Η διαχείριση αποβλήτων στην Κεφαλονιά την περίοδο 2018-2021. Η περίπτωση του Δήμου Αργοστολίου

Τα κύρια χαρακτηριστικά της διαχείρισης αποβλήτων στον Δήμο Αργοστολίου με πληθυσμό 23,5 χιλ. μόνιμους κατοίκους και έκταση 151 km², επί συνόλου 35 χιλ. κατοίκων της Κεφαλονιάς με έκταση 773 km² και 3 χιλ. κατοίκων της Ιθάκης με έκταση 117 km²:

- Ικανοποιητικό επίπεδο καθαριότητας και αποκομιδής.

- Πεπαλαιωμένος στόλος απορριμματοφόρων με ψηλό κόστος συντήρησης.

- Συνολική ετήσια παραγωγή Αστικών Στερεών Αποβλήτων (ΑΣΑ) 28-30 χιλ. τόνων ετησίως συμπεριλαμβανομένων των ογκωδών, με ποσοστό ανακύκλωσης μεταξύ 5-6%. Γίνεται χωριστή συλλογή σε χαρτί σε μπλε κάδο με κίτρινο καπάκι και των λοιπών ανακυκλώσιμων σε μπλε κάδο με κόκκινο καπάκι. Η Κεφαλονιά στέλνει τα ανακυκλώσιμα απορρίμματά της στο Κέντρο Διαλογής Ανακυκλώσιμων Υλικών (ΚΔΑΥ) Πάτρας. Για την περίοδο 2018-2020 το υπόλειμμα των απορριμμάτων από το ΚΔΑΥ κυμάνθηκε μεταξύ 21-26%, ενώ το 2021 λόγω της επιβάρυνσης με τα υγειονομικά απόβλητα της πανδημίας και ενδεχομένως της κόπωσης του κόσμου, παρατηρήθηκε μία μεσοσταθμική αύξηση αυτού σε 35%.
  

- Η διαχείριση αποβλήτων γίνεται με στόχους, μέθοδο, διαβούλευση, προσήλωση και διαρκή αξιολόγηση. Γίνεται ανάλυση και αναγνώριση προβλήματος, διαπιστώνεται ότι πρέπει να καταβληθούν σημαντικές προσπάθειες και προτείνονται δράσεις συμβατές με τις οδηγίες πακέτο για την κυκλική οικονομία ώστε ο Δήμος Αργοστολίου να αποκτήσει το συντομότερο δυνατόν τις κατάλληλες υποδομές  για την επίτευξη των απαιτητικών στόχων  για ποσοστά ανακύκλωσης 50% μέχρι το 2020, 55% μέχρι το 2025, 60% μέχρι το 2030,  65% μέχρι το 2035 και υπόλειμμα προς ταφή maximum έως 10% μέχρι το 2030, που πλέον αποτελούν σοβαρότατη νομική υποχρέωση της χώρας.  

- Διαθέτουν γρήγορα αντανακλαστικά και ικανότητα λήψης αποφάσεων, συνεργάζονται με αποτελεσματικότητα με έμπειρους φορείς και εξωτερικούς συνεργάτες και επιδεικνύουν μεγάλη διάθεση να προχωρήσουν σε ουσιαστικές λύσεις, καθώς γίνεται απολύτως κατανοητό ότι το προς δημοπράτηση εργοστάσιο δεν λύνει το πρόβλημα, καθώς περιλαμβάνει α) επέκταση του Χώρου Υγειονομικής Ταφής Αποβλήτων (ΧΥΤΑ), β) κατασκευή Μονάδας Επεξεργασίας σύμμεικτων Αποβλήτων (ΜΕΑ) δυναμικότητας 12,7 χιλ. τόνων ετησίως και γ) Μονάδας επεξεργασίας προδιαλεγμένων οργανικών αποβλήτων δυναμικότητας 4,6 χιλ τόνων ετησίως όταν οι ανάγκες του της οικείας Περιφερειακής Ενότητας ανέρχονται σε περίπου 15 χιλ. τόνους οργανικών ετησίως. Ας σημειωθεί ότι το σύνολο των παραγόμενων ΑΣΑ ανέρχεται σε σχεδόν 30 χιλ. τόνους ετησίως εκ των οποίων περίπου τα 2/3 (δηλαδή περίπου 20 χιλ τόνοι) αντιστοιχούν στον Δήμο Αργοστολίου (βλ. Πίνακα).

Στην βάση των παραπάνω χαρακτηριστικών, το Τοπικό Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων 2021 του Δήμου Αργοστολίου, τέθηκε σε δημόσια διαβούλευση, εγκρίθηκε από το Δημοτικό Συμβούλιο και τον Διαβαθμιδικό Φορέα Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων (ΦΟΔΣΑ), και προβλέπει τα εξής:

- Δημιουργία τοπικού ΚΔΑΥ και  Μονάδας Επεξεργασίας (κομποστοποίησης) Βιο-Αποβλήτων (MEBA), ώστε να είναι δυνατή τοπικά, δηλαδή εντός των ορίων του Δήμου, η επεξεργασία όλων των παραγομένων ανακυκλώσιμων υλικών και βιοαποβλήτων.

- Δημιουργία Κέντρου Δημιουργικής Επαναχρησιμοποίησης Υλικών (Κ.Δ.Ε.Υ), όπου θα γίνεται χωριστή διαχείριση πράσινων (κλαδέματα) και ογκωδών.

- Ανάπτυξη της Διαλογής στη Πηγή σε χωριστά ρεύματα, όπως απαιτούν οι Ευρωπαϊκές Οδηγίες, οι οποίες ήδη ενσωματώθηκαν στο Εθνικό Δίκαιο (βλ. σύστημα μπλε-κίτρινου-καφέ κάδου για τη χωριστή συλλογή ανακυκλώσιμων και οργανικών, πράσινα σημεία, πράσινες γωνίες).  

- Ανάπτυξη ειδικού σχεδίου διαχείρισης αναφορικά με τον Κλάδο Τουρισμού.

- Συμβάσεις με Εναλλακτικά συστήματα Διαχείρισης (Σ.Ε.Δ) για την διαχείριση και άλλων ρευμάτων αποβλήτων όπως παλαιές ηλεκτρικές συσκευές,  ρούχα, βρώσιμα λίπη και έλαια,  μπαταρίες, στρώματα, τζάμια και άλλες μικρές ποσότητες επικίνδυνων υλικών όπως π.χ. φάρμακα, χρώματα και διαλύτες, ακτινογραφίες ή ακόμη και νεκρά ζώα που σήμερα καταλήγουν στους κάδους των σύμμεικτων αποβλήτων.

- Δράσεις υποκίνησης, πρόληψης, ενημέρωσης, ευαισθητοποίησης και περιβαλλοντικής εκπαίδευσης  για τη Διαλογή στην Πηγή,  την ανακύκλωση και την κομποστοποίηση. Και,

- Δημιουργία Σταθμών Μεταφόρτωσης (Σ.Μ.Α) όπου θεωρείται ότι θα μειώσει σημαντικά το κόστος μεταφοράς των σύμμεικτων αποβλήτων με πρόβλεψη ότι η ανάγκη για μεταφόρτωση σύμμεικτων θα μειώνεται σταδιακά.

Ο στόχος του παραπάνω σχεδιασμού είναι  να επωφεληθεί η τοπική κοινωνία σε επίπεδο

- περιβαλλοντικό, καθώς θα εκτρέπεται από τα σύμμεικτα και θα ανακυκλώνεται το μεγαλύτερο μέρος των ΑΣΑ,

- οικονομικό, δεδομένου ότι όλες αυτές οι δράσεις συνεπάγονται μεγάλη εξοικονόμηση σε μεταφορικά και λοιπά κόστη διαχείρισης (π.χ. για κάθε τόνο αποβλήτων που ανακυκλώνεται και εκτρέπεται από την ταφή προκύπτει εξοικονόμηση σε τέλη ταφής που σήμερα ανέρχονται σε 40€/τόνο) και,

- κοινωνικό,  καθώς  πρόκειται για δράσεις εντάσεως εργασίας,  λόγω της δημιουργίας νέων, ποιοτικών, και πράσινων θέσεων εργασίας.

Οι προτεινόμενες δράσεις σε επίπεδο Δήμου που προβλέπονται στα πλαίσια του Τοπικού Σχεδίου, μπορούν με μεθοδευμένη και σωστή εφαρμογή, σε εύλογο χρονικό διάστημα και πάντα σε συνάρτηση με την πορεία υλοποίησης των αναγκαίων διαδικασιών (χωροθέτηση,  αδειοδοτήσεις, κατάλληλα χρηματοδοτικά εργαλεία κτλ.) να επιτύχουν

- πολύ υψηλά ποσοστά εκτροπής από την υγειονομική ταφή και να βρεθούν κοντά στον αυστηρό στόχο του 10%, που ορίζεται στον αναθεωρημένο ΕΣΔΑ έως το 2030 περί υγειονομικής ταφής,

- εξασφάλιση σημαντικών οικονομικών πόρων από πλευράς Δήμου αφού θα μειώνεται το κόστος της συλλογής, της μεταφοράς, της προσωρινής αποθήκευσης και της τελικής διάθεσης των αποβλήτων, και

- καλύτερη και αποτελεσματικότερη  αξιοποίηση του ανθρώπινου δυναμικού σε εργασίες πιο παραγωγικές, που άπτονται της δημιουργίας  χρήσιμων υλικών για την κυκλική οικονομία αντί της παρωχημένης αντιοικονομικής αναποτελεσματικής, μη φιλικής προς το περιβάλλον και μη συμβατής με τις ευρωπαϊκές υποχρεώσεις της χώρας διαχείρισης σύμμεικτων αποβλήτων και της υγειονομικής ταφής.
 
Βώρος Θεόδωρος
Οικονομολόγος, Στατιστικός, MSc, Μέλος της πρωτοβουλίας Waste.gr