Η επιστροφή στο μέλλον του ΠΑΣΟΚ είναι δυνατή;

Τώρα που η θάλασσα δεν είναι ένας λύκος 

πεινασμένος που ουρλιάζει

… την περηφάνειά του ας σώσει ο καθένας. 

                              Θανάσης Κωσταβάρας

 

Ο χαρισματικός ηγέτης Ανδρέας Παπανδρέου συνεχίζοντας το κόκκινο νήμα του δημοκρατικού σοσιαλισμού του Αλέξανδρου Παπαναστασίου, του Αλέξανδρου Σβώλου και του Νίκου Καζαντζάκη, μπολιασμένο με το ασίγαστο εθνικοαπελευθερωτικό πάθος του Ελευθερίου Βενιζέλου, αρνήθηκε την υιοθέτηση της «Ένωσης Κέντρου», του πατέρα του Γεωργίου, και δημιούργησε την 3η Σεπτεμβρίου του 1974 το Πανελλήνιο Σοσιαλιστικό Κίνημα. 

Η γενιά μου, ακούγοντας τις επιταγές της Ιστορίας, στρατεύθηκε στο κάλεσμα του μεγάλου ηγέτη, για να δημιουργήσει μία δημοκρατική κοινωνία, απέναντι στον αυταρχισμό και τον συντηρητισμό, που δίχαζε τους Έλληνες σε εθνικόφρονες και μη. Και παρά τις δυσκολίες και τα λάθη των κυβερνήσεων του ΠΑΣΟΚ, μπορούμε να είμαστε υπερήφανοι για την πορεία της χώρας μέχρι και την κυβέρνηση του Κώστα Σημίτη. Η ανάληψη της ηγεσίας του ΠΑΣΟΚ από τον Γεώργιο Παπανδρέου και ο τρόπος διακυβέρνησης της χώρας από τον ίδιο, μετέτρεψε το ΠΑΣΟΚ από πρωταγωνιστή σε αδύναμο πολιτικό κομπάρσο. Η δημιουργία του ΚΙΔΗΣΟ, αφαίρεσε ψήφους απ’ το ΠΑΣΟΚ, το οποίο έλαβε 4, 5% στις εκλογές. Με την συμβολή της Φώφης Γεννηματά, το ΚΙΝΑΛ ανήλθε στην τρίτη θέση με ποσοστό 8, 1%. Όμως, οι φιλοδοξίες του ΠΑΣΟΚ, ως κόμματος εξουσίας, δεν εξαντλούνται στην τρίτη θέση. Επομένως, οι εκλογές ηγεσίας στο ΚΙΝΑΛ, τον ερχόμενο Δεκέμβριο, είναι η τελευταία ευκαιρία για να επανέλθει το ΠΑΣΟΚ ως πρωταγωνιστής, με την προϋπόθεση να εκλέξει στιβαρή νέα ηγεσία. Και ο Ανδρέας Λοβέρδος έχει τις αναγκαίες ηγετικές αρετές, και είναι μάλιστα ο μόνος, ο οποίος έχει δεσμευτεί για την επαναφορά στο όνομα, στις αξίες και την πολιτική του ΠΑΣΟΚ. 

Η εκλογή ηγεσίας στο ΠΑΣΟΚ αφορά την πορεία του τόπου, και δεν είναι μια συνήθης διαδικασία ικανοποίησης ατομικών φιλοδοξιών ή προσωπικής δικαίωσης.

Ο ηγέτης που θα εκλεγεί, δεν θα κριθεί από την ηλικία ή την εμφάνισή του, αλλά από την ατομική ψυχοδιανοητική του επάρκεια, τις πολιτικές του αρετές και τα ηγετικά του προσόντα. 

Ποια όμως θα πρέπει να είναι τα ατομικά χαρακτηριστικά ενός υποψήφιου προέδρου σε ένα κόμμα εξουσίας; Σίγουρα θα πρέπει να είναι σε θέση να αντιλαμβάνεται τις ανάγκες και τις ελπίδες των ψηφοφόρων του κόμματός του. Ακόμη, θα πρέπει να αντιλαμβάνεται πριν απ’ όλους, την πολιτική οικονομική και κοινωνική πραγματικότητα της χώρας του. Να καθοδηγεί με επιτυχία την πορεία του πλοίου, χωρίς να μεταφέρει την ευθύνη σε περίπτωση λανθασμένων χειρισμών σε άλλους εγχώριους ή ξένους. Ο R. M. Stogdill, αναφέρει ότι ένας επιτυχημένος ηγέτης ξεχωρίζει από τους άλλους γιατί διαθέτει υπέρτερες δυνατότητες, σημαντικά επιτεύγματα και αξιοζήλευτα χαρακτηριστικά. Συγκεκριμένα αναφέρει «1. Ικανότητες: ευφυία, ετοιμότητα, ευχέρεια λόγου, γνησιότητα, κρίση. 2. Επιτεύγματα: μόρφωση, γνώσεις, κοινωνικές και αθλητικές επιδόσεις. 3. Υπευθυνότητα: συνέπεια, πρωτοβουλία, επιμονή, επιθετικότητα, επιθυμία υπεροχής». 

Αξίζει, όμως, να αναφέρουμε εδώ, το πορτραίτο του μέγιστου, ίσως, πολιτικού της αρχαίας Ελλάδος, όπως τον περιγράφει ο Θουκυδίδης «Ο Θεμιστοκλής ήταν άνθρωπος με μεγάλα φυσικά χαρίσματα και άξιος, γι’ αυτό, του μεγαλύτερου θαυμασμού. Χάρη στην έμφυτη οξυδέρκειά του, την οποία δεν χρωστούσε σε μελέτη (ούτε της πρόσθετε τίποτα η προετοιμασία) ήταν σε θέση να κρίνει ταχύτατα ποια ήταν η καλύτερη λύση για τα προκείμενα ζητήματα και να προβλέπει τα μέλλοντα να συμβούν». 

Η επιτυχία ενός κόμματος στον πολιτικό στίβο, σε συνθήκες κοινοβουλευτικής δημοκρατίας, απαιτεί τρία χαρακτηριστικά α. χαρισματικό ηγέτη β. αποτελεσματική, δημοκρατική, μαζική οργάνωση γ. κυβερνητική πρόταση εξουσίας. Επίσης, είναι απαραίτητη και «εκ των ων ουκ άνευ», η συνεχής και αμφίδρομη επικοινωνία με τις κοινωνικές δυνάμεις της τοπικής αυτοδιοίκησης του εργατικού και αγροτικού συνδικαλισμού, των δυνάμεων της εργοδοσίας, των επιστημονικών φορέων, της νεολαίας και του φεμινιστικού κινήματος και γενικότερα με όλους τους πολίτες της χώρας. 

Στη σημερινή συγκυρία, η επιλογή της άριστης ηγεσίας στο νυν τρίτο κόμμα της Βουλής είναι προϋπόθεση, όχι μόνο για την αναγέννηση του ΠΑΣΟΚ, αλλά και για την διασφάλιση της ίδιας της δημοκρατίας στην χώρα μας. Η οποία απειλήθηκε με αλλοίωση των δημοκρατικών της χαρακτηριστικών, από την τυχοδιωκτική διακυβέρνηση της χώρας από τον Αλέξη Τσίπρα και τον ΣΥΡΙΖΑ με νεολοκληρωτικές πρακτικές. (συνεχείς προσπάθειες άλωσης όλων των θεσμικών αντίβαρων -Δικαιοσύνης, Aνεξάρτητων Aρχών, Μ. Μ. Ε. - που εξισορροπούν τον αυταρχισμό και την επιδίωξη εγκαθίδρυσης καθεστώτος λατινοαμερικάνικης μορφής)

Είναι λυπηρό, ότι οι πέντε από τους έξι υποψηφίους των εκλογών της 5ης Δεκεμβρίου του ΚΙΝΑΛ (Ανδρουλάκης, Γερουλάνος, Παπανδρέου, Καστανίδης, Χρηστίδης) δεν έχουν ακόμη αντιληφθεί την πολιτική πραγματικότητα στη χώρα μας την τελευταία δεκαετία. Γιατί θα έπρεπε να έχουν, ήδη, κατανοήσει, ότι ενώ η ΝΔ ήταν και είναι ο ιδεολογικός αντίπαλος του ΠΑΣΟΚ, ο ΣΥΡΙΖΑ είναι ο υπαρξιακός του αντίπαλος. Οι σκέψεις για πιθανή «προοδευτική διακυβέρνηση» με τον ΣΥΡΙΖΑ έχουν αναντίρρητα στοιχεία αυτοκτονικού ιδεασμού, γιατί ακυρώνει εκ των πραγμάτων την αναγέννηση του ΠΑΣΟΚ. 

Η εκλογή ηγέτη σε ένα κόμμα του δημοκρατικού σοσιαλισμού, αφορά την πορεία του τόπου και την υπεράσπιση των δικαιωμάτων των εργαζομένων, των μη προνομιούχων και του λαού. Οι υποψήφιοι πρόεδροι οφείλουν να δημοσιοποιήσουν προεκλογικά, ποιες είναι οι θέσεις τους και οι μελλοντικές τους ενέργειες, για να εκθρονίσουν οριστικά και αμετάκλητα τον σφετεριστή ΣΥΡΙΖΑ από την θέση της αξιωματικής αντιπολίτευσης, ώστε να γίνουν μελλοντικοί κυβερνήτες της χώρας. Και ναι μεν ο ΣΥΡΙΖΑ ψηφίστηκε για πρώτο και δεύτερο κόμμα, όμως δεν επρόκειτο για γνήσια αντιπροσώπευση των πολιτών, αφού το προεκλογικό του πρόγραμμα ήταν ψευδεπίγραφο. Επρόκειτο για ανήθικη υφαρπαγή ψήφων, αφού συνειδητά το προεκλογικό πρόγραμμα και οι δεσμεύσεις ήταν εσκεμμένα απατηλές π. χ. σκίσιμο μνημονίων «με ένα άρθρο και έναν νόμο». Εάν, βέβαια, κάποιος φέρελπις πολιτικός υποστηρίζει, ότι η πολιτική είναι συνώνυμη της εξαπάτησης, θα απαντούσαμε ότι αλλοίμονο για την χώρα που έχει τέτοιους πολιτικούς. 

Η προοπτική για αναβάθμιση του ΠΑΣΟΚ σε αξιωματική αντιπολίτευση, δεν θα προέλθει μόνο από την αντιπολίτευση προς την κυβέρνηση της ΝΔ, γιατί, δυστυχώς, τα αποτελέσματα της όποιας κριτικής τα εισπράττει ο ΣΥΡΙΖΑ αφού σήμερα είναι αξιωματική αντιπολίτευση. Γεγονός, που διαπιστώνεται άλλωστε και από τις ποιοτικές αναλύσεις των δημοσκοπήσεων. Είναι απορίας άξιον - ίσως και ύποπτο- για ποιο λόγο το ΚΙΝΑΛ επιμένει μονοσήμαντα τα τελευταία χρόνια στην αντιδεξιά πολεμική του, εξαιρώντας εντέχνως από την κριτική του, τα καταστροφικά αποτελέσματα της διακυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ. Η διακυβέρνηση της χώρας από τον ΣΥΡΙΖΑ ήταν κατά την γνώμη μου ένα ιστορικό ατύχημα. Και τα υλικά από τα ιστορικά ατυχήματα, δεν μπορεί να προσκαλούνται σε κοινές πολιτικές που διαμορφώνουν την τύχη του τόπου. 

Η επιστροφή στο μέλλον και το ΠΑΣΟΚ, την οποία υπόσχεται ο Ανδρέας Λοβέρδος, στηρίζεται στην κατανόηση, ότι ενώ η ΝΔ είναι ο ιδεολογικός του αντίπαλος, ο ΣΥΡΙΖΑ είναι ο υπαρξιακός του. Αλλά το ΠΑΣΟΚ αναζητά προέδρους, που δεν έχουν υποκύψει στο σύνδρομο της Στοκχόλμης, θεωρώντας τον ΣΥΡΙΖΑ εν δυνάμει συγκυβερνήτη. Ο Γ. Παπανδρέου και ο Χ. Καστανίδης, έχουν επανειλημμένα μιλήσει για την δυνατότητα συνεργασίας μαζί του και για τη δημιουργία «προοδευτικής διακυβέρνησης». Επίσης, ο Νίκος Ανδρουλάκης και οι άλλοι υποψήφιοι δεν τοποθετούνται με σαφήνεια, εάν ο ΣΥΡΙΖΑ είναι υπαρξιακός αντίπαλος ή εν δυνάμει σύμμαχος. Η ασάφεια και οι θολές τοποθετήσεις είναι τακτικές οπορτουνιστών πολιτικών, ανάξιων να ηγηθούν του μεγάλου ιστορικού κόμματος του ΠΑΣΟΚ. 

Η εκλογή ηγεσίας ενός πολιτικού κόμματος εξουσίας, αφορά την πορεία του τόπου και είναι γι’ αυτό απαραίτητη η κατάθεση προτάσεων κυβερνητικής πολιτικής. Ο μόνος, όμως, που έχει καταθέσει προτάσεις για θέματα κυβερνητικής πολιτικής είναι ο Ανδρέας Λοβέρδος, π. χ. υπεράσπιση του ονόματος της Μακεδονίας και ασυμβίβαστη προστασία των χερσαίων και θαλάσσιων συνόρων της πατρίδας, απαγόρευση της παράνομης εισόδου μεταναστών , πάταξη γραφειοκρατίας, αντιμετώπιση των φαινομένων βίας και ανομίας στην κοινωνική ζωή, αυστηρότερες ποινές στις περιπτώσεις γυναικοκτονίας, ουσιαστική αντιμετώπιση θεμάτων ανεργίας και προβλημάτων νεολαίας. 

Η πολιτική διαδρομή του Ανδρέα Λοβέρδου ως στελέχους της ΚΝΕ στα φοιτητικά αμφιθέατρα της Θεσσαλονίκης, του έδωσε τα ερμηνευτικά εργαλεία κατανόησης των βαθύτερων αιτίων της κοινωνικής εξέλιξης. Όμως, τα ουτοπικά και ανεδαφικά στοιχεία του μαρξισμού - λενινισμού, τον οδήγησαν στην κρίσιμη αναγνώριση, ότι το ΠΑΣΟΚ, είναι ο πολιτικός φορέας των κοινωνικών αλλαγών στην πατρίδα μας και γι’ αυτό εντάχθηκε σ’ αυτό. Η κυβερνητική υπουργική του θητεία του έδωσαν τον αναγκαίο ρεαλισμό ώστε να μπορέσει να εκφράσει αυθεντικά και πειστικά τις ανάγκες των καιρών απέναντι στη συντηρητική πολιτική της ΝΔ, και την τυχοδιωκτική νεολοκληρωτική πρακτική του ΣΥΡΙΖΑ. 

Ας μην ξεχνάμε, ακόμη, ότι οι σπουδαίοι πρωθυπουργοί της μεταπολίτευσης, Ανδρέας Παπανδρέου και Κώστας Σημίτης, ήταν καθηγητές Πανεπιστημίου και αυτή την ιδιότητα διαθέτει ο Ανδρέας Λοβέρδος ως καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου. Για όλους τους παραπάνω λόγους, έχω τη γνώμη, ότι η εκλογή του Ανδρέα Λοβέρδου έχει τις αναγκαίες ηγετικές προϋποθέσεις για να οδηγήσει και πάλι το ΠΑΣΟΚ, στο φωτεινό μονοπάτι του μέλλοντος. 

*ομότιμος Καθηγητής Ψυχοφυσιολογίας και Ψυχικής Υγιεινής Πανεπιστημίου Αθηνών. Πρώην βουλευτής του ΠΑΣΟΚ. Αναπληρωτής Γραμματέας και Γραμματέας του Τομέα Διαφώτισης της Κ. Ε. του ΠΑΣΟΚ 1977-1996.