19 του Μάη: Τιμή στο έπος και στην τραγωδία του ποντιακού ελληνισμού.
Παναγιώτης Ποζίδης
18 Μαΐου 2020
/ 11:29
Γράφει ο Παναγιώτης Ποζίδης, Περιφερειακός Σύμβουλος
Καμιά ενοχή δεν μπορεί να ξεχαστεί όσο η συνείδηση τη γνωρίζει
(Στέφαν Τσβάιχ, Αυστριακός συγγραφέας)
Η 19η του Μάη ανακηρύχθηκε το 1994 από τη Βουλή των Ελλήνων «Ημέρα μνήμης της Γενοκτονίας των Ελλήνων κατοίκων του Πόντου». Από το χρονικό αυτό ορόσημο ξεκινά στη χώρα μας η ουσιαστική δικαίωση του βασανισμένου λαού, για όσα έζησε στον ιστορικό χρόνο και συνθέτουν την εξολόθρευση, τη γενοκτονία του ελληνικού ποντιακού στοιχείου, με κορύφωση την εφταετία 1916-1923: 353.000 σφαγιασμένοι, διωγμοί, βία, λεηλασίες, βασανιστήρια, βιασμοί, εξαναγκασμός του μεγάλου ξεριζωμού από την ιστορική πατρίδα.
Είναι δεδομένο ότι ο διωγμός του σχετίζεται με τον άφθαρτο ελληνισμό του, την παράδοση, τη χριστιανική πίστη, τα ιδανικά και τις αξίες του, την ιστορική διαδρομή εθνικής προσφοράς στα βάθη των αιώνων. Στα παράλια του Εύξεινου πόντου για τουλάχιστον 27 αιώνες ο ελληνισμός, απόγονος των αποίκων της μητρόπολης Ελλάδας από τον 8ο π.Χ αιώνα, επιβιώνει και κυριαρχεί διατηρώντας την ελληνική γλώσσα και την εθνική του συνείδηση.
Σε έναν φτωχό τόπο που οι Έλληνες πετυχαίνουν την οικονομική, πολιτιστική και εκπαιδευτική ανάπτυξη με σχολεία, τυπογραφεία, εφημερίδες, περιοδικά, θέατρα, κ.ά, που φανερώνουν το ψηλό πνευματικό επίπεδο και την κουλτούρα αυτού του λαού.
Αντέχει στο εχθρικό περιβάλλον μέχρι τις αρχές του 20ου αιώνα, όταν γνωρίζει τις πιο βάρβαρες και πρωτόγονες μεθόδους, που γνώρισε η ανθρωπότητα στην πρόσφατη ιστορία.
Ήδη από το 1461, που καταλήφθηκε η πρωτεύουσα της Αυτοκρατορίας της Τραπεζούντας, εφαρμόστηκε από το οθωμανικό κράτος ένα πολιτικό σχέδιο αλλοίωσης της ταυτότητας και της φυσιογνωμίας των Ποντίων, εξισλαμισμού και εξάλειψης της ελληνικής τους συνείδησης, με τελικό στόχο τον ολοκληρωτικό διωγμό ή την αφομοίωσή τους.
Οι αναποτελεσματικές διώξεις κάθε μορφής κορυφώνονται με τις πρωτοφανείς πρακτικές των Νεότουρκων, που κινούνται στο ιδεολογικοπολιτικό πλαίσιο των στρατηγικών επιλογών της Τουρκίας, για μιας μορφής κάθαρση και ταύτισης του ποντιακού ελληνισμού, με κάθε μέσο, με το μωαμεθανικό στοιχείο.
Σε έκθεση του Υπουργείου Εξωτερικών της Ελλάδας περιγράφεται η στρατολόγηση των χριστιανών: "Φρικώδης η κατάστασις των χριστιανών στρατιωτών. Kινδυνεύουσιν να αποθάνωσιν εκ πείνης. Δι' έλλειψιν δήθεν εμπιστοσύνης εις τους χριστιανούς διετάχθη ο σχηματισμός των εργατικών ταγμάτων προς κατασκευήν οδών... Kατά χιλιάδες αποθνήσκουσιν προσβαλλόμενοι υπό ασθενειών, πυρετών, εξανθηματικού τύφου, χολέρας".
"Aι εξισλαμίσεις είναι άπειροι, διότι οι Tούρκοι εκμεταλλευόμενοι την πενίαν, το ρίγος, την πείναν και την απόγνωσιν των ταλαιπώρων χριστιανών, ητίμαζον αντί 100 δραμίου άρτου τας δεκαετείς θυγατέρας και τέκνα των δυστυχών του Θεού πλασμάτων και εξισλάμιζον αντί πινακίου φακής τους λιμώττοντας" (Πολύκαρπος, Μητροπολίτης Νεοκαισάρειας, 1918)
Στις 19 Μαΐου 1919 ο Μουσταφά Κεμάλ φθάνει στη Σαμψούντα ξεκινώντας μια νέα, σκληρή και ιδιαίτερα αποτελεσματική για τα σχέδιά εκτουρκισμού εκστρατεία βίας σε βάρος του Ποντιακού ελληνισμού.
Η δράση του αρχιληστή Τοπάλ Οσμάν και των τσέτηδων χαράσσεται στην ιστορία με μελανά χρώματα για την ωμότητα και τη σκληρότητά της: ολόκληρα χωριά καίγονται μαζί με τους εγκλωβισμένους κατοίκους τους, περιουσίες ληστεύονται, συλλαμβάνονται, δολοφονούνται και εκτοπίζονται όλοι οι άντρες, κλέβονται, ατιμάζονται και μοιράζονται γυναίκες… Η φρίκη αποκτά μορφή: γυναίκες αυτοκτονούν για να αποφύγουν την ατίμωση, μανάδες σκοτώνουν τα μωρά τους, για να μην πέσουν στα χέρια των βαρβάρων.
Στις περιγραφές περιλαμβάνεται μια φρίκη, μια κτηνωδία που δεν τη χωρά ανθρώπινος νους: "αι σφαγαί και εκτοπισμοί εξετελέσθησαν ημιεπισήμως τη συμμετοχή και στρατιωτικών και πολιτικών υπαλλήλων. Aι εξ χιλιάδες των Ελλήνων κατοίκων της Πάφρας αποκλεισθείσαι εντός των εκκλησιών του Σλαμαλίκ, του Σουλού Δερέ, της Παναγίας και του Γκιοκτσέ Σου παρεδόθησαν εις το πυρ, και εντός αυτών εκάησαν όλοι: γέροντες, άνδρες, γυναίκες και παιδία· ουδείς εσώθη. Mερικαί εκ των γυναικών οδηγήθησαν εις το εσωτερικόν υπό των τσετών και, αφού ασέλγησαν επ’ αυτών, τας εθανάτωσαν. Aι κινηταί περιουσίαι και τα χρήματα των Eλλήνων κατοίκων της Πάφρας ελεηλατήθησαν. Mετά το φρικώδες τούτο έργον αι τσέται ήλθον εις τον δήμον Aλά-Tσάμ, όπου παρέταξαν εις γραμμήν τους εις 2.500 χριστιανούς κατοίκους, και παρασύραντες αυτούς εις τους πρόποδας των ορέων, τους εθανάτωσαν όλους... " (Δζεμάλ Nουζχέτ, τούρκος αξιωματούχος). Ο Τοπάλ Οσμάν, ως σύγχρονος Νέρωνας, ουρλιάζει: «Ας έρθουν τώρα οι Άγγλοι, οι Αμερικανοί, ο Χριστός σας να σας σώσουν..»!
Μετά την απόβαση των Ελλήνων στη Σμύρνη η κατάσταση στον Πόντο γίνεται αφόρητη. Οι Τούρκοι απλώνονται παντού και αφανίζουν ότι γλίτωσε στο διάβα τους στην πρώτη φάση της επιχείρησής τους. Τρομοκρατία, κρεμάλες, εξορίες, βιασμοί, δολοφονίες συνθέτουν το νέο απάνθρωπο σκηνικό του τρόμου, που προκαλεί την ανάπτυξη του ποντιακού αντάρτικου στα άγρια βουνά του πόντου.
"Oι φοβερές σκηνές που διαδραματίστηκαν μέσα και γύρω από εκείνη την πόλη (Σεβάστεια) έγιναν η αιτία να διαμαρτυρηθεί η ουκρανική αποστολή στις φιλικές της κεμαλικές αρχές για τις βιαιοπραγίες και τα πτώματα των ανδρών, των γυναικών και των παιδιών που κείτονταν στο δρόμο, πολλά εκ των οποίων έφερναν και σημάδια βιασμού" (εφημερίδα Telegraph, 17.5.1922).
Τα γεγονότα του 1916-1923 γέννησαν τη σύγχρονη ιστορία των Ποντίων, ενός φιλειρηνικού, περήφανου, γνήσιου, φιλοπρόοδου λαού, που έχασε το δικαίωμα στην ύπαρξη και στην ιστορική συνέχεια και μετατράπηκε σ’ έναν λαό δυστυχίας και προσφυγιάς. Αποτελεί δικαίωμα και υποχρέωση για τους απόγονους του η διατήρηση της ανόθευτης μνήμης και τιμής, στην αναζήτηση κι ανάδειξη των αιτίων και των σκοπιμοτήτων, που προκάλεσαν τη γενοκτονία του, ως όρου εθνικής και ιστορικής συνέχειας για το λαό μας.
Η ποντιακή γενοκτονία που αποτελεί αναμφισβήτητα, μαζί μ’ αυτές των Εβραίων και των Αρμενίων, τις τρεις μεγαλύτερες του 20ου αιώνα, μένει σταθερά ιστορικό, πολιτικό και ηθικό σύμβολο και ε τα σπουδαία μηνύματα που περιέχει, είναι μέρος της ιστορικής πορείας του έθνους μας.
Σήμερα μόνο τιμή και δόξα μπορούμε και έχουμε υποχρέωση να αποδώσουμε στο έπος και στην τραγωδία του ποντιακού ελληνισμού, στη θυσία και τα ιδανικά των ελλήνων κατοίκων του Πόντου!
(Στέφαν Τσβάιχ, Αυστριακός συγγραφέας)
Η 19η του Μάη ανακηρύχθηκε το 1994 από τη Βουλή των Ελλήνων «Ημέρα μνήμης της Γενοκτονίας των Ελλήνων κατοίκων του Πόντου». Από το χρονικό αυτό ορόσημο ξεκινά στη χώρα μας η ουσιαστική δικαίωση του βασανισμένου λαού, για όσα έζησε στον ιστορικό χρόνο και συνθέτουν την εξολόθρευση, τη γενοκτονία του ελληνικού ποντιακού στοιχείου, με κορύφωση την εφταετία 1916-1923: 353.000 σφαγιασμένοι, διωγμοί, βία, λεηλασίες, βασανιστήρια, βιασμοί, εξαναγκασμός του μεγάλου ξεριζωμού από την ιστορική πατρίδα.
Είναι δεδομένο ότι ο διωγμός του σχετίζεται με τον άφθαρτο ελληνισμό του, την παράδοση, τη χριστιανική πίστη, τα ιδανικά και τις αξίες του, την ιστορική διαδρομή εθνικής προσφοράς στα βάθη των αιώνων. Στα παράλια του Εύξεινου πόντου για τουλάχιστον 27 αιώνες ο ελληνισμός, απόγονος των αποίκων της μητρόπολης Ελλάδας από τον 8ο π.Χ αιώνα, επιβιώνει και κυριαρχεί διατηρώντας την ελληνική γλώσσα και την εθνική του συνείδηση.
Σε έναν φτωχό τόπο που οι Έλληνες πετυχαίνουν την οικονομική, πολιτιστική και εκπαιδευτική ανάπτυξη με σχολεία, τυπογραφεία, εφημερίδες, περιοδικά, θέατρα, κ.ά, που φανερώνουν το ψηλό πνευματικό επίπεδο και την κουλτούρα αυτού του λαού.
Αντέχει στο εχθρικό περιβάλλον μέχρι τις αρχές του 20ου αιώνα, όταν γνωρίζει τις πιο βάρβαρες και πρωτόγονες μεθόδους, που γνώρισε η ανθρωπότητα στην πρόσφατη ιστορία.
Ήδη από το 1461, που καταλήφθηκε η πρωτεύουσα της Αυτοκρατορίας της Τραπεζούντας, εφαρμόστηκε από το οθωμανικό κράτος ένα πολιτικό σχέδιο αλλοίωσης της ταυτότητας και της φυσιογνωμίας των Ποντίων, εξισλαμισμού και εξάλειψης της ελληνικής τους συνείδησης, με τελικό στόχο τον ολοκληρωτικό διωγμό ή την αφομοίωσή τους.
Οι αναποτελεσματικές διώξεις κάθε μορφής κορυφώνονται με τις πρωτοφανείς πρακτικές των Νεότουρκων, που κινούνται στο ιδεολογικοπολιτικό πλαίσιο των στρατηγικών επιλογών της Τουρκίας, για μιας μορφής κάθαρση και ταύτισης του ποντιακού ελληνισμού, με κάθε μέσο, με το μωαμεθανικό στοιχείο.
Σε έκθεση του Υπουργείου Εξωτερικών της Ελλάδας περιγράφεται η στρατολόγηση των χριστιανών: "Φρικώδης η κατάστασις των χριστιανών στρατιωτών. Kινδυνεύουσιν να αποθάνωσιν εκ πείνης. Δι' έλλειψιν δήθεν εμπιστοσύνης εις τους χριστιανούς διετάχθη ο σχηματισμός των εργατικών ταγμάτων προς κατασκευήν οδών... Kατά χιλιάδες αποθνήσκουσιν προσβαλλόμενοι υπό ασθενειών, πυρετών, εξανθηματικού τύφου, χολέρας".
"Aι εξισλαμίσεις είναι άπειροι, διότι οι Tούρκοι εκμεταλλευόμενοι την πενίαν, το ρίγος, την πείναν και την απόγνωσιν των ταλαιπώρων χριστιανών, ητίμαζον αντί 100 δραμίου άρτου τας δεκαετείς θυγατέρας και τέκνα των δυστυχών του Θεού πλασμάτων και εξισλάμιζον αντί πινακίου φακής τους λιμώττοντας" (Πολύκαρπος, Μητροπολίτης Νεοκαισάρειας, 1918)
Στις 19 Μαΐου 1919 ο Μουσταφά Κεμάλ φθάνει στη Σαμψούντα ξεκινώντας μια νέα, σκληρή και ιδιαίτερα αποτελεσματική για τα σχέδιά εκτουρκισμού εκστρατεία βίας σε βάρος του Ποντιακού ελληνισμού.
Η δράση του αρχιληστή Τοπάλ Οσμάν και των τσέτηδων χαράσσεται στην ιστορία με μελανά χρώματα για την ωμότητα και τη σκληρότητά της: ολόκληρα χωριά καίγονται μαζί με τους εγκλωβισμένους κατοίκους τους, περιουσίες ληστεύονται, συλλαμβάνονται, δολοφονούνται και εκτοπίζονται όλοι οι άντρες, κλέβονται, ατιμάζονται και μοιράζονται γυναίκες… Η φρίκη αποκτά μορφή: γυναίκες αυτοκτονούν για να αποφύγουν την ατίμωση, μανάδες σκοτώνουν τα μωρά τους, για να μην πέσουν στα χέρια των βαρβάρων.
Στις περιγραφές περιλαμβάνεται μια φρίκη, μια κτηνωδία που δεν τη χωρά ανθρώπινος νους: "αι σφαγαί και εκτοπισμοί εξετελέσθησαν ημιεπισήμως τη συμμετοχή και στρατιωτικών και πολιτικών υπαλλήλων. Aι εξ χιλιάδες των Ελλήνων κατοίκων της Πάφρας αποκλεισθείσαι εντός των εκκλησιών του Σλαμαλίκ, του Σουλού Δερέ, της Παναγίας και του Γκιοκτσέ Σου παρεδόθησαν εις το πυρ, και εντός αυτών εκάησαν όλοι: γέροντες, άνδρες, γυναίκες και παιδία· ουδείς εσώθη. Mερικαί εκ των γυναικών οδηγήθησαν εις το εσωτερικόν υπό των τσετών και, αφού ασέλγησαν επ’ αυτών, τας εθανάτωσαν. Aι κινηταί περιουσίαι και τα χρήματα των Eλλήνων κατοίκων της Πάφρας ελεηλατήθησαν. Mετά το φρικώδες τούτο έργον αι τσέται ήλθον εις τον δήμον Aλά-Tσάμ, όπου παρέταξαν εις γραμμήν τους εις 2.500 χριστιανούς κατοίκους, και παρασύραντες αυτούς εις τους πρόποδας των ορέων, τους εθανάτωσαν όλους... " (Δζεμάλ Nουζχέτ, τούρκος αξιωματούχος). Ο Τοπάλ Οσμάν, ως σύγχρονος Νέρωνας, ουρλιάζει: «Ας έρθουν τώρα οι Άγγλοι, οι Αμερικανοί, ο Χριστός σας να σας σώσουν..»!
Μετά την απόβαση των Ελλήνων στη Σμύρνη η κατάσταση στον Πόντο γίνεται αφόρητη. Οι Τούρκοι απλώνονται παντού και αφανίζουν ότι γλίτωσε στο διάβα τους στην πρώτη φάση της επιχείρησής τους. Τρομοκρατία, κρεμάλες, εξορίες, βιασμοί, δολοφονίες συνθέτουν το νέο απάνθρωπο σκηνικό του τρόμου, που προκαλεί την ανάπτυξη του ποντιακού αντάρτικου στα άγρια βουνά του πόντου.
"Oι φοβερές σκηνές που διαδραματίστηκαν μέσα και γύρω από εκείνη την πόλη (Σεβάστεια) έγιναν η αιτία να διαμαρτυρηθεί η ουκρανική αποστολή στις φιλικές της κεμαλικές αρχές για τις βιαιοπραγίες και τα πτώματα των ανδρών, των γυναικών και των παιδιών που κείτονταν στο δρόμο, πολλά εκ των οποίων έφερναν και σημάδια βιασμού" (εφημερίδα Telegraph, 17.5.1922).
Τα γεγονότα του 1916-1923 γέννησαν τη σύγχρονη ιστορία των Ποντίων, ενός φιλειρηνικού, περήφανου, γνήσιου, φιλοπρόοδου λαού, που έχασε το δικαίωμα στην ύπαρξη και στην ιστορική συνέχεια και μετατράπηκε σ’ έναν λαό δυστυχίας και προσφυγιάς. Αποτελεί δικαίωμα και υποχρέωση για τους απόγονους του η διατήρηση της ανόθευτης μνήμης και τιμής, στην αναζήτηση κι ανάδειξη των αιτίων και των σκοπιμοτήτων, που προκάλεσαν τη γενοκτονία του, ως όρου εθνικής και ιστορικής συνέχειας για το λαό μας.
Η ποντιακή γενοκτονία που αποτελεί αναμφισβήτητα, μαζί μ’ αυτές των Εβραίων και των Αρμενίων, τις τρεις μεγαλύτερες του 20ου αιώνα, μένει σταθερά ιστορικό, πολιτικό και ηθικό σύμβολο και ε τα σπουδαία μηνύματα που περιέχει, είναι μέρος της ιστορικής πορείας του έθνους μας.
Σήμερα μόνο τιμή και δόξα μπορούμε και έχουμε υποχρέωση να αποδώσουμε στο έπος και στην τραγωδία του ποντιακού ελληνισμού, στη θυσία και τα ιδανικά των ελλήνων κατοίκων του Πόντου!
