Δημήτρης Ζυμάρης: Μνήμη Χρήστου Φωκά

Στις 27 Μαΐου 2025,έφυγε από τη ζωή, στη Ζυρίχη της Ελβετίας, ο γνωστός Κερκυραίος Επιχειρηματίας Χρήστος Φωκάς. Γεννήθηκε το 1938 στην παλιά πόλη της Κέρκυρας. Πατέρας του, ένας αγωνιστής της ζωής, ο Γεώργιος Φωκάς και μητέρα του η Γεωργία Ζαφειράκη, πρόσφυγας της Ανατολικής Θράκης. 

Οι πρώτες μνήμες του ανάγονταν στα σκληρά χρόνια της ιταλογερμανικής κατοχής. Θυμόταν ζωηρά τον κίνδυνο που διέτρεξε στον εμπρησμό της πόλης μας από τους ναζιστικούς βομβαρδισμούς, τον Σεπτέμβρη του 1943, και την αγωνία των γονιών του να στριμωχτούν στο ασφυκτικά γεμάτο καταφύγιο, για να γλιτώσουν· θυμόταν επίσης την αποχώρηση των Γερμανών από το νησί μας, τον Οκτώβρη του 1944: Μέσα στο χαρούμενο πλήθος κρατούσε σημαιάκια των συμμαχικών δυνάμεων, όταν ένας αξιωματικός της Βέρμαχτ του τ’ άρπαξε απ’ τα χέρια, έσκισε τις ξένες σημαίες και, λέγοντάς του έντονα κάτι στα γερμανικά, επέστρεψε στο έντρομο εξάχρονο αγόρι μόνο την ελληνική σημαία! Ο ίδιος, που αφηγούταν συχνά αυτή την ιστορία, ερμήνευε την κίνηση του Γερμανού αξιωματικού ως μια αυστηρή συμβουλή: «Πιστέψτε στις δικές σας δυνάμεις!». 

Ο Χρήστος Φωκάς ανδρώθηκε στα δύσκολα μεταπολεμικά χρόνια. Ξεκίνησε, μαθητής ακόμη, την επιχειρηματική του δραστηριότητα πουλώντας κεριά, μπρος από το μικρό μαγαζί του πατέρα του, στην οδό Αγίου Σπυρίδωνα, ενώ παράλληλα εμπορευόταν γλυκόριζα. Εκείνα τα χρόνια, όπως έλεγε, τον χαλύβδωσαν, οπλίζοντάς τον με την αδάμαστη θέληση να βελτιώσει τις συνθήκες της ζωής του και να πετύχει! 

Το 1956 αποφοίτησε από το 2ο Γυμνάσιο της Κέρκυρας, από το οποίο διατηρούσε ευχάριστες αναμνήσεις. Όντας ανήσυχο πνεύμα, τον επόμενο χρόνο έφυγε για να σπουδάσει οικονομικά στην Αθήνα. Όμως, το 1959, σε ένα ταξίδι του, στο καράβι, γνώρισε την  Έλφη Σταρκ, μια καλλιεργημένη νεαρή Ελβετίδα, με την οποία την επόμενη χρονιά αρραβωνιάστηκαν. Το 1962, μετά την εκπλήρωση των στρατιωτικών του υποχρεώσεων, παντρεύτηκαν κι εγκαταστάθηκαν στη Ζυρίχη, ξεκινώντας μια νέα ζωή. 

Το πρώτο του επάγγελμα εκεί ήταν μεταφορέας δεμάτων στο ταχυδρομείο και λίγο αργότερα βοηθός λογιστή σ’ ένα εργοστάσιο που το απειλούσε η χρεοκοπία σε τέτοιο βαθμό, που αποχώρησαν όλοι οι ιεραρχικά ανώτεροι του και δεν βρισκόταν κανείς να αναλάβει την οικονομική ευθύνη της επιχείρησης! Μη θέλοντας να χάσει τη δουλειά του, αισθανόμενος ηθική υποχρέωση απέναντι στους σχεδόν 200 εργαζόμενους και τις οικογένειές τους, πήρε την παρακινδυνευμένη απόφαση να αναλάβει διευθύνων σύμβουλος και να λάβει δάνειο από μια ελβετική τράπεζα. Ο Χρήστος Φωκάς, ο νεαρός Έλληνας που μόλις είχε ξεκινήσει να μαθαίνει γερμανικά, κατόρθωσε να εξυγιάνει την επιχείρηση και -μέσα σε λίγα χρόνια- να την αποκτήσει.

Έκτοτε, η πορεία του υπήρξε αλματώδης. Εργάστηκε σκληρά και μεθοδικά, με τόλμη, διαίσθηση, και διορατικότητα, προσηλωμένος απαρέγκλιτα στους φιλόδοξους στόχους του. Ταξίδεψε σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες, ανέπτυξε έναν μεγάλο κύκλο γνωριμιών και προχώρησε σε διάφορες επενδύσεις. Το 1982 απέκτησε και δεύτερο εργοστάσιο, αναπτύσσοντας σταδιακά έναν Όμιλο Επιχειρήσεων. Συνέχισε να επισκέπτεται την Κέρκυρα πολύ τακτικά, διότι τον συνέδεαν στενότατοι δεσμοί με την οικογένειά του. Μάλιστα, το 1990, προχώρησε στην αγορά και στην εκτεταμένη ανακαίνιση του εμβληματικού ξενοδοχείου Corfu Palace, όπου το 1994 υποδέχτηκε εκεί τους Ηγέτες της Ευρωπαϊκής Συνόδου Κορυφής. Τριάντα και πλέον χρόνια στο τιμόνι αυτού του ξενοδοχείου, επιλέγοντας άξιους συνεργάτες, το κατέστησε σταθερό πόλο έλξης και σημείο αναφοράς του ποιοτικού Κερκυραϊκού τουρισμού.

Εξαιρετικά φιλόξενος, ευγενής, με πηγαίο χιούμορ, με μεγάλη άνεση στους τρόπους του, κοσμοπολίτης, κέρδιζε αμέσως κάθε συνομιλητή του. Βαθιά συναισθηματικός, αλλά και ψύχραιμος και αυστηρός - κυρίως με τον εαυτό του - είχε εδραιωμένη την πεποίθηση ότι ο εύρωστος επιχειρηματίας οφείλει να διέπεται από ανθρωπιστικές αρχές και να προσφέρει ένα μέρος των κερδών του, ως ανταπόδοση, στην κοινωνία. 

Με αυτό το σκεπτικό, παράλληλα με άλλες αγαθοεργίες και γενναιόδωρες χορηγίες του σε διάφορα πολιτιστικά σωματεία του νησιού μας, όπως τις φιλαρμονικές Μάντζαρος και Καποδίστριας, και μετά από παρότρυνση της τότε αντιπροέδρου της Αναγνωστικής Εταιρίας αείμνηστης Τζίνας Βούλγαρη, την οποία πάντα ανέφερε με αγάπη, ανέλαβε, κατά τα έτη 2007-2019, μια ετήσια μεγάλη χορηγία στο Μουσείο Καποδίστρια – Κέντρο Καποδιστριακών Μελετών, συμβάλλοντας καθοριστικά στον εκσυγχρονισμό και την πρόοδό του. Έτσι, το Μουσείο είχε τη δυνατότητα όχι μόνο να καλύπτει τα λειτουργικά έξοδά του για μεγάλο χρονικό διάστημα, αλλά - το κυριότερο - μπόρεσε να ενταχθεί στο πρόγραμμα Leader το 2012, να ανακαινιστεί ριζικά και να αποκτήσει τη σύγχρονη μορφή του: ένας τόπος εθνικής μνήμης με ευρωπαϊκά χαρακτηριστικά και πολλές δυνατότητες.

Στην πανηγυρική εκδήλωση που έγινε στην Ιόνιο Ακαδημία, το 2017, μετά τα εγκαίνια, οι τότε πρόεδροι των τριών σωματείων-ιδιοκτητών του Μουσείου Καποδίστρια, σε μια συμβολική κίνηση ευγνωμοσύνης, του προσέφεραν μια αργυρή θήκη, εμπνευσμένη από τη χρυσή θήκη που είχε χαρίσει η πόλη της Γενεύης στον Ιωάννη Καποδίστρια το 1816. Η θήκη φέρει την επιγραφή: «Στον Μεγάλο Ευεργέτη του Μουσείου Καποδίστρια, συμπατριώτη  Χρήστο Γ. Φωκά, ως ελάχιστη ένδειξη ευγνωμοσύνης για την πολύτιμη και γενναιόδωρη προσφορά του στο Μουσείο Καποδίστρια και στην Κέρκυρα». Ο ίδιος τότε, είχε απαντήσει επιγραμματικά: «Δεν έκανα τίποτε περισσότερο από το να εκπληρώσω μια ηθική υποχρέωση απέναντι σε έναν μεγάλο Πατριώτη και συμπατριώτη μας, που τόσο αδικήθηκε και προδόθηκε.» Η φράση αυτή είναι ενδεικτική της αίσθησης πατριωτικού χρέους που διακατείχε τον Χρήστο Φωκά. Για τη συνολική προσφορά του, το 2023, παρασημοφορήθηκε από την Πρόεδρο της Δημοκρατίας με τον Ταξιάρχη του Φοίνικος.

Ο Χρήστος Φωκάς άφησε την τελευταία του πνοή έχοντας στο πλάι του την αγαπημένη του σύζυγο Έλφη, τους δυο άξιους γιους του Ντάνιελ και Κρίστιαν και τα πέντε εγγόνια του. Ευτύχησε να δρέψει πλουσιοπάροχα τους καρπούς των κόπων του στην Ελβετία, στη χώρα όπου ανέδειξε τις επιχειρηματικές ικανότητές του και να απολαύσει την ηθική ικανοποίηση ότι αφήνει πίσω του άξιους συνεχιστές του έργου του. Ευτύχησε επίσης, να αποκτήσει με την προσωπική του αξία, την καθολική και ειλικρινή αποδοχή της κερκυραϊκής κοινωνίας, καταλείποντας, μέσω των ευεργεσιών και του παραδείγματός του, ανεξίτηλο το αποτύπωμα της προσφοράς του και των ιδανικών του. 

Δημήτρης Κ. Ζυμάρης

Ιστορικός, Διευθυντής Αναγνωστικής Εταιρίας Κερκύρας