Σκέψεις για τον Ι. Καποδίστρια σε ένα διάλογο με την Τέχνη

Μία από τις αγαπητές επισκέψεις, δικές μου όπως φαντάζομαι και άλλων εικαστικών συναδέλφων στην Κέρκυρα, είναι αυτή στην μόνιμη έκθεση ζωγραφικής της "Πινακοθήκης του Δήμου Κεντρικής Κέρκυρας", στα Παλαιά Ανάκτορα. Εκεί πολλά έργα μας συγκινούν για πολλούς λόγους, τεχνοτροπικούς, ιστορικούς, συνδεδεμένους με την αναγνώριση της παράδοσης μας στην ζωγραφική.

Μεταξύ αυτών δεν είναι δυνατόν να μην ξεχωρίσουμε το πολύ γνωστό έργο του Χαράλαμπου Παχή με την Δολοφονία του Κυβερνήτη, Ιωάννη Καποδίστρια, ένα έργο εμβληματικό της συλλογής για το περιεχόμενό του αλλά και την λειτουργία του κατά την εποχή του, ως μαρτυρίας του ιστορικού συμβάντος. Επιτρέψτε μου, ως εικαστικός, να σημειώσω την σημασία αυτής της ειδησιογραφίας, μίας αναγκαιότητας, με μέσο την τέχνη της ζωγραφικής. Προσωπικά στέκομαι εμπρός στο έργο αυτό με θαυμασμό και περίσκεψη και για αυτό τον λόγο. Με ενδιαφέρει το αίσθημα του δημιουργού εμπρός στο συμβάν, οι τρόποι μετάδοσης αυτής της τραγικής πράξης για την ελληνική κοινωνία. Δραματοποιημένα έντονα χαρακτηριστικά μας μεταφέρουν στην εποχή. Το έργο τέχνης μας μιλά απευθείας για τον πόνο του λαού, σχετικά με τον άδικο θάνατο του Κυβερνήτη.

Θα μπορούσε κάποιος να υποστηρίξει ότι ο Παχής, επιφανής καλλιτέχνης, έχαιρε εκτίμησης και ταυτιζόταν με τους κύκλους υποστήριξης του Κυβερνήτη και ότι εδώ μεταφέρεται μία άποψη συγκεκριμένη. Θα συμφωνούσαμε ότι ως Επτανήσιος αισθανόταν βαθειά την απώλεια και επισημαίνει την αποτρόπαια πράξη. Ακόμα και το φυσικό τοπίο στο έργο είναι διαταραγμένο και συμμετέχει στον πόνο. Σίγουρα είναι μία μαρτυρία επτανησιακή (με παραλλαγές και σε άλλα έργα του ίδιου ζωγράφου και αντίγραφα) που σε συνάρτηση με άλλες γραπτές πηγές για το ευρύτερο κλίμα πένθους στον λαό, αποδίδει την πραγματικότητα.. Το συμβάν άλλαξε τις ιστορικές εξελίξεις στην πορεία του ελληνικού κράτους και αυτό είναι κοινώς αποδεκτό.

Με την ευκαιρία του εορτασμού των 200 χρόνων από την Ελληνική Επανάσταση το 2021, αρκετοί από εμάς, τους εικαστικούς, θα κληθούμε να παρουσιάσουμε συμμετοχή με την εργασία μας. Ως Επτανήσιοι και λατρεύοντας την προσωπογραφία ίσως επιλέξουμε να αποδώσουμε ιστορικές προσωπικότητες με μία σύγχρονη ματιά... Ο Καποδίστριας είναι ένα αξιαγάπητο θέμα. Σε αυτή την περίπτωση οφείλουμε να μην καθοδηγούμαστε ούτε να δεχόμαστε επιρροές στους τρόπους που ερμηνεύουμε τα πράγματα. Η Τέχνη έχει τους δικούς της δρόμους να  δήλωνει τις απόψεις της. Σίγουρα θα επιλέγαμε αρκετοί, αν όχι οι πιο πολλοί από εμάς, μία "συζήτηση" με την εποχή του Καποδίστρια, τον ίδιο και το περιβάλλον που έζησε και μέσω της τότε Τέχνης όπως στο έργο που ανέφερα. Δεν θα αναζητούσαμε απόψεις διαφόρων επιστημόνων, πολλές αναλύσεις και αντιπαραθέσεις αλλά ό, τι μας στέλνει ως μήνυμα το ίδιο το αίσθημα των δημιουργών. Με αυτά πορευόμαστε ως πληροφορία για μία νέα εικαστική πράξη.

Λυπάμαι που δεν θα συμφωνήσω λοιπόν με θέσεις που έγιναν γνωστές δημόσια όπως αυτές του καθηγητή κ. Χατζή περί δικτατορίας και δικτάτορα Ιωάννη Καποδίστρια. Το έργο του Χαράλαμπου Παχή άλλωστε είναι μεταγενέστερο της εποχής του συμβάντος και αποδίδει επομένως την διάρκεια του πόνου και της θλίψης για τον μεγάλο χαμό. Ένα έθνος θρήνησε και αυτό φτάνει έως σήμερα δυνατά στα αυτιά μας...Συνέβη κάτι τέτοιο τελικά για ένα δικτάτορα? Ή για έναν προικισμένο ηγέτη, άνθρωπο βέβαια, αλλά ηγέτη! Θεώρησα υποχρέωσή μου να αναφέρω εδώ αυτές τις σκέψεις από την πλευρά του ζωγράφου που επιδιώκει να εμπνέεται και από τις ιστορικές προσωπικότητες, εκτός των άλλων στην δουλειά του. Ήδη το 2018 είχα πειραματιστεί με την προσωπογραφία του Κυβερνήτη και σας στέλνω εδώ ένα δείγμα αυτής της απόπειρας με αφορμή και πάλι τις επισκέψεις στην αγαπητή Πινακοθήκη του τόπου μου και προσθήκη και άλλων στοιχείων... 


     Ιωάννης Καποδίστριας, ελαιογραφία, 56Χ40 εκ, 2018


Κώστας Μηνάς, εικαστικός