψυχιατρική, δραστηριότητες ενημέρωσης και επιμόρφωσης στον τομέα της Νευρολογίας και της Ψυχιατρικής και στον ευρύτερο τομέα των σχέσεων ιατρού - ασθενούς, δραστηριότητες επιστημονικού συμβούλου και εκπαιδευτή για λογαριασμό εταιριών του φαρμακευτικού τομέα, καθώς και πολυετή δραστηριότητα στον τομέα της μετάφρασης και επιμέλειας κειμένων και βιβλίων ιατρικού και ευρύτερου ιατρο-κοινωνικού ενδιαφέροντος. Έχει διατελέσει εκλεγμένο μέλος ΔΣ της Ελληνικής Εταιρίας Κεφαλαλγίας και του Ιατρικού Συλλόγου Κέρκυρας. Από το 2003 έως το 2009 υπήρξε επιστημονικός διευθυντής και τακτικός αρθρογράφος του περιοδικού εκλαϊκευμένης ιατρικής «Popular Medicine», μηνιαίου ένθετου της εφημερίδας «Καθημερινή». Σήμερα αρθρογραφεί στην εβδομαδιαία στήλη «Με κρότους και ψίθυρους» της κερκυραϊκής εφημερίδας «Καθημερινή Ενημέρωση» και είναι παραγωγός του ραδιοφωνικού ενθέτου «Επισυνάψεις» στον Κύμα FM 90,3. Έχει συγγράψει το βιβλίο εκλαϊκευμένης νευροεπιστήμης «Γνωστικός και ψυχικός εγκέφαλος» (2014), τη συλλογή έμμετρου και πεζού λόγου «Χρήζεις προστασίας» (2018), τη συλλογή φιλοσοφικού χαρακτήρα δοκιμίων «Επισυνάψεις» (2019) και την ποιητική συλλογή «Καλούπια αναπνοών» το 2021. Συμμετέχει στο καθημερινό κοινωνικό και πολιτικό γίγνεσθαι με συχνές διαλέξεις, παρουσιάσεις, εισηγήσεις, άρθρα γνώμης, δημόσιες παρεμβάσεις και πολιτική δράση.
