Στο δρόμο για έναν περιβαλλοντικά βιώσιμο τουρισμό
Γράφει ο Σπύρος Σκιαδόπουλος
Αδιαμφισβήτητα, ο τουρισμός είναι η μεγαλύτερη βιομηχανία της Ελλάδας, με την Κέρκυρα, τους Παξούς και τα Διαπόντια Νησιά να είναι από τις πιο δημοφιλείς τουριστικές περιοχές της χώρας, με εκατομμύρια επισκέπτες κατά τους καλοκαιρινούς μήνες.
Το 2022 μας επισκέφτηκαν 27,8 εκατομμύρια τουρίστες. Κρήτη, Ρόδος και Κέρκυρα υποδέχτηκαν σχεδόν 6,5 εκατομμύρια διεθνείς αεροπορικές αφίξεις, από τις συνολικά 21,4 εκατ. Η Κέρκυρα κατά μέσο όρο δέχεται τουλάχιστον 2 εκατομμύρια κάθε τουριστική σεζόν, με περισσότερες από 30 πτήσεις καθημερινά σε περιόδους αιχμής και πολλαπλάσιες εισόδους και εξόδους πλοίων και ιδιωτικών σκαφών.
Ο τουρισμός έχει ένα θετικό αντίκτυπο στην οικονομία της τοπικής κοινωνίας, αλλά έχει επίσης και σημαντικές περιβαλλοντικές συνέπειες. Η παραγωγή ρύπων και αποβλήτων από τα μέσα μετακίνησης, τις τουριστικές, υγειονομικές και εμπορικές δραστηριότητες αυξάνεται κατά τη διάρκεια της τουριστικής περιόδου, ενώ οι ρυπογόνες εκπομπές από τα μέσα μεταφοράς και τις εγκαταστάσεις είναι επίσης υψηλές.
Τα αεροπλάνα εκπέμπουν διάφορους ρυπογόνους παράγοντες στην ατμόσφαιρα (π.χ. διοξείδιο του άνθρακα, μονοξείδιο του αζώτου, οξείδια του αζώτου, θειικά αέρια) και σωματίδια (π.χ. καύσιμα, μέταλλα, άμμος). Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Περιβάλλοντος, ένα αεροπλάνο μεσαίου μεγέθους μπορεί να παράγει μεγάλες ποσότητες ατμοσφαιρικών ρύπων σε μια ακτίνα περίπου 16 χιλιομέτρων γύρω από το αεροδρόμιο που προσγειώνεται, ενώ εκπέμπει περίπου 53 κιλά CO2 ανά επιβάτη για μια πτήση 1.000 χιλιομέτρων.
Σύμφωνα με την έρευνα που διεξήχθη στην Ελλάδα από την ερευνητική ομάδα του προγράμματος "Mediterranean Tourism: Exploring the Future of the Mediterranean Basin" σε επτά παραθαλάσσια θέρετρα της Ελλάδας το 2008, ο μέσος τουρίστας στην Ευρώπη παράγει κατά μέσο όρο περίπου 1 κιλό σκουπιδιών την ημέρα, συμπεριλαμβανομένων ανακυκλώσιμων και μη υλών (συσκευασιών, πλαστικών φιαλών, κτλ).
Αντίστοιχες έρευνες στη Νότια Καλιφόρνια (Journal of Travel Research 2015) και στη Μαγιόρκα (Waste Management & Research 2008) καταλήγουν σε αντίστοιχα νούμερα περίπου 1,2-2 κιλών σκουπιδιών ανά ημέρα. Ωστόσο, αυτό το νούμερο μπορεί να διαφέρει ανάλογα με τον προορισμό και τον τύπο τουρισμού.
Όλα τα παραπάνω συνδυαστικά, επηρεάζουν αρνητικά το περιβάλλον της εκάστοτε τουριστικής περιοχής και μπορούν να προκαλέσουν προβλήματα όπως ρύπανση, υπερβολική κατανάλωση πόρων και μόνιμες βλάβες στη βιοποικιλότητα. Δεν είναι άγνωστο αυτό.
Ήδη γνωστή Έκθεση Επιτροπής του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου επισημαίνει ότι τα νησιά του Ιονίου αντιμετωπίζουν τον κίνδυνο να υποστούν άμεσα τις συνέπειες του υπερτουρισμού, ευρισκόμενα σε πορτοκαλί προς κόκκινη θέση, (https://www.europarl.europa.eu/RegData/etudes/STUD/2018/629184/IPOL_STU(2018)629184_EN.pdf).
Συνολικά, η προστασία του περιβάλλοντος στην Κέρκυρα είναι σημαντική για να διασφαλιστεί η υγεία των κατοίκων, αλλά και η βιωσιμότητα της τουριστικής κίνησης. Με τη λήψη συγκεκριμένων μέτρων και τη συμμετοχή όλων των εμπλεκομένων μερών, φορέων και ιδιωτών, μπορούμε να διασφαλίσουμε ότι η τουριστική βιομηχανία θα λειτουργεί βιώσιμα και ότι θα διατηρηθεί σε μια ισορροπία με το περιβάλλον και τους κατοίκους.
Για να υπολογίσουμε το περιβαλλοντικό αποτύπωμα του τουρισμού στην Κέρκυρα, πρέπει να λάβουμε υπόψη μας την κατανάλωση ενέργειας και νερού, την παραγωγή αποβλήτων, την εκπομπή αερίων θερμοκηπίου και την απώλεια βιοποικιλότητας. Η σύνταξη εκθέσεων περιβαλλοντικού αντικτύπου με την συμμετοχή των αρμόδιων φορέων, ιδιωτών, αλλά και των κατοίκων θα βοηθήσει να σχηματιστεί μια αναλυτική εικόνα για την περιβαλλοντική κατάσταση του νησιού και να ληφθούν τα αντίστοιχα μέτρα.
Η εκπαίδευση και η ενημέρωση των τουριστών είναι εξίσου σημαντική. Οι τουρίστες μπορούν να ενημερωθούν σχετικά με τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις του ταξιδιού τους και να διδαχθούν τις βέλτιστες πρακτικές για τη μείωση των αποβλήτων, την εξοικονόμηση ενέργειας και νερού, καθώς και για τη διατήρηση του φυσικού τοπίου και της βιοποικιλότητας.
Οι φορείς μπορούν να δώσουν κίνητρα και κατευθύνσεις προς τις τουριστικές επιχειρήσεις προκειμένου να υιοθετήσουν πιο βιώσιμες πρακτικές για τη διαχείριση ρύπων και αποβλήτων που παράγονται και να προάγουν βιώσιμα προϊόντα και υπηρεσίες στους τουρίστες.
Σε συνολικό επίπεδο, η τουριστική βιομηχανία έχει σημαντικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις στην Κέρκυρα και σε άλλες παρόμοιες τουριστικές περιοχές. Η κλιματική αλλαγή δεν είναι τόσο μακριά απότι παριστάνουμε πως είναι. Ήδη και από την Ευρωπαϊκή Ένωση, αλλά και οι χώρες ξεχωριστά έχουν προχωρήσει σε σχεδιασμούς για την μείωση των ρύπων. Είναι σημαντικό να αναγνωρίσουμε αυτές τις επιπτώσεις και να λάβουμε συγκεκριμένα μέτρα για την προστασία του περιβάλλοντος.
Μόνο αναγνωρίζοντας και σκύβοντας πάνω από το πρόβλημα μπορούμε να διατηρήσουμε τον φυσικό κόσμο και να διασφαλίσουμε μια βιώσιμη τουριστική ανάπτυξη, που να σέβεται το περιβάλλον και τον άνθρωπο. Η υπευθυνότητα για την προστασία του περιβάλλοντος αποτελεί ανθρώπινο καθήκον, και είναι σημαντικό να αντιληφθούμε ότι η συμπεριφορά μας δεν είναι ανέξοδη και επηρεάζει σημαντικά το περιβάλλον στο οποίο ζούμε.
