Μετά το σοκ, ένας πόλεμος χωρίς τέλος

Στις 6 Οκτωβρίου του 1973, το ακόμη νεαρό κράτος του Ισραήλ γνώρισε ένα τρομερό σοκ, τη στιγμή που οι πολίτες του τιμούσαν την πιο ιερή ημέρα του Ιουδαϊσμού, τη γιορτή του Γιομ Κιπούρ. Τα συνασπισμένα στρατεύματα της Αιγύπτου, της Συρίας και της Ιορδανίας εισέβαλαν από τρεις διαφορετικές κατευθύνσεις στα εδάφη που ήλεγχε το Ισραήλ, διέρρηξαν τις αμυντικές του γραμμές, πέρασαν το Σινά και τα Υψώματα του Γκολάν και έφτασαν να απειλούν την ίδια την ύπαρξη του εβραϊκού κράτους. Η ταχύτατη αερογέφυρα που δημιούργησαν οι Αμερικανοί απέτρεψε τα χειρότερα και ο πόλεμος έληξε με συμβιβασμό. Ωστόσο το σοκ είχε μακροπρόθεσμες συνέπειες. Η Ισραηλινή πρωθυπουργός Γκόλντα Μέιρ, μια τεράστιου κύρους προσωπικότητα για την οποία ο Νταβίντ Μπεν- Γκουριόν είχε πει κάποτε ότι ήταν «ο μόνος άνδρας στην κυβέρνηση», αναγκάστηκε να παραιτηθεί, αφού χρεώθηκε την τεράστια αποτυχία στον τομέα της ασφάλειας. Πώς γίνεται να μην μάθουν τίποτα οι υπηρεσίες μας για έναν πόλεμο που σχεδιαζόταν μυστικά, επί μήνες, σε τρεις αραβικές πρωτεύουσες, αναρωτήθηκαν πολλοί. Επιπλέον, το Ισραήλ έχασε τη σιγουριά του ακατανίκητου που είχε αποκτήσει από τους δύο προηγούμενους πολέμους με τους Άραβες, το 1948 και το1967. Αποτέλεσμα ήταν η συμφωνία του Καμπ Ντέιβιντ, το 1978, που οδήγησε στην επιστροφή του Σινά και τη συνθήκη ειρήνης με την Αίγυπτο, για να ακολουθήσει ανάλογη συνθήκη με την Ιορδανία.

Ακριβώς μισό αιώνα μετά τον πόλεμο του Γιομ Κιπούρ, το Ισραήλ υπέστη ένα καινούργιο εθνικό σοκ. Χαράματα Σαββάτου, ημέρα αργίας για τους Ισραηλινούς, η ισλαμική οργάνωση Χαμάς, που ελέγχει τη Λωρίδα της Γάζας από το 2007, εξαπέλυσε 5.000 ρουκέτες μέσα σε 20 λεπτά, μερικοί από τους οποίους έφτασαν κοντά στο Τελ Αβίβ και το διεθνές αεροδρόμιο Μπεν- Γκουριόν. Ταυτόχρονα, Παλαιστίνιοι ένοπλοι με βαρύ οπλισμό εισέβαλαν από διάφορες κατευθύνσεις στο εσωτερικό του Ισραήλ, κατέλαβαν αστυνομικό τμήμα, αιχμαλώτισαν ομήρους και οχήματα του ισραηλινού στρατού, συμπεριλαμβανομένου τουλάχιστον ενός άρματος μάχης. Ανήκουστες για τους Ισραηλινούς σκηνές, χωρίς προηγούμενο στους τέσσερις προηγούμενους πολέμους ανάμεσα στο κράτος τους και τη Χαμάς, στη Λωρίδα της Γάζας.

Παρά τον αιφνιδιαστικό της χαρακτήρα, η άκρως επικίνδυνη εξέλιξη δεν ήταν κεραυνός εν αιθρία. Από τις αρχές του χρόνου η κατάσταση στα κατεχόμενα παλαιστινιακά εδάφη της Δυτικής Όχθης είναι εκρηκτική, με την κυβέρνηση Νετανιάχου- Ακροδεξιάς να προχωρά σε φονικές επιδρομές, ιδιαίτερα στην Τζενίν και την Νάμπλους, και τους Παλαιστίνιους να επιστρέφουν στον ένοπλο αγώνα. Μόνο το πρώτο δίμηνο του 2023 σκοτώθηκαν 75 Παλαιστίνιοι και 14 Ισραηλινοί. Ρόλο πυροκροτητή έπαιξε η προκλητική επίσκεψη του ακροδεξιού Ισραηλινού υπουργού Εσωτερικής Ασφάλειας, Ιταμάρ μπεν Γκβιρ, στο ιερό τέμενος Αλ Άκσα, στην Ιερουσαλήμ, στις 3 Ιανουαρίου. Ειδικά στη Γάζα, μια ανοιχτή φυλακή, όπου συνωστίζονται, αποκλεισμένοι από τον έξω κόσμο, δύο εκατομμύρια άνθρωποι σε μόλις 360 τετραγωνικά χιλιόμετρα, με την ανεργία να ξεπερνάει το 50% και τη ζωή αβίωτη για τους περισσότερους λόγω του ισραηλινού εμπάργκο, η κατάσταση μύριζε διαρκώς μπαρούτι. Η ένταση κλιμακώθηκε τις τρεις τελευταίες εβδομάδες, με τις διαδηλώσεις οργής νεαρών Παλαιστινίων στα σύνορα της Λωρίδας και τον ισραηλινό στρατό να απαντά στις μολότοφ με σφαίρες. Η κατάσταση φαινόταν να οδεύει προς προσωρινή εξομάλυνση με τη συμφωνία αποκλιμάκωσης που επετεύχθη τις προάλλες, ύστερα από μεσολάβηση του Κατάρ και της Αιγύπτου, για να αποδειχθεί ότι επρόκειτο για παραπλανητική κίνηση της Χαμάς, που ετοίμαζε με πλήρη μυστικότητα το θεματικό της πλήγμα.

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η απάντηση του Ισραήλ θα είναι μια μεγάλης έκτασης πολεμική επιχείρηση για να τιμωρηθεί η Χαμάς και να αποκατασταθεί το τρωθέν κύρος του εβραϊκού κράτους και της κυβέρνησής του. Το μεγάλο δίλημμα για τον Νετανιάχου είναι ποιος θα είναι ο στρατηγικός στόχος αυτού του πολέμου; Η εκ νέου κατάληψη της Γάζας, από την οποία αποχώρησαν τα ισραηλινά στρατεύματα το 2005, κάτι που θα σημάνει διαρκή αιμορραγία και καθήλωση σε μια περιοχή χωρίς στρατηγική σημασία για τους Ισραηλινούς; Ή απλώς μια τιμωρητική επιχείρηση, που είναι πολύ πιθανό να έχει τεράστιο κόστος πρωτίστως για τους Παλαιστίνιους, αλλά και για το ίδιο το Ισραήλ; Απείρως πιο επικίνδυνες θα είναι οι εξελίξεις αν ο Νετανιάχου, προκειμένου να βγει από τα αδιέξοδά του, ανοίξει μέτωπο και με το Ιράν, ενοχοποιώντας του για τις ενέργειες της Χαμάς.

Σε κάθε περίπτωση, ο Ισραηλινός πρωθυπουργός χρεώνεται μια τεράστια αποτυχία στον τομέα της ασφάλειας, καθώς οι υπηρεσίες του δεν κατάφεραν να αντιληφθούν έγκαιρα την επικείμενη επίθεση που ετοιμαζόταν σε μια μικρούτσικη λωρίδα γης, γεμάτη πράκτορες του Ισραήλ. Ήδη η θέση του ήταν δύσκολη, με τις δίκες για σκάνδαλα να τον κυνηγούν, την κοινωνία να υποφέρει από οξύτατες διαιρέσεις λόγω της αυταρχικής πολιτικής του και εκατοντάδες επίστρατους και πρώην αξιωματικούς του στρατού να υψώνουν πανώ στις αντικυβερνητικές διαδηλώσεις με το σύνθημα «1973- Γιομ Κιπούρ, 1982- Λίβανος, 2023- Πόλεμος για να σώσουμε τη Δημοκρατία». Όπως και να εξελιχθούν τα πράγματα επί του πεδίου, φαίνεται απίθανο να επιβιώσει πολιτικά ο Νετανιάχου από τη νέα δοκιμασία. Γιομ Κιπουρ στα εβραϊκά σημαίνει ημέρα της εξιλέωσης. Για τον Νετανιάχου, τέτοια μέρα δεν θα υπάρξει.

Καθημερινή, 8 Οκτωβρίου 2023

Υ.Γ. Το άρθρο αυτό γράφτηκε όταν έκλεινε η δεύτερη έκδοση της εφημερίδας, απόγευμα Σαββάτου, λίγες ώρες μετά την αιφνιδιαστική επίθεση της Χαμάς. Ένα εικοσιτετράωρο αργότερα, επιβεβαιώνονται οι χειρότερες προβλέψεις. Οι επιβεβαιωμένοι από τις δύο πλευρές νεκροί έχουν φτάσει τους 300 για το Ισραήλ και τους 285 για τους Παλαιστίνιους. Γύρω στους 100 Ισραηλινοί- στρατιωτικοί, αλλά και άμαχοι- κρατούνται όμηροι από τη Χαμάς. Ο ισραηλινός στρατός συνεχίζει τις συγκρούσεις με κομάντος της οργάνωσης, προσπαθώντας να τους εξοστρακίσει από οκτώ σημεία του νότιου Ισραήλ όπου έχουν οχυρωθεί. Ταυτόχρονα, μεγάλες ισραηλινές δυνάμεις με τεθωρακισμένα και πυροβολικό ετοιμάζονται για χερσαία εισβολή στη Γάζα, ώστε να τσακίσουν τη στρατιωτική υποδομή της Χαμάς, να εξοντώσουν την ηγεσία της και να απελευθερώσουν ομήρους- μια επιχείρηση που προμηνύεται λουτρό αίματος- με τελικό στόχο, ενδεχομένως, την εγκατάσταση μιας πιο ανεκτής από το Ισραήλ διοίκησης στη Γάζα, πιθανόν με την παρασκηνιακή εμπλοκή και της Αιγύπτου.

Στο μεταξύ, υπήρξε σήμερα το πρωί η πρώτη εμπλοκή της σιιτικής, φιλοϊρανικής οργάνωσης του Λιβάνου Χεζμπολάχ με τον ισραηλινό στρατό στα Αγροκτήματα Σεμπάα, διαφιλονικούμενη περιοχή από Ισραήλ, Λίβανο και Συρία, στα σύνορα των τριών κρατών. Ο κίνδυνος επέκτασης του πολέμου σε τρία μέτωπα (Γάζα, Δυτική Όχθη, Λίβανος) είναι ορατός και θα μπορούσε να φέρει πιο κοντά την επαπειλούμενη, μεγάλη σύγκρουση Ισραήλ- Ιράν.

Για την ώρα, ο βέβαιος ηττημένος αυτής της σύγκρουσης είναι η αντίληψη των ΗΠΑ και του Ισραήλ ότι το Παλαιστινιακό, ως πολιτικό πρόβλημα, είναι πια νεκρό- κάτι που οδήγησε στις περίφημες Συμφωνίες του Αβραάμ, επί Ντόναλντ Τραμπ, μεταξύ αραβικών κρατών και Ισραήλ, στρατηγική που συνέχισε και φιλοδοξούσε να ολοκληρώσει ο Τζο Μπάιντεν, με μια μεγάλη συμφωνία Ισραήλ- Σαουδικής Αραβίας. Όπως κι αν εξελιχθεί ο πόλεμος στη Γάζα, ουδεμία αραβική κυβέρνηση θα τολμήσει, στο ορατό μέλλον, να προχωρήσει σε αυτή την κατεύθυνση, όταν ακόμη και ο Μαχμούντ Αμπάς αν και πολέμιος της Χαμάς, όχι μόνο δεν καταδίκασε την παράτολμη επίθεση, αλλά δήλωσε ότι είναι δικαίωμα του παλαιστινιακού λαού να αντιστέκεται με όλα τα μέσα στην κατοχή. Το Παλαιστινιακό επανέρχεται, με βίαιο τρόπο στην ημερήσια διάταξη της διεθνούς πολιτικής.

ΦΩΤΟ@SHUTTERSTOCK