Σε ημερίδα του ΚΟΙΣΠΕ «Νέοι Ορίζοντες» συμμετείχε ο Ανδρέας Σκούπουρας

που πραγματοποιήθηκε σήμερα συμμετείχε ο Αντιδήμαρχος Κοινωνικής Πολιτικής Πρόνοιας και Κοινωνικού Έργου Ανδρέας Σκούπουρας.

Η ημερίδα πραγματοποιήθηκε δια ζώσης με δυνατότητα παρακολούθησης και εξ αποστάσεως και μέσω των ομιλιών και των παρεμβάσεων αναπτύχθηκε γόνιμος και εποικοδομητικός διάλογος.

Ο κ. Σκούπουρας στο χαιρετισμό τον οποίο απηύθυνε επικέντρωσε στη θεματολογία της ημερίδας αναφέροντας μεταξύ άλλων και τα ακόλουθα:

«Η αυτονομία και ο αυτοπροσδιορισμός αποτελούν εγγενές στοιχείο της ανθρώπινης υπόστασης, θεμελιώδες ανθρώπινο δικαίωμα αλλά και απαραίτητη προϋπόθεση για την πλήρη και ισότιμη συμμετοχή κάθε ατόμου στην κοινωνία.

Ιστορικά, τα άτομα με ψυχοκοινωνικά προβλήματα αποκλείστηκαν και περιθωριοποιήθηκαν από την κοινωνία θεωρούμενοι ως ανίκανοι να παίρνουν αποφάσεις για τον εαυτό τους και τα σημαντικά ζητήματα της ζωής τους.  Η «θεραπευτική» αντιμετώπιση που τους επιφυλάχθηκε ήταν ο εγκλεισμός και συχνά η χρήση βίας και απάνθρωπης μεταχείρισης από τις υπηρεσίες υγείας.  Τα τελευταία σαράντα χρόνια τα δικαιώματα των ατόμων με ψυχοκοινωνικά προβλήματα έρχονται στο προσκήνιο όλο και περισσότερο.

Ωστόσο, η υλοποίηση των δικαιωμάτων μπορεί να επιτευχθεί μόνο εάν τα δικαιώματα είναι εύκολα αναγνωρίσιμα και υπάρχουν μηχανισμοί και διαδικασίες για την εφαρμογή τους. Τα άτομα με ψυχοκοινωνικά προβλήματα συχνά αντιμετωπίζουν τόσο εσωτερικευμένα εμπόδια όσο και δομικά εμπόδια ή εμπόδια από τις συμπεριφορές τρίτων που περιορίζουν, εμποδίζουν ή εξαφανίζουν την αυτονομία τους. 

Η έννοια της αυτονομίας περιλαμβάνει και την παρεμβολή ενδιάμεσων (ατόμων ή μηχανισμών) που διευκολύνουν, υποστηρίζουν και ενδυναμώνουν τα άτομα με ψυχοκοινωνικά προβλήματα στην Αυτοεκπροσώπησή τους και στην έκφραση της βούλησής τους.

Για άτομα που έχουν στιγματιστεί από την ψυχική διαταραχή, η ενδυνάμωση συνδέεται στενά με τα δικαιώματα, την επιλογή, την ιδιότητα του πολίτη, τον αυτοπροσδιορισμό και την αυτοδιάθεση και αποτελεί βασική συνιστώσα μιας δικαιωματικής αντίληψης της αναπηρίας.  Εκφράζει ιδιαίτερα τα συμφέροντα των ατόμων με ψυχοκοινωνικά προβλήματα, βασικός στόχος των οποίων είναι να επανακτήσουν εξουσία στην ίδια τους τη ζωή, να αποκτήσουν δική τους φωνή, να μπορέσουν να λειτουργήσουν αυτόνομα στο κοινωνικό πλαίσιο.

Η λήψη αποφάσεων αποτελεί ωστόσο,  σημαντική αλλά όχι τη μοναδική έκφραση της αυτονομίας του ατόμου. Εξίσου σημαντική πτυχή  αποτελεί η δυνατότητα του ατόμου να προασπίζεται και να διεκδικεί τα δικαιώματά του, ως στοιχείο που συνδέεται άμεσα με την ιδιότητα του πολίτη.  Η αδυναμία πρόσβασης στη δικαιοσύνη ή τα ιδιαίτερα εμπόδια πρόσβασης στη δικαιοσύνη που αντιμετωπίζουν διάφορες ομάδες του πληθυσμού, μεταξύ των οποίων είναι και τα άτομα με αναπηρία, αντιμετωπίζονται μέσω της θεσμοθέτησης μηχανισμών που αποσκοπούν να διευκολύνουν και να υποστηρίξουν την πρόσβαση στη δικαιοσύνη, κυρίως μέσα από μηχανισμούς νομικής βοήθειας.

Η συνηγορία είναι ένας εργαλείο που μπορεί να αποκαταστήσει δυναμικές ισχύος δεδομένου ότι προσφέρει στους ανθρώπους έναν μηχανισμό που θέτει τις δικές τους ανησυχίες, απόψεις και συνεισφορές στην ευρύτερη αρένα, ήτοι ένα εργαλείο που έχει τη δυναμική να επαναπροσδιορίσει τη θέση ενός ανθρώπου ή μιας ομάδας ανθρώπων σε διάφορους τομείς.

Ως μηχανισμός, αποσκοπεί στη διευκόλυνση των ευάλωτων ατόμων ή ομάδων να κατανοήσουν τα δικαιώματά τους και στην παροχή υποστήριξης και ενδυνάμωσης για να τα ασκήσουν και να τα διεκδικήσουν.

Στην Ελλάδα,  οι αλληλοσυνδεόμενοι μηχανισμοί υποστήριξης, όπως οι  μηχανισμοί υποστηριζόμενης λήψης αποφάσεων  και οι μηχανισμοί και υπηρεσίες συνηγορίας  για τη διεκδίκηση δικαιωμάτων, την πρόσβαση  στις υπηρεσίες, την συμμετοχή  στην κοινωνία και  την συμβολή  στη διαμόρφωση των πολιτικών και της νομοθεσίας, είτε δεν υπάρχουν,  είτε αφορούν διάφορους τομείς και διαφορετικές ομάδες, όπως οι εθελοντικές οργανώσεις.

Δεν υπάρχει κοινή θεώρηση ή αντίληψη του τι είναι και του τι περιλαμβάνουν με αποτέλεσμα άτομα και οργανώσεις να  ενεργούν κατά βούληση.  Οι δράσεις συνηγορίας αναπτύσσονται αποσπασματικά, με πρωτοβουλία διαφόρων οργανώσεων  και  συνήθως δρούν σε συγκεκριμένες γεωγραφικές περιοχές. 

Συμπερασματικά, να επισημάνουμε την αναγκαιότητα εμπλοκής των ληπτών υπηρεσιών ψυχικής υγείας σε θέματα που τους αφορούν, την ενίσχυση της συλλογικής έκφρασης τους μέσα από τις στρατηγικές ενδυνάμωσης και προαγωγής της συμμετοχής των ΑμΨΔ (άτομα με ψυχικές διαταραχές) και των οικείων τους σε κάθε έκφανση της ζωής καθώς και  την ανάγκη σχεδιασμού, υλοποίησης, παρακολούθησης και αξιολόγησης πολιτικών και προγραμμάτων με άξονες την αυτοεκπροσώπιση και την συνηγορία. Ταυτόχρονα, είναι κρίσιμη η αγωγή της κοινότητας σε θέματα καταπολέμησης του στιγματισμού, δικαιωμάτων των ΑμΨΔ και επανένταξης στην αγορά εργασίας με όρους ισοτιμίας.

Τέλος, σε επίπεδο Πολιτείας, είναι απαραίτητη η θεσμοθέτηση της Προαγωγής της αυτοεκπροσώπισης των ληπτών και των οικογενειών τους καθώς και  εφαρμογή των Κοινοτικών Οδηγιών & Διεθνών Κανονισμών Υγείας (2005) που αφορούν στην συνηγορία και την προάσπιση των δικαιωμάτων των ληπτών.»