Επένδυση στη Δασιά, ήλθε η ώρα της ενηλικίωσης (και) για την Κέρκυρα

Η Κέρκυρα, παρά την κακοποίηση που υφίσταται εδώ και μισό αιώνα, παραμένει ένας διεθνής τουριστικός προορισμός με σημαντική παρουσία στην παγκόσμια τουριστική αγορά.
 

Η έλλειψη χωρικού και αναπτυξιακού σχεδιασμού για τον εξωαστικό χώρο και κυρίως για την επιβαρυμένη με τουριστικές χρήσεις παράκτια ζώνη του νησιού, δεν είναι ούτε αποτέλεσμα της κακής μας τύχης, ούτε επιδίωξη της κεντρικής πολιτικής ηγεσίας. Κατά τα τελευταία 30 χρόνια τουλάχιστον, υπήρξαν τόσο οι οικονομικοί πόροι, όσο και τα πολεοδομικά - χωροταξικά εργαλεία που θα μπορούσαν να συμβάλλουν στον εξορθολογισμό του συστήματος διαχείρισης των τουριστικών πόρων του νησιού.

Η παρατήρηση αυτή δεν αφορά σε κάποιο ιδεολόγημα περί προστασίας των οικοσυστημάτων, αειφορίας κλπ., αλλά αντίθετα εδράζεται στην ανάγκη να διαφυλαχθούν και να αναδειχθούν αυτά τα στοιχεία που συνιστούν τους τουριστικούς πόρους του νησιού, ώστε να διατηρεί και στο μέλλον τη διακριτή του θέση στη διεθνή τουριστική αγορά.

Με άλλα λόγια η προστασία του φυσικού και πολιτισμικού περιβάλλοντος του νησιού, τουλάχιστον στο βαθμό που ο τουρισμός αναγνωρίζεται ως η σημαντικότερη οικονομική δραστηριότητα για την Κέρκυρα, είναι ουσιώδης όρος για την οικονομική και παραγωγική του επιβίωση και όχι μια απαίτηση με φυσιολατρικές αφετηρίες στις οποίες αναφέρεται ένα μικρό τμήμα της κοινωνίας.

Όμως αυτή ακριβώς η προστασία και ανάδειξη των τουριστικών πόρων απαιτεί ένα σχέδιο, με επιστημονική τεκμηρίωση και θεσμική βαρύτητα. Τέτοια σχέδια έχουν εκπονηθεί και θεσμοθετηθεί σε πάρα πολλούς δήμους της χώρας με πολύ φτωχότερους φυσικούς ή πολιτισμικούς πόρους από την Κέρκυρα και πάντως με πολύ πιο ασήμαντο ρόλο στο διεθνές τουριστικό στερέωμα. Γιατί λοιπόν η Κέρκυρα εγκαταλείφθηκε σε ένα τριτοκοσμικό καθεστώς σε ό,τι αφορά τη διαχείριση του αποδοτικότερου και σημαντικότερου περιουσιακού της στοιχείου; Γιατί όσες προσπάθειες έγιναν στο παρελθόν δεν κατάφεραν να νοικοκυρέψουν λίγο τον τόπο;

Τι ιδιαίτερο συμβαίνει στο δήμο Σχηματαρίου ή στο δήμο Λιβαδειάς στη Βοιωτία, στο Δήμο Νεάπολης στο Λασίθι, στο δήμο Ηγουμενίτσας στο δήμο Πρέβεζας για παράδειγμα που διαθέτουν ΓΠΣ ή ΣΧΟΟΑΠ για το σύνολο της έκτασής τους;

Θα αφήσω το ερώτημα αναπάντητο, ως άσκηση για τον κερκυραίο αναγνώστη, γιατί θεωρώ ότι είναιλίγο-πολύ προφανής η εξήγηση και περιορισμένος ο χώρος της εφημερίδας.

Όμως, ας μη βιαστεί να θεωρήσει ως μοναδικούς υπευθύνους για την εγκατάλειψη τους μεγαλοξενοδόχους και το διεθνές ή το ντόπιο κεφάλαιο. Ας αναλογιστεί και τις ευθύνες της κερκυραϊκής κοινωνίας που ανέχτηκε τη μικρομεσαία αυθαιρεσία, την καταπάτηση, το εύκολο κέρδος και κυρίως την προσδοκία ότι «όπου να ‘ναι θα χτίσω κι εγώ roomstolet στο δρόμο για τσι Πουλάδες, η Thomson το παίρνει από τα μπετά και σε 5 χρόνια στο δίνει κομπλέ». Άλλωστε είναι λίγο παράλογο να υπερασπίζεται κάποιος το αστικό περιβάλλον πάνω στο δρόμο από του Τζάβρου ως το Πυργί, ισχυριζόμενος ότι όλα είναι καλά καμωμένα και η επένδυση στο Club Med, προσβάλλει την τελειότητα. 

Η εισήγηση της υπηρεσίας δόμησης του Δήμου Κεντρικής Κέρκυρας προς το Δημοτικό συμβούλιο έλεγε λίγο πολύ ότι αφού στην περιοχή δεν υπάρχει σχεδιασμός, δεν υπάρχει και λόγος να αρνηθεί κανείς το αίτημα του επενδυτή για μετατροπή της οικοπεδικής υποχρέωσής του προς το δήμο, σε χρήμα. Λέει δηλαδή ότι αν υπήρχε σχεδιασμός για την περιοχή θα ήταν υποχρεωμένος να τον λάβει υπ’ όψιν. Αλλά αφού δεν υπάρχει (σα να λέμε δεν έτυχε να υπάρχει, κι όχι δεν υπάρχει παρά το γεγονός ότι έπρεπε να υπάρχει), ε, ας μην μπει ο δήμος εμπόδιο σε μια παραγωγική επένδυση. 

Δεν είναι σωστή αυτή η προσέγγιση. Κατά τη γνώμη μου η Υπηρεσία Δόμησης, όχι απλώς δεν έπρεπε να νίψει τας χείρας της και ελαφρά τη καρδία να δώσει μια τέτοια γνωμοδότηση, αλλά αντίθετα, ακριβώς επειδή δεν υπάρχει σχεδιασμός, θα έπρεπε να υπολογίσει τις δεσμεύσεις και κατευθύνσεις που θα περιείχε ο σχεδιασμός (αν υπήρχε) και αυτές να υπηρετήσει. Σα να λέει ο γιατρός, στον αναψοκοκκινισμένο ασθενή: «δεν έχω πιεσόμετρο μαζί μου, φάε όσο αλάτι θέλεις». Αλλά είναι άδικο να ρίξει κανείς τα βάρη σε έναν υπάλληλο της υπηρεσίας δόμησης, για ένα σωρό αμαρτιών των τελευταίων 70 χρόνων που έχουν μετατρέψει την Κέρκυρα σε ξέφραγο αμπέλι. 

Η άμυνα της κερκυραϊκής κοινωνίας, που εκφράστηκε με την απόφαση του ΤΣ Κάτω Κορακιάνας, την απόφαση του ΤΕΕ, αλλά και τις θέσεις μιας σειράς άλλων φορέων και προσωπικοτήτων εστιάζει σωστά το ερώτημα που θέτει το θεσμικό πλαίσιο. Γη ή χρήμα; Και προφανώς απαντά: Γη. Σωστό… Αλλά άμυνα.

Ισχυρίζομαι ότι είναι προς το συμφέρον της κερκυραϊκής κοινωνίας να εγκαταλείψει την άμυνα, να πάψει δηλαδή να βρίσκει νομικά, περιβαλλοντικά, ηθικά ή άλλα προσκόμματα κάθε φορά που μια υποψήφια επένδυση απειλεί είτε τα οικονομικά είτε τα παραγωγικά είτε τα αναπτυξιακά «συμφέροντα» της κοινωνίας. Να εγκαταλείψει την αμηχανία απέναντι σε ό,τι καινούργιο επιχειρείται να προστεθεί στο ήδη κακοποιημένο σώμα του νησιού.

Να υιοθετήσει μια επιθετική στάση. Να απαιτήσει μια ξεκάθαρη εικόνα για το μέλλον του τόπου και για τον τρόπο διαχείρισης των αξιών που τον καθορίζουν. Ελάχιστη προϋπόθεση, αλλά πάντως μια καλή αρχή, είναι η εκπόνηση ενός σχεδίου χρήσεων γης και ενός κανονισμού δόμησης για όλο το νησί, μέσα από μια επιστημονική εκτίμηση των πόρων και της αξίας τους, και μέσα από τη θεσμοθέτηση όρων που θα διασφαλίζουν ότι τουλάχιστον ο τόπος, θα σταματήσει να απαξιώνεται.

Είναι βέβαιο, πως ένα τέτοιο σχέδιο, ακόμα κι αν συνταχθεί κάτω από τις πιο φιλελεύθερες κατευθύνσεις, ακόμα κι αν ορίσει σαν βασικό του στόχο τη μεγιστοποίησή των κερδών των μεγάλων τουριστικών μονάδων, αποκλείεται να επιτρέψει τη χωροθέτηση των πάντων, οπουδήποτε. Θα μετρήσει τις υφιστάμενες κλίνες, θα εξετάσει τις δυνατότητες και το κόστος αναβάθμισής τους, θα ελέγξει τις πληρότητες και την εποχικότητα, θα προτείνει λύσεις για τη διεύρυνση της τουριστικής περιόδου, θα υπολογίσει αν χρειάζονται καινούργιες μονάδες στο νησί και πόσες, θα καθορίσει τις βέλτιστες θέσεις χωροθέτησης των νέων μονάδων και το πολεοδομικό καθεστώς δόμησης, θα ελέγξει τη σύνδεση του τουρισμού με τις υπόλοιπες παραγωγικές δραστηριότητες, θα αξιολογήσει το all inclusive σύστημα παροχής υπηρεσιών, αλλά κυρίως θα έχει την υποχρέωση να εξασφαλίζει ότι οι φυσικοί και πολιτισμικοί πόροι της Κέρκυρας (που όπως εξήγησα παραπάνω είναι παραγωγικοί πόροι, άρρηκτα συνδεδεμένοι με την οικονομική επιβίωση του νησιού), θα προστατευτούν, τουλάχιστον τόσο, ώστε να εξασφαλίζουν τη διατήρηση του προορισμού στη θέση που κατέχει στην τουριστική αγορά. Ήρθε η ώρα της ενηλικίωσης.

Όσο πιο έγκαιρα το συνειδητοποιήσει η τοπική διοίκηση και η κοινωνία, τόσο το καλύτερο για τον τόπο.

* Νικηφόρος Μπαλατσινός, πολεοδόμος, χωροτάκτης