Διαχείριση απορριμμάτων: Το χρονικό ενός αδιεξόδου. Υπάρχει λύση;

Βρισκόμαστε λίγες μέρες μετά την άρση της καραντίνας. Και, ενώ σιγά – σιγά το νησί βρίσκει τους συνήθεις ρυθμούς του, δυστυχώς για άλλη μία φορά το κύριο θέμα συζήτησης των Κερκυραίων είναι σχετικά με τη διαχείριση των απορριμμάτων.

Η κατάσταση στον ΧΥΤΑ Τεμπλονίου βρίσκεται στο χειρότερο σημείο.
ΤΕΜΠΛΟΝΙ:

Μ.Ε.Σ (ΜΟΝΑΔΑ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑΣ ΣΤΡΑΓΓΙΣΜΑΤΩΝ):
Τελείωσε η σύμβαση (ΑΔΑ: ΩΧ9ΥΟΞΗ7-ΕΙΤ) και η παράτασή της (ΑΔΑ: ΩΟΝΕΟΞΗ7-Ι5Ψ) για τον βιολογικό στις 13/4/2020. Η σύμβαση του νέου εργολάβου (ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ Α.Ε - ΑΔΑ: ΨΘΕ5ΟΞΗ7-ΚΝΘ) δεν έχει ξεκινήσει μέχρι στιγμής και δε γνωρίζουμε πότε θα ξεκινήσει. Προσπαθούν να λύσουν το πρόβλημα με απευθείας ανάθεση, για 2 μήνες, στον ίδιο εργολάβο (ΚΗΜΔΗΣ 20AWRD006710991 2020-05-15), χωρίς όμως ακόμα να έχει υπογραφεί και αυτή η σύμβαση. Αυτό σημαίνει ότι εδώ και ενάμιση μήνα τουλάχιστον ο βιολογικός καθαρισμός δεν λειτουργεί, με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Γιατί, όμως, το κόστος στην απευθείας ανάθεση είναι 9.850 ευρώ τον μήνα, ενώ στον διαγωνισμό είναι 17.900 ευρώ τον μήνα;

ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ 3 ΚΥΤΤΑΡΩΝ :
Η σύμβαση (ΑΔΑ: ΨΟ8ΔΟΞΗ7-Α10) υπογράφτηκε 2/7/2019 με 9 μήνες ορίζοντα. Το έργο θα έπρεπε να είχε ολοκληρωθεί αρχές Απριλίου του 2020. Ο εργολάβος ζητά εξαρχής τροποποίηση της μελέτης, η οποία έγινε αποδεκτή από τον ΦΟΔΣΑ με ταυτόχρονη παράταση 8 μηνών (ΑΔΑ: 6ΔΦ2ΟΞΗ7-ΓΓΩ). Η αρχική μελέτη προέβλεπε αποκατάσταση των κυττάρων και δυνατότητα ρίψης 28.856 τόνων σκουπιδιών επιπλέον, παρ’ όλο που υπάρχει απόφαση της Π.Ι.Ν. για οριστικό κλείσιμο του ΧΥΤΑ Τεμπλονίου και μη περαιτέρω ρίψη απορριμμάτων (ΑΔΑ: ΩΩΗ37ΛΕ-ΖΚΠ). Και, ενώ το Τεχνικό Συμβούλιο Δημοσίων Έργων της Π.Ι.Ν. δε συνηγορεί, έρχεται εν μία νυκτί ο Γενικός Διευθυντής Χωροταξικής & Περιβαλλοντικής Πολιτικής της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Πελ/νήσου – Δυτικής Ελλάδας – Ιονίου (ΑΔΑ: ΩΤ81ΟΡ1Φ-6ΝΕ) και όχι μόνο κάνει δεκτή την αίτηση για την τροποποίηση της μελέτης, τροποποιώντας την ΑΕΠΟ (Απόφαση Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων), αλλά δίνει και τη δυνατότητα για ρίψη 43.381 τόνων σκουπιδιών.
Πώς προκύπτει το νούμερο των 43.381 τόνων σκουπιδιών;
Σε ποια μελέτη βασίζεται;
Προφανώς ούτε μελέτη υπάρχει ούτε τίποτα. Απλώς πρέπει να θαφτεί όσο το δυνατόν μεγαλύτερη ποσότητα από χύδην σκουπίδι. Και πάντα οι κάτοικοι στο Τεμπλόνι είναι το εξιλαστήριο θύμα. 

ΔΕΜΑΤΟΠΟΙΗΤΗΣ:
Λειτουργεί, αλλά όχι συνεχώς το τελευταίο τρίμηνο. Κάποιες μέρες λειτουργεί με προβλήματα. Η σύμβαση έχει παραταθεί μέχρι 21/6/2020 για την επεξεργασία μέχρι 17.000 τόνων (ΑΔΑ: ΩΙΥΩΟΞΗ7-Σ1Λ). Μετά από τις 21/6/2020 τι μέλλει γενέσθαι;
Τα απορρίμματα στην Κέρκυρα, σύμφωνα με τον ΠΕΣΔΑ, είναι τουλάχιστον 69.482 τόνοι. Αν η μεταφορά στη ΔΙΑΔΥΜΑ θα είναι μόνο 18.086 τόνοι (είναι η ποσότητα που ο ΦΟΔΣΑ κατακύρωσε, παρόλο που δημοπράτησε 23.700 τόνους) και χωρίς να έχει προχωρήσει η ανακύκλωση, η διαλογή στην πηγή, η κομποστοποίηση, τι θα γίνει με τη διαχείριση των υπόλοιπων 51.395 τόνων; Δεδομένου ότι δεν μπορεί να πεταχτεί χύδην στον ΧΥΤΑ Τεμπλονίου και ό,τι απόρριμμα μπαίνει θα πρέπει να δεματοποιείται, τι θα γίνει μετά από τις 21/6/2020 που τελειώνει η παράταση της σύμβασης; Θα ανανεωθεί; Στο σημείο αυτό, να υπενθυμίσουμε ότι η σύμβαση για τον δεματοποιητή είναι 3.144.950 ευρώ τον χρόνο (ΑΔΑ: ΨΧ5ΘΟΞΗ7-6ΨΝ). Αν επεκταθεί αυτή η σύμβαση για τους υπόλοιπους τόνους ποιος θα επωμιστεί το κόστος; Θα γίνει αύξηση στα δημοτικά τέλη; Και πώς θα γίνει κάτι τέτοιο από τη στιγμή που δεν έχει προβλεφθεί στον προϋπολογισμό των Δήμων για 2020;

ΕΝΑΠΟΘΕΣΗ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ:
Η  αδειοδότηση για προσωρινή εναπόθεση δεμάτων (Π.Π.Δ) οικοπέδου των Αδελφάτων έχει λήξει από τις 26/2/2020 (ΑΔΑ: Ψ14Π7ΛΕ-7ΩΟ). Αυτό σημαίνει, από τον νόμο, ότι έπρεπε ήδη τα δέματα να έχουν απομακρυνθεί και διατεθεί σε αδειοδοτημενο χώρο.
Γιατί δεν απομακρύνθηκαν; Οι αρμόδιες υπηρεσίες τι κάνουν;
Επίσης, σχετικά με το οικόπεδο 53 στρεμμάτων, η Π.Π.Δ έχει λήξει από τις 18/4/2020  (ΑΔΑ: ΩΨΔΚ7ΛΕ-ΝΟΡ και ΑΔΑ: 6ΠΓ07ΛΕ-ΝΝ5), με δυνατότητα παράτασης και οριστικής λήξης στις 18/9/2020. Μετά από αυτές τις ημερομηνίες δε θα υπάρχει χώρος εναπόθεσης των δεμάτων. Άρα, πλήρες αδιέξοδο.

ΧΥΤΥ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΚΕΡΚΥΡΑΣ:
Η ανάθεση της μελέτης για τον ΧΥΤΥ Κέρκυρας έγινε στις 12/8/2019 (ΑΔΑ: 60ΨΘΟΞΗ7-Μ6Β), με χρονοδιάγραμμα 12/11/2019 να παραδοθεί η ΜΠΕ (Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων) και 12/5/2020 να παραδοθεί όλη η μελέτη στον συμβατικό της χρόνο.
Δεν υπάρχει καμία ενημέρωση, παρόλο που ο μελετητής έχει πάρει μέρος των χρημάτων (ΑΔΑ: ΩΖΔ8ΟΞΗ7-ΜΓΑ).
Βέβαια, όλοι γνωρίζουν ότι ο ΧΥΤΥ Κεντρικής Κέρκυρας θα είναι στο Τεμπλόνι. Τότε γιατί πληρώνουμε 591.659 ευρώ (με Φ.Π.Α) για να γίνει μελέτη χωροθέτησης που θα μας υποδείξει το μέρος το οποίο όλοι γνωρίζουμε;

Μ.Ε.Α (ΜΟΝΑΔΑ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑΣ ΑΣΑ ΚΕΡΚΥΡΑΣ):
Από τις 29-05-2008 έχουμε τη διακήρυξη ανοικτής διαδικασίας για την επιλογή αναδόχου. (20PROC006785597). Με δεδομένο ότι για την ολοκλήρωσή του θα χρειαστούν από σήμερα τουλάχιστον 2,5 χρόνια (ενώ θα  μπορούσε να ολοκληρωθεί τεχνικά μέσα σε 6 μήνες), αντιλαμβανόμαστε σε τι αδιέξοδο θα βρεθούμε αναφορικά με τη διαχείριση των απορριμμάτων. Για το κόστος του καλύτερα να μη γίνεται λόγος. Για την επεξεργασία 47.500 τόνων έχουμε κόστος κατασκευής 29.700.000 ευρώ (ΑΔΑ: ΩΚ22ΟΞΗ7-Ψ0Ε), όταν αντίστοιχη μονάδα στην Ισπανία για την επεξεργασία 132.500 τόνων έγινε με κόστος  23.300.000 ευρώ (βλέπε file:///C:/Users/Win10/Downloads/Vitoria_InfoEnviro.mei07.pdf). Μιλάμε για επιβάρυνση πάνω από 3,5 φορές ενός εργοστασίου τα αποτελέσματα του οποίου είναι αμφιλεγόμενα μιας και η ανάκτηση των εισερχομένων οργανικών απορριμμάτων (σύμμεικτων και προδιαλεγμένων) θα είναι της τάξης του 9,38%, την ίδια στιγμή που θα θάβεται τουλάχιστον το 44% των εισερχόμενων απορριμμάτων (ΑΔΑ: 61ΝΗΟΞΗ7-ΡΛΣ). Όσο δε για το κόστος λειτουργίας, τα πρώτα έξι χρόνια μιλάμε για 2.102.613 ευρώ τον χρόνο (ΑΔΑ: 9ΠΦΡΟΞΗ7-3ΜΚ) και, αν θέλουμε να συνεχίσουμε με τον ανάδοχο, άλλα 2.102.613 ευρώ τον χρόνο.
Σε αυτό το κόστος θα πρέπει επίσης να προσθέσουμε το κόστος ταφής του υπολείμματος και το κόστος κατασκευής νέων ΧΥΤΥ.
Πρόκειται, με άλλα λόγια, για ένα εργοστάσιο που δε θα λύσει επί της ουσίας το πρόβλημα, αλλά θα το διαιωνίσει.

ΜΕΤΑΦΟΡΑ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ ΣΤΗΝ ΚΟΖΑΝΗ:
Το διοικητικό συμβούλιο του ΦΟΔΣΑ αποφάσισε τη μεταφορά των απορριμμάτων στην Κοζάνη, κατόπιν θετικής εισήγησης του αρμόδιου γενικού γραμματέα του υπουργείου, σε σύσκεψη που έγινε στις 31/10/2019. Από τότε θα είχε την δυνατότητα ο ΦΟΔΣΑ να προετοιμάσει τον φάκελο και, με τη διαδικασία του κατεπείγοντος, να προετοιμάσει τον διαγωνισμό. Θα μπορούσε να γίνει το 2019 που ο ΦΟΔΣΑ είχε προϋπολογισμό. Ήταν εφικτό αυτό; Θα μπορούσε να πάρει άδεια σε ελάχιστο χρονικό διάστημα από την ΕΑΑΔΗΣΥ (Ενιαία Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Συμβάσεων); Βεβαίως. Υπάρχει το προηγούμενο του Αυγούστου του 2019 (ΓΝΩΜΗ Δ83/2019), που πάλι με τη διαδικασία του κατεπείγοντος ο Δήμος Κέρκυρας πήρε έγκριση από την ΕΑΑΔΗΣΥ μέσα σε δύο μέρες. Αντ’ αυτού, με τις ενέργειές του, ο ΦΟΔΣΑ πήρε έγκριση στις 23/1/2020 (ΓΝΩΜΗ Δ6/2020) και ενέκρινε τους όρους της πρόσκλησης της κατεπείγουσας διαδικασίας στις 29/2/2020 (ΑΔΑ: ΩΛΚ7ΟΞΗ7-533), χωρίς, όμως, να έχει ψηφίσει προϋπολογισμό για το 2020. Δε γνώριζε ότι χωρίς πίστωση δεν μπορούσε να ξεκινήσει ο διαγωνισμός;
Αφού, λοιπόν, στις 27/3/2020 (ΑΔΑ: ΨΞΚΔΟΞΗ7-6ΔΟ) ψηφίστηκε ο προϋπολογισμός του 2020 από το Δ.Σ. του ΦΟΔΣΑ, τότε, ο ΦΟΔΣΑ κατάφερε να στείλει την πρόσκληση για την μεταφορά στις 02/04/2020 (ΚΗΜΔΗΣ 20PROC006515311), δηλαδή 5 μήνες μετά την απόφαση που είχε ληφθεί στη σύσκεψη στις 21/10/2019.

Έτσι ξεκίνησε ο διαγωνισμός που, ενώ είχε συμφωνηθεί όπως προκύπτει από το έγγραφο της ΕΑΑΔΗΣΥ, από τις δηλώσεις της κ. Υδραίου στις 28/12/2019 (βλέπε https://www.ert.gr/perifereiakoi-stathmoi/kerkira/kerkyra-ydraioy-tin-alli-evdomada-tha-gnorizoyme-to-kostos-gia-ta-aporrimmata/) και τη δέσμευση της ιδίας στο διοικητικό συμβούλιο του ΦΟΔΣΑ ότι δε θα ξεπερνά το συνολικό κόστος (μεταφορά, gate fee και Φ.Π.Α) τα 125 ευρώ ανά τόνο, δηλαδή 58 ευρώ η μεταφορά χωρίς τον Φ.Π.Α (βλέπε κοινή ανακοίνωση των κ.κ. Μαχειμάρη και Λέσση σχετικά με το 3ο θέμα της Εκτελεστικής Επιτροπής του ΦΟΔΣΑ ΠΕ Κέρκυρας της 8ης Μαΐου 2020), φτάσαμε στο σημείο  να πληρώνουμε 146 ευρώ (ΑΔΑ: 68Σ5ΟΞΗ7-ΖΓΧ). Ένα διόλου ευκαταφρόνητο «δωράκι» της πλειοψηφίας του ΔΣ του ΦΟΔΣΑ, που ένθερμα υποστήριξε την πλειοδοσία και την αύξηση της τιμής προς τον εργολάβο, της τάξης των 426.600 ευρώ.

Και, ενώ ζητούσαμε διακαώς τη μεταφορά μέγιστης ποσότητας στην Κοζάνη όπως προκύπτει από τις δηλώσεις του πρόεδρου της ΔΙΑΔΥΜΑ ΑΕ και δημάρχου Εορδαίας Παναγιώτη Πλακεντά  (βλέπε https://www.capital.gr/epikairotita/3394077/-prasino-fos-gia-tin-epexergasia-ton-aporrimmaton-kerkuras-sti-mea-kozanis), δηλαδή αν είναι δυνατόν και 55.000 τόνους να μπορούσαμε να μεταφέρουμε το 2020, η ΔΙΑΔΥΜΑ επέτρεψε μόνο 23.700 τόνους επειδή δεν μπορεί να ξεπεράσει ως εργοστάσιο την επεξεργασία των 120.000 τόνων (χωρίς τροποποίηση της ΑΕΠΟ) (89.800 η Δ. Μακεδονία, 6.500 Αίγιο και 23.700 η Κέρκυρα). Άρα, ήταν δεδομένη η ανάγκη μεταφοράς τουλάχιστον 23.700 τόνων. Τώρα, με την αύξηση στα 76 ευρώ, θα μεταφερθούν μόνο οι 18.086 τόνοι. Το οποίο, απ’ ό,τι φαίνεται, θα συνεχιστεί και τα επόμενα χρόνια, αφού η Αιγιάλεια έχει σύμβαση με τη ΔΙΑΔΥΜΑ για 12.500 τόνους ανά έτος. Δεν είναι τυχαίοι οι 18.000 τόνοι στην τιμή των 76 ευρώ (φιλέτο). Μια τιμή ιδιαιτέρως ακριβή, αφού υπάρχει εργολάβος που έδωσε προσφορά 56 ευρώ και άλλος με 52 ευρώ, όπως φαίνεται από έγγραφο στην πλατφόρμα του ΕΣΗΔΗΣ που παρουσιάστηκε στα ΜΜΕ.
Γιατί όχι 18.000 τόνοι με 52 ή 56 ευρώ; Μας περισσεύουν;

Επίσης, είναι σημαντικό να ειπωθεί ότι προγραμματική σύμβαση μεταξύ του ΦΟΔΣΑ και της ΔΙΑΔΥΜΑ για την επεξεργασία των απορριμμάτων στο εργοστάσιο της Κοζάνης δεν έχει ακόμα υπογραφεί. Το σχέδιο προγραμματικής σύμβασης, όπως έχει αποσταλεί από τη ΔΙΑΔΥΜΑ, έχει εγκριθεί από το ΔΣ του ΦΟΔΣΑ από τις 26-02-2020 (ΑΔΑ: 9ΡΛΖΟΞΗ7-ΜΣ6).
Και το ερώτημα είναι: Γιατί ακόμα δεν έχει υπογραφεί;
Η απάντηση είναι: γιατί δεν έχει προβλεφθεί η δαπάνη στον προϋπολογισμό του ΦΟΔΣΑ (ΑΔΑ: 6ΔΛΡΟΞΗ7-Τ9Ε). Και προγραμματική σύμβαση χωρίς να έχουν εξασφαλιστεί τα χρήματα δε γίνεται. Λείπουν τα 1.231.651 € που ο ΦΟΔΣΑ δεν έχει εγγράψει στον προϋπολογισμό του.
Άρα, μας κοροϊδεύουν; Και ανάδοχο να είχαμε σήμερα για την μεταφορά, δε θα μπορούσαμε να μεταφέρουμε τα απορρίμματα στην Κοζάνη.

ΛΕΥΚΙΜΜΗ:
Οριστικό κλείσιμο του ΧΥΤΑ Λευκίμμης. Η κυβέρνηση έδωσε πολιτική λύση σε ένα θέμα που βασάνιζε για πολύ καιρό την τοπική κοινωνία, αλλά και το νησί μας γενικότερα. Μετά από 12 ολόκληρα χρόνια, οι αγώνες του Λευκιμμιώτικου λαού επέβαλαν αυτή την πολιτική απόφαση. Τίποτα δεν τους χαρίστηκε. Απλώς, οι εν Αθήναις ταγοί, αντιλαμβανόμενοι το πολιτικό διακύβευμα, αποφάσισαν ορθώς. Όμως εκεί υπάρχουν 8.000 δέματα τα οποία πρέπει επειγόντως να μεταφερθούν. Τι θα γίνει με αυτά;
ΠΡΟΤΑΣΗ: Πρέπει να μεταφερθούν άμεσα σε αδειοδοτημένη εγκατάσταση και να αξιοποιηθεί ο χώρος π.χ. με τη δημιουργία ενός σύγχρονου οικολογικού πάρκου. Μπορεί, επίσης, να δημιουργηθεί στον χώρο ένα πάρκο κυκλοφοριακής αγωγής και ένας χώρος αθλοπαιδιών. Τέλος, μπορεί να αξιοποιηθεί και τουριστικά με τη δημιουργία ενός μουσείου πανίδας και χλωρίδας του νησιού.

ΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΓΙΝΕΙ:
Με δεδομένες τις οδηγίες της Ε.Ε., που καθορίζουν 50% ανακύκλωση μέχρι το τέλος του 2020, 55% μέχρι το  τέλος του 2025, 60% μέχρι το τέλος του 2030, 65% μέχρι το τέλος του 2035 και ταυτόχρονη ταφή του υπολείμματος στο ποσοστό τού 10%, η λύση βρίσκεται στη διαλογή στην πηγή, ανακύκλωση, κομποστοποίηση. Η κατάσταση αναφορικά με την ανακύκλωση είναι τραγική, δεδομένου ότι, σύμφωνα με τις οδηγίες της Ε.Ε., η Κέρκυρα αυτήν τη στιγμή έπρεπε να αποδίδει 23.000 τόνους καθαρό ανακυκλώσιμο υλικό, όταν μετά βίας συλλέγει περίπου 5.000 τόνους, παρ’ όλη την αφιλοκερδή προσπάθεια των συμπολιτών μας μέσω των πράσινων γωνιών. Προσπάθειες που γίνονται, όπως το Followgreen, είναι στη σωστή κατεύθυνση, αλλά φαντάζουν ως σταγόνα στον ωκεανό. Πρέπει να δοθούν κίνητρα σε αυτοδιαχειριζόμενες κοινωνικές ομάδες ή συνεταιρισμούς λαϊκής βάσης, ώστε, σε συνεργασία με τις πράσινες γωνιές, όλοι μαζί να κερδίσουμε το στοίχημα της ανακύκλωσης. Από ’κεί και πέρα, η Κέρκυρα πρέπει και μπορεί να γίνει νησί μηδενικών αποβλήτων. Το Παρατηρητήριο απορριμμάτων, ένας νεοσύστατος σύλλογος, στην πολύ πετυχημένη ημερίδα που διοργάνωσε ανέδειξε τους τρόπους. Υπάρχουν πολλές ΜΚΟ και άλλοι οργανισμοί που δραστηριοποιούνται στην Ευρώπη σε αυτόν τον τομέα. Είναι επιτακτική υποχρέωση των ταγών και των συμβούλων τους να κινηθούν σε μία τέτοια κατεύθυνση, η οποία θα δώσει στο νησί μας την προσφορότερη λύση, περιβαλλοντικά και οικονομικά. Οποιαδήποτε άλλη επιλογή στο μέλλον μόνο αδιέξοδα θα φέρει και, δυστυχώς, το πρόβλημα των απορριμμάτων θα ταλανίζει το νησί για πάρα πολλά χρόνια.

Γιάννης Κρητικός
Πρώην δημοτικός σύμβουλος ΝΕΡΙΚΙ
Πρώην συντονιστής Ν.Ε. ΣΥΡΙΖΑ Κέρκυρας