Δεν θέλω τα βιβλία μου να τελειώνουν με την πρώτη ανάγνωση

Λίγο πριν την παρουσίαση του μυθιστορήματος "σέρρα - Η ψυχή του Πόντου" στο χώρο της 6ης Έκθεσης Βιβλίου, τη Δευτέρα 1η Αυγούστου (9:30 μ.μ.), στην Άνω Πλατεία, ο συγγραφέας Γιάννης Καλπούζος μιλά στην ''Κ.Ε'' για τη λογοτεχνία και τη σημασία του έργου του.
 
 
1. Τι είναι για σας η λογοτεχνία;
Η έννοια της λογοτεχνίας ταυτίζεται μέσα μου γενικότερα με αυτή της γραφής σε κάθε μορφή της. Η γραφή είναι σταύρωση, καταβύθιση, ταξίδι, τροφός, μάνα, και μητριά. Είναι πόνος, γέλιο, στοχασμός και δρόμος ανάστροφος στη ζωή σου και στη ζωή των άλλων. Η γραφή είναι δοκιμασία και δοκιμή, πρόκληση και πρόσκληση των αοράτων.
Η γραφή με καταθέσεις και αναλήψεις του πνεύματος ανοίγει τη δρασκελιά της. Βουτώντας μες στις γραφές των άλλων και μες στις δικές σου. Ασκούμενος και μαθητευόμενος και δάσκαλος συνάμα. Εξομολόγος και εξομολογούμενος.
Είναι κόσμος δικός σου, κόσμος των αναγνωστών, κόσμος του κόσμου όλου ή του ενός. Του χθες, του σήμερα και του αύριο. Και κόσμος που δεν τον γνωρίζεις κι έρχεται να σου συστηθεί με τη Θεία φωτιά και τη Θεία μανία της έμπνευσης.
Η γραφή είναι σιωπή, φωνή, φωνές, κραυγή, αντίλαλος, δάκρυ που χωράνε ωκεανοί. Νυκτωδία στην έρημο, παρανάλωμα λέξεων, φλοίσβος και τρικυμία της γλώσσας και της φαντασίας. Είναι χιλιάδες εικόνες μέσα σε μια λέξη. Κόσμοι που θέλουν γεφύρια κτισμένα από καιρό στο νου όσων θα μετρηθούν με τις αράδες της, αλλά και ρέμα αδιάβατο, κατεβασμένο, οπού απάνω του θ’ απλώσει μονάχη της γεφύρια.
Η γραφή είναι φως, είναι νύχτα, είναι πρωινό του Απρίλη, μυρουδιές και γεύσεις του έσω και έξω κόσμου. Άγγιγμα και χωρισμός. Σύντροφος και μοναξιά. Μελωδία της βροχής, σεντόνι του χιονιού, ήλιος του Αυγούστου. Και ο συγγραφέας δραπέτης απ’ τις φυλακές του και φυλακισμένος στην ελευθερία του.
Η γραφή είναι έρωτας, πάθος, πόθος, φόβος, ψιχίο στο σύμπαν ή το σύμπαν ολόκληρο. Η γραφή είναι ζωή που δε δίνεται πεσκέσι στον θάνατο.
 
2. Πώς βλέπετε την ελληνική λογοτεχνία σήμερα;
Η οικονομική κρίση δεν άφησε αλώβητη τη λογοτεχνία και τον χώρο του βιβλίου γενικότερα. Πέραν αυτού, αν και έχουμε σπουδαίους συγγραφείς, το ελληνικό αναγνωστικό κοινό περιορίζεται στο 7 με 8 % του συνολικού πληθυσμού. Κι αυτό έρχεται ως απότοκο της αδιαφορίας των πολιτών αλλά και της πολιτείας η οποία ποτέ δεν έστρεψε την προσοχή της προς την καλλιέργεια της ψυχής και του πνεύματος. Αυτό αφορά και τους κάθε λογής μηχανισμούς, κομματικούς και μη, που διαμορφώνουν στον βαθμό που τους αναλογεί την κοινωνική πολιτισμική πραγματικότητα. Δυστυχώς η ανάγνωση δεν εμπίπτει στις προτεραιότητές μας και στο σύστημα αξιών που διέπει την κοινωνία μας. Κι είναι κρίμα, γιατί όποιος δεν έχει ανακαλύψει την ανάγνωση χάνει μια από τις μεγαλύτερες απολαύσεις της ζωής. Ωστόσο, αισιοδοξώ ότι θα έρθουν καλύτερες μέρες.
 
3. Ποιοι συγγραφείς σας αρέσουν και γιατί ο καθένας;
Πάρα πολλών συγγραφέων μου αρέσουν τα βιβλία τους. Σε ποιον να πρωτοαναφερθώ και τι να απομονώσω από τα τόσα που αγγίζουν την ψυχή και τον λογισμό μου; Περιορίζομαι, λοιπόν, ενδεικτικά και επιγραμματικά σε ελάχιστους. Νίκος Γκάτσος, για το πώς παντρεύει τη δημοτική παράδοση με τον σουρεαλισμό. Οδυσσέας Ελύτης, για τις ασύλληπτες μεταστοιχειώσεις του. Ροΐδης, Μυριβήλης και Παπαδιαμάντης και η σύγχρονη Ελένη Πριοβόλου, για τη γλώσσα τους. Ντοστογιέφσκι, για την ανάλυση των χαρακτήρων του. Σκαρίμπας, για τον σαρκασμό του. Καραγάτσης, για την ευρηματικότητα των θεμάτων και των χαρακτήρων του. Οι σύγχρονοι Νίκος Ψυλλάκης και Ισίδωρος Ζουργός, για την έρευνά τους και τη γλώσσα τους. Μπαλζάκ, Άιν Ραντ, Ίβο Άντριτς για τη μυθοπλασία τους. Μαρκές, για όλα του. Νίκος Καζαντζάκης, για τη γλώσσα και τους στοχασμούς του. Και μια νέα συγγραφέας σε μυθιστορήματα ενηλίκων Μαρία Ρουσσάκη, για την ατμόσφαιρα των σκηνών και τη φαντασία της.  Ο νέος συγγραφέας Δημοσθένης Παπαμάρκος, για τον ιδιωματικό λόγο του και τα σφιχτοδεμένα διηγήματά του. Ο Μακρυδάκης, για τις περιγραφές του. Ο κατάλογος είναι πολύ μακρύς για να συνεχίσω…

4. Ποιο από τα βιβλία σας πρέπει να έχω οπωσδήποτε στη βιβλιοθήκη μου;
Μοχθώ με όλες μου τις δυνάμεις ώστε όλα τα βιβλία μου να διεκδικούν μια θέση στη βιβλιοθήκη των αναγνωστών. Να μην τελειώνουν με την πρώτη ανάγνωση. Να τα αποζητά ο αναγνώστης και στη συνέχεια και να ανατρέχει σ' αυτά ή να θέλει να τα διαβάσουν τα παιδιά και τα εγγόνια του. Ειλικρινά δεν μπορώ να ξεχωρίσω κάποιο. Κάθε ένα έχει τη δική του ταυτότητα και τον δικό του στόχο. Ωστόσο, μ' έναν τρόπο όλα δένουν μεταξύ τους και συμπληρώνει το ένα το άλλο, είτε ως θεματική, είτε ως προς τα μηνύματα, είτε ως προς τη δομή και την ελληνική γλώσσα.

5. Γιατί πρέπει να διαβάσω το "σέρρα" που το παρουσιάζετε στην Κέρκυρα στο πλαίσιο της 6ης Έκθεσης Βιβλίου;
"Ἀρχὴ μὲν οὖν καὶ οἷον ψυχή ὁ μῦθος τῆς τραγωδίας" κατά τον Αριστοτέλη. Αυτός είναι κι ο πρώτος λόγος για να διαβάσει κανείς το "σέρρα- Η ψυχή του Πόντου", για τη μυθοπλασία του. Επίσης για τη γλώσσα του, η οποία μαζί με τον μύθο, επιτυγχάνει την αναγνωστική ευφορία.  Όμως, συγχρόνως, με όχημα την περιπετειώδη μυθοπλασία, τα πάθη, τους πόθους και τα παθήματα των ηρώων του μυθιστορήματος, ο αναγνώστης θα ανακαλύψει και θα εντρυφήσει σε πλήθος διαχρονικών θεμάτων: εθνικισμός, συνύπαρξη, τον ρόλο των θρησκειών, το μίσος, την αλληλεγγύη, τη διχόνοια, τις βαθιές ρίζες των ψυχικών τραυμάτων της παιδικής ηλικίας, το εσωτερικό αγρίμι που διψά για εξουσία, χρήμα και σάρκα, την αξία να γνωρίζει κανείς το παρελθόν του, στις ποικίλες πτυχές της γνώσης, της αλήθειας και της ελευθερίας, πώς αλλοιώνουν ο φόβος και οι κατατρεγμοί τους χαρακτήρες, τη δύναμη του έρωτα μα και της συνήθειας, στις διαδρομές που μπορούν να μας οδηγήσουν στις καλύτερες και στις χειρότερες στιγμές μας, πώς σηκώνει κανείς το κεφάλι ύστερα από τα δεινά, την ανθρωπιά ως τη μεγαλύτερη επαναστατική πράξη και πολλά ακόμη.
Παράλληλα, μέσα από το ακριβές ιστορικό και ανθρωπογεωγραφικό υπόστρωμα αλλά και στο προσκήνιο της μυθοπλασίας ξεδιπλώνονται όσα συνέβησαν στον Πόντο από το 1915 μέχρι την ανταλλαγή των πληθυσμών και μαζί οι συνθήκες ζωής, οι νοοτροπίες, οι συμπεριφορές, τα ήθη, έθιμα, η καθημερινότητα, ο πολιτισμός, τα επιτεύγματα όσον αφορά την εκπαίδευση κι εν γένει η ζωή των Ελλήνων του Πόντου μα και των άλλων φυλών που ζούσαν στην περιοχή. Τα ίδια ισχύουν και για τα μέρη της Σοβιετικής Ένωσης όπου αναγκάζονται να καταφύγουν ή και να εξοριστούν αργότερα οι ήρωες του βιβλίου· Αμπχαζία, Σουχούμ, Σιβηρία, Καζακστάν.