Μια «κερκυραϊκή» ελιά στο νέο «σπίτι» της Διεθνούς Ολυμπιακής Επιτροπής!

Κυριακή, 23 Ιουνίου. Λωζάνη. Ανήμερα της διεθνούς Ολυμπιακής Ημέρας, στα 125α γενέθλια της ΔΟΕ. Εκεί, που τα γλυκά νερά της λίμνης της Γενεύης χορεύουν στο ρυθμό των διάσημων μπαλέτων του Μπεζάρ, η αδημονία περίσσευε. Λογικό. Για την κουλτούρα μιας πόλης, που έχει μάθει να ρουφά χρυσόσκονη απ’ τους πέντε ολυμπιακούς κύκλους, τα εγκαίνια της νέας έδρας (Olympic House) της Διεθνούς Ολυμπιακής Επιτροπής, δεν θα μπορούσε παρά να σημειωθεί στο καλαντάρι με διπλή στρώση μελάνι. Περνώντας το κατώφλι του νέου, εντυπωσιακού οικοδομήματος του πάρκου Louis Bourge, το διεθνές, «Αθάνατο» jet set των κάπου 700 προσκεκλημένων -απ’ τον Αλβέρτο του Μονακό, μέχρι τον Σεγκέι Μπούμπκα και τη Νάντια Κομανέτσι- δυο πράγματα θαύμασε: την προτομή του Κουμπερτέν και το προαιώνιο σύμβολο του κόσμου˙ το ιερό δώρο των θεών: μια πελώρια ελιά. Χάλκινη, ορειχάλκινη. «Σηματοδότης», γράψαν’ τα διεθνή ΜΜΕ, «των άρρηκτων δεσμών των Αγώνων με την Ελλάδα». Σμιλεμένη σ’ ένα ψηλοτάβανο εργαστήρι, στο Σολάρι! Κι από εκεί, «κατ’ ευθείαν στην “καρδιά” του κτιρίου» (Τόμας Μπαχ, πρόεδρος ΔΟΕ). Υπογραφή, Άγγελος Παναγιωτίδης…

Ο γλύπτης Άγγελος Παναγιωτίδης με τον Σεργκέι Μπούμκα

Για την ευρύτερη εικαστική κοινότητα η περίπτωση Παναγιωτίδη συνεπάγεται κάτι περισσότερο από ένα απολύτως αναγνωρισμένο brand: τον άνθρωπο που αποθέωσε, διεθνώς, την ελιά ως γλυπτική φόρμα. Ως θέμα. «Απ’ όταν άρχισα να τη δουλεύω, δεν έχω κάνει κάτι άλλο. Κάποια έργα, ίσως, που τα έχω κάνει για μένα, για ξεκούραση. Μακριά, όμως, από τα μάτια του κοινού…». 

▪Και πώς ακριβώς «χτίστηκε» αυτή η σχέση με την ελιά;

«Ξεκίνησα, πριν χρόνια, με φιγούρες. Κάποια στιγμή, τελείως δοκιμαστικά, έφτιαξα δυο - τρία δεντράκια, όπως τα φανταζόμουν εγώ, δίχως φύλλα. Στην Ολυμπιάδα του 1996, που ήταν να την αναλάβουμε εμείς και τελικά την κέρδισε η Ατλάντα, σκέφτηκα να φτιάξω κάτι. Και τι πιο ελληνικό και συμβολικό απ’ την ελιά - σ’ εκείνο το πρώτο μου τόλμημα ήταν που πρωτοδοκίμασα να φτιάξω φύλλα, βάζοντας τελικά ένα στεφάνι. Στο μεταξύ, απ’ το ’95 (σ.σ. gallery “Τitanium”) άρχισα τις πρώτες μου εκθέσεις - όχι μικρός, 45άρης. Και είδα ότι τα έργα μου είχαν μεγάλη αποδοχή. Ότι το ένστικτό μου, βγήκε. Κι έκτοτε...»

▪Κι απ’ τους Ολυμπιακούς του 1996, στη ΔΟΕ, το 2019! 

«Ναι. Με ενδιάμεσα, βεβαίως, το 2004. Πού να το φανταζόμουν τότε... Ειλικρινά, είναι απ’ τα πράγματα που, αν μου το έλεγαν πριν από 20 χρόνια (ότι, δηλαδή, θα δεχτώ πρόσκληση απ’ τη ΔΟΕ να φιλοτεχνήσω έργο για τα εγκαίνια του “σπιτιού” της), θα έβαζα τα γέλια. Ακόμη, καλά - καλά, δεν το έχω συνειδητοποιήσει. Σαφώς, την κορυφαία στιγμή στην πορεία μου. Η στιγμή που περιμένει κάθε καλλιτέχνης...»

▪Αλήθεια, ο «γάμος» πώς προέκυψε;

«Από έναν φίλο μας, Κερκυραίο, τον Πάνο Τσιβανίδη -αυτό το τόσο μεγάλο κεφάλαιο για τη χώρα (σ.σ. Αναπλ. Διευθυντής Φιλοξενίας Διοργανώσεων & Εφοδιασμού της ΔΟΕ). Εγώ, εδώ στην Κέρκυρα, έχω συνεργασία με την “Corfu Gallery”, δίνω έργα μου. Ο Πάνος πήγε να αγοράσει, είδε και ρωτώντας έφθασε σ’ εμένα. Συναντηθήκαμε και μου έκανε την πρόταση. Δεν γινόταν ν’ αρνηθώ...»

▪Σας ζητήθηκαν συγκεκριμένες προδιαγραφές;

«Τεχνικά, καμία. Ήξεραν τη δουλειά μου και ήθελαν κάτι ανάλογο, της συγκεκριμένης, δικής μου τεχνοτροπίας, ως συμβολική παραπομπή στο ιερό σύμβολο των αρχαίων Ολυμπιακών Αγώνων και την ιερή ελιά της Αρχαίας Ολυμπίας. Μόνο για ύψος, για διαστάσεις μου είπαν -περίπου 3,5 μ.- ώστε να ταιριάζει στο χώρο που επρόκειτο να τοποθετηθεί.».

▪Και ο οποίος είναι…

«Στο εσωτερικό, στο ισόγειο, αρχίζει μια σκάλα στο σχήμα των πέντε ολυμπιακών κύκλων, που οδηγεί στους πάνω ορόφους - μια καταπληκτική κατασκευή. Στη βάση, κάτω, μπήκε το έργο μου, μαζί με το άγαλμα του Πιερ ντε Κουμπερτέν. Μεγάλη τιμή...»

▪Αν δεν κάνω λάθος, τον επισκεφθήκατε και νωρίτερα το χώρο...

«Ναι. Πήγα για μία μέρα με τον Παναγιώτη. Φανταστικό κτίριο. Και οι υπεύθυνοι, όλοι καταπληκτικοί. Με ξενάγησαν παντού, δύο ώρες. Άριστη φιλοξενία. Τότε πρωτοσυναντήθηκε και με τον πρόεδρο της ΔΟΕ, τον Thomas Bach. Πολύ ωραίος, απλός άνθρωπος. Του έκανα δώρο και μια ελιά - μινιατούρα. Επιπλέον, παραμονές των εγκαινίων, αφού το έργο ολοκληρώθηκε, παρουσιάστηκε στον κ. Bach,στους Αντιπροέδρους των Επιτροπών και τους Αθανάτους…»

▪Περιγράψτε λίγο την πλήρη σύνθεση... 

«Αποτελείται απ’ τον κορμό, τα κλαδιά, τα φύλλα και τους καρπούς ελιές. Τα μεγάλα έργα τα κάνω “κλαδεμένα”. Φαντάσου μια ελιά τελείως κλαδεμένη και να ξεπετάγονται τα νέα κλαδιά. Αυτή είναι η τεχνική που ακολουθώ. Πρώτα, έπιασα να δουλέψω τον κορμό. Μετά, τα κλαδιά. Κατόπιν, ξανά τον κορμό, εναλλάξ. Να σπάσει η μονοτονία και να γίνουν οι απαραίτητες προσαρμογές. Όλα είναι φτιαγμένα από χαλκό - ορείχαλκο, σε σιδερένια βάση. Πολύ βαρύ, 300 κιλά! Μόνο οι ελιές, σκέψου, ζυγίζουν 25 κιλά! Κάπου 2.000 ελιές, φτιαγμένες στο χυτήριο, σε καλούπι και βαμμένες μία - μία στο χέρι. Η κατασκευή τους έγινε με τη μέθοδο του “καμμένου κεριού”. Όπως και τα φύλλα. Πάνω από 12.000, κολλημένα ένα - ένα στα κλαδιά που τοποθετήθηκαν πάνω στον κορμό».

▪Η μεγαλύτερη δυσκολία; Η επίτευξη των αναλογιών;

«Δεν θα το ‘λεγα. Είχα κάνει και στο παρελθόν μεγάλα έργα, 3 - 3.30 μ. Πέρσι τον Ιούλιο, η ελιά που έφτιαξα και τοποθετήθηκε στην Αμφιλοχία (στον κόμβο για Άρτα - Βόνιτσα - Αγρίνιο) ήταν στα 2.80. Και πάντα κρατάω σημειώσεις σχετικά με τις διαστάσεις, το μήκος του κορμού και των κλαδιών, ώστε, δεδομένης και της πείρας μου, να επιτυγχάνεται η αναλογική αρμονία. Θα έλεγα ότι η μεγαλύτερη δυσκολία είχε να κάνει με το χρόνο. Τα περιορισμένα περιθώρια που είχα για να το ολοκληρώσω - ένα δίμηνο, ως τις 8-9 Ιουνίου. Και μετά, το πιο ψυχοφθόρο ήταν, επειδή μιλάμε για μεγάλο, ψηλό έργο, πώς θα σταθεί, πώς θα “κουμπώσει”. Ξέροντας ότι δεν έχεις το περιθώριο να διορθώσεις τυχόν ατέλειες».

▪Αυτό πώς ακριβώς το διαχειριστήκατε;

«Από τις 22 Μαϊου άρχισα να το στήνω εδώ, στο εργαστήρι μου στην Κέρκυρα. Να δω τη φόρμα, να είναι αρμονικό, ώστε να μην ψάχνω εκεί πώς θα σταθεί. Μετά, ξαναβγήκαν τα κλαδιά, τοποθετήθηκαν τα επιμέρους κομμάτια σε κιβώτια και... Λωζάνη. Για την τελική συναρμολόγηση, εκεί. Δουλειά μιας εβδομάδας. Ώστε στα εγκαίνια, να είναι απολύτως έτοιμο. Ήταν..»

 

Η ανάθεση του έργου για τα εγκαίνια του νέου «σπιτιού» της ΔΟΕ, δεν αποτελεί την πρώτη «ολυμπιακή» δουλειά που αναλαμβάνει ο Παναγιωτίδης. Αθήνα, 2004. Χρονιά - ορόσημο... «Κατ’ αρχήν, κατασκεύασα τότε το έργο “Ελιά, το δέντρο της Αθήνας”. Σ’ όλη τη διάρκεια των Αγώνων ήταν  εκτεθειμένο στο πάρκο των χορηγών, στο Π. Φάληρο (πλατεία Νερού) και κατόπιν στην Τεχνόπολη, στο Γκάζι. Μεγάλο, 3.30 μ., με 15.000 φύλλα, στα 5.000 εκ των οποίων υπήρχε γραμμένο το ονοματεπώνυμο επισκεπτών, αλλά και αθλητών, πολιτικών, ξένων αξιωματούχων...»

▪Σήμερα πού βρίσκεται;

«Σε κάποια αποθήκη...»

 

Το έργο δημιουργήθηκε στο πλαίσιο χορηγικού προγράμματος της Coca - Cola Hellas (δωρεά, κατόπιν, στο Δήμο Αθηναίων). Δεν ήταν το μοναδικό...

«Μαζί με το έργο των Αθηνών», υπογραμμίζει, «έφτιαξα ακόμη δύο. Το ένα πήγε στη Λωζάνη, στο Ολυμπιακό Μουσείο. Και το άλλο, στα γραφεία της Coca -Cola, στην Ατλάντα. Παράλληλα, έφτιαξα κι ένα πιο μικρό, 1.5 μ., το οποίο πήγε στην Ολυμπιακή Επιτροπή της Κίνας. Η παράδοσή του, μάλιστα, έγινε στο Σινικό Τοίχος - ένα έργο μου, στο Σινικό Τοίχος, καταλαβαίνεις;»

 

Οι μέρες του 2004 υπήρξαν εν συνόλω αναφορά για τον Παναγιωτίδη. Μέσα κι από επιπλέον tips:

•Συμμετείχε σε σημαντικές εκθέσεις στο πλαίσιο της πολιτιστικής Ολυμπιάδας. Στη Μυτιλήνη («Ο Κόσμος της Ελιάς», Μουσείο Θεόφιλου), στο Ηράκλειο (Βασιλική Αγ. Μάρκου), στην έκθεση «Ελαίας Εγκώμιον» (Ακαδημία Αθηνών).

•Οι τρεις πρώτοι νικητές του μαραθωνίου (Baldini / Ιταλία, Mebrahtom / ΗΠΑ, Vanderlei / Βραζιλία) τιμήθηκαν με δικά του στεφάνια ελιάς, όπως και ο Σλαβάκος, Marcel (εκφραστής του ευ αγωνίζεσθαι).

•Στους Παραολυμπιακούς, οι νικητές έλαβαν αντίγραφο της «Ελιάς των Αθηνών». Ειδικά, δε, απ’ τον Δήμο Αμφιλοχίας, η «χάλκινη» παραολυμπιονίκης των 100 μ., Παρασκευή Κατζά.

•Για την εν γένει προσφορά του στους Ολυμπιακούς του 2004 τιμήθηκε (και) απ’ την Unesco!

Συν αυτό:

Δική του ελιά δώρισε ο τότε πρωθυπουργός, Κώστας Καραμανλής, τόσο στον πρόεδρο της ΔΟΕ, Jacques Rogge, όσο και σε πολλούς αρχηγούς κρατών που βρέθηκαν τότε στην Αθήνα.

 

* Ολόκληρη η συνέντευξη, στο free press mag. "Corfu Stories" Ιουνίου