Χωροταξικός σχεδιασμός-τοπικά πολεοδομικά σχέδια

Ο τεχνικός κόσμος της χώρας με ανακούφιση  και συγκρατημένη αισιοδοξία χαιρετίζει την  έναρξη του Νέου Προγράμματος εκπόνησης Τοπικών Πολεοδομικών Σχεδίων – ΤΠΣ  (πρώην Τοπικών Χωρικών Σχεδίων), που ανακοινώθηκε από το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας. Η  εκπόνηση των Τοπικών Πολεοδομικών Σχεδίων, στο βαθμό που αυτά θα υλοποιηθούν με  ποιοτικούς όρους,  σύγχρονη επιστημονική μέθοδο και  κοινωνική αποδοχή,  θα αποτελέσει και το απαραίτητο υπόβαθρο για την επιτάχυνση της βιώσιμης ανάπτυξης ενός τόπου και της περιβαλλοντικής του προστασίας.

Η οργανωμένη σε κρατικό επίπεδο,  εκπόνηση τοπικών χωρικών σχεδίων είναι η τρίτη προσπάθεια ολοκλήρωσης του χωρικού σχεδιασμού στη χώρα μετά τη μεταπολίτευση. Η πρώτη ξεκίνησε το 1983 (με τον Αείμνηστο συνάδελφο Αντώνη Τρίτση) , στο πλαίσιο της Επιχείρησης Πολεοδομικής Ανασυγκρότησης και η δεύτερη το 1997.  To αποτέλεσμα των παραπάνω προσπαθειών δεν ήταν  το αναμενόμενο,  συνολικά τα ολοκληρωμένα χωρικά και πολεοδομικά σχέδια δεν ξεπερνούν το 20% σε εθνικό επίπεδο. Η Τρίτη αυτή οργανωμένη προσπάθεια χωρικού σχεδιασμού είναι μια ευκαιρία που οφείλουμε τόσο   ως τεχνικός κόσμος όσο και ως  συνειδητοποιημένοι πολίτες αυτού του τόπου, να μην  την αφήσουμε να πάει χαμένη και να την εκμεταλλευτούμε προς όφελος της αειφορικής ανάπτυξης του Νησιού μας και των παιδιών μας.  Τα τοπικά χωρικά σχέδια θεσπίστηκαν αρχικά με τον ν.4269/14 και τροποποιήθηκαν από τον 4447/16. Είναι πολεοδομικά σχέδια που καλύπτουν όλη την έκταση ενός δήμου ή μιας Δ.Ε., ορίζοντας τις χρήσεις γης που επιτρέπονται σε κάθε περιοχή, και όχι μόνο. Η πολιτεία έχει αποστείλει πρόσκληση σε όλους τους ΟΤΑ Αβαθμού, (έως τις 10 Ιουλίου 2020) για την επιλογή των πρώτων περίπου 80, δήμων με βάση κάποια κριτήρια. (προϋπολογισμός περίπου 200.000.000€)

Στην πρόσκληση του ΥΠΕΝ αναφέρει ότι: «Προτεραιότητα θα έχουν όσοι δήμοι δεν έχουν καμιάς μορφής πολεοδομικό σχεδιασμό, όσες περιοχές δέχονται πολύ έντονες αναπτυξιακές  πιέσεις ή περιοχές που έχουν κάποια ειδικά χαρακτηριστικά, λ.χ. νησιωτικές ή ορεινές. Όσες έχουν περιβαλλοντικά ή έντονα κοινωνικά ζητήματα. Όσες περιοχές επίσης, έχουν πρόσφατα πολεοδομικά σχέδια, αυτά θα αξιοποιηθούν ώστε να εξοικονομηθεί χρόνος και χρήμα», ανάφερει επίσης  ένα χρονοδιάγραμμα ολοκλήρωσης τους  εντός τριετίας.

Οι καθοριστικοί παράγοντες για την επιτάχυνση της εκπόνησης των ΤΠΣ στα 2,5-3 χρόνια από την ανάθεση, ενώ μέχρι σήμερα χρειάζονταν 12-15 χρόνια, είναι δύο. Πρώτον, θα είναι έτοιμες τον Οκτώβριο συγκεκριμένες οδηγίες για τους μελετητές σχετικά με όλα τα βασικά ζητήματα πολιτικής που θα έχουν να αντιμετωπίσουν τα ΤΠΣ, όπως για παράδειγμα τι γίνεται με την εκτός σχεδίου δόμηση, τις επεκτάσεις ή τις αναπλάσεις. Συνεπώς, θα περιορίζεται κατά πολύ το φάσμα των εναλλακτικών επιλογών,  η τοπική ιδιαιτερότητα και πρωτοβουλία  που σήμερα καθυστερεί τη διαδικασία. Παράλληλα, η υποστήριξη της επίβλεψης για κάθε μελέτη θα ανατίθεται σε εξωτερικό σύμβουλο, ο οποίος θα συντονίζει ένα μεγάλο μέρος της δουλειάς που απαιτείται και θα οργανώνει τη διαβούλευση με όλους τους εμπλεκόμενους φορείς από την πρώτη ημέρα.

Τα Τοπικά Πολεοδομικά Σχέδια αποτελούν το κύριο εργαλείο σχεδιασμού στην Ελλάδα, με το οποίο καθορίζονται χρήσεις γης, όροι δόμησης και περιοχές προς πολεοδόμηση (επεκτάσεις σχεδίων ή νέες αναπτύξεις, χώροι υποδοχής Μεταφοράς Συντελεστή, χαρακτηρισμούς- κυρώσεις οδών και δημ.χώρων κ.α) αναμένονται αρχές Φθινοπώρου και οι απαραίτητες  τροποποιήσεις στην ισχύουσα νομοθεσία έτσι ώστε το Σεπτέμβριο να είναι εφικτή η ανάθεση των μελετών. Επίσης δε νοείται βιώσιμη – αειφορική ανάπτυξη χωρίς ξεκάθαρη θεσμοθέτηση χρήσεων γης και  χωρίς περιβαλλοντική προστασία. Παράλληλα είναι απαραίτητο αυτές οι «δεσμεύσεις» που θα προκύψουν ως προς τις χρήσεις γης στην επικράτεια να συνδέονται με την εθνική αναπτυξιακή στρατηγική αλλά περισσότερο με την αναπτυξιακή δυναμική και ιδιαιτερότητα της περιοχής  και την κοινωνική αποδοχή, λαμβάνοντας υπόψη όλες τις συνιστώσες που απαιτεί η επιστήμη του Χωροταξικού και πολεοδομικού σχεδιασμού. Τα Τοπικά χωρικά βεβαίως, είναι δεσμευτικό να βασίζονται στο υπερκείμενο σχεδιασμό τόσο σε εθνικό όσο και σε Περιφερειακό επίπεδο.

Σύμφωνα με το ΥΠΕΝ, οι προδιαγραφές περιλαμβάνουν αρχές και στόχους του σχεδιασμού, με έμφαση στην κοινωνική συνοχή, τη βελτίωση της ποιότητας ζωής, τη συνετή διαχείριση της γης και την προστασία των φυσικών συστημάτων και της γεωργικής γης. Επίσης, προσδιορίζουν το περιεχόμενο και τη διαδικασία εκπόνησης των απαιτούμενων υποστηρικτικών μελετών (γεωλογικές, οριοθέτησης ρεμάτων και Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων), καθώς και τη διαδικασία εκπόνησης της κύριας μελέτης των ΤΧΣ. Βασικό στοιχείο της διαδικασίας αποτελεί ο διαφορετικός τρόπος ενσωμάτωσης της ΣΜΠΕ, που αφενός προωθεί την ουσιαστική ένταξη της περιβαλλοντικής διάστασης στον πολεοδομικό σχεδιασμό και αφετέρου μειώνει τον συνολικό χρόνο εκπόνησης των μελετών.

Με τα Τοπικά Πολεοδομικά Σχέδια καθορίζονται οι χρήσεις γης και οι όροι δόμησης, περιοχές προς πολεοδόμηση για επεκτάσεις, καθώς και τα βασικά δίκτυα υποδομών, όπως το δημοτικό οδικό δίκτυο για όλες τις δημοτικές ενότητες της χώρας. Επίσης, γίνεται χωροθέτηση μεγάλων, δημόσιων και ιδιωτικών, επενδύσεων, ενώ θα υπάρχει τοπικό σχέδιο προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή, καθώς και τοπικό σχέδιο διαχείρισης καταστροφών και κινδύνων. Στην τελευταία μάλιστα περίπτωση, το σχέδιο δείχνει πού μπορεί να συγκεντρωθεί ο πληθυσμός, πού υπάρχουν αποθήκες, πού βρίσκονται δρόμοι διαφυγής ανάλογα με τον πιθανό κίνδυνο.

Ο Τεχνικός κόσμος έχει ενεργό και ρόλο στην εκπόνηση των τοπικών Πολεοδομικών Σχεδίων και γενικότερα του χωροταξικού και αναπτυξιακού σχεδιασμού, είτε ως μελετητές είτε ως επιβλέποντες είτε ως γνωμοδοτικοί φορείς και  δύναται να συμβάλλει  στο δημόσιο διάλογο με την Πολιτεία, τις τοπικές κοινωνίες και τους τοπικούς φορείς, υποστηρίζοντας έμπρακτα, με επιστημονική τεκμηρίωση και την ορθολογική θεώρηση  το πρόγραμμα, όχι μόνο γιατί αφορά εμάς και το επιστημονικό και επαγγελματικό μας αντικείμενο, αλλά γιατί αφορά το μέλλον των παιδιών μας και το μέλλον του τόπου  μας.

Επομένως, η θεώρηση για την πόλη μας  και γενικότερα  τον χωροταξικό σχεδιασμό της Π.Ε. Κέρκυρας που οραματιζόμαστε  και χρειαζόμαστε πρέπει να αποτελέσει το επίκεντρο της συζήτησης το αμέσως επόμενο διάστημα, σε συνεργασία με τους φορείς της Αυτοδιοίκησης και  τους τοπικούς φορείς . Κανένα χωροταξικό σχέδιο η σχέδιο  ανάπτυξης δεν έχει πετύχει αν δε διαθέτει την απαραίτητη κοινωνική αποδοχή. Και είναι λογικό …..