Ολοκληρώθηκε το συνέδριο «Όπερα και Ελληνισμός κατά τον 19ο αιώνα»

ΚΕΡΚΥΡΑ. Πολλές ήταν οι ενδιαφέρουσες ανακοινώσεις που φώτισαν άγνωστες πτυχές ή συμπλήρωσαν κομμάτια σε γνωστότερα ζητήματα γύρω από τη σχέση του Ελληνισμού με την όπερα κατά τον 19^ο αιώνα, στο Διεθνές Επιστημονικό Συνέδριο που διεξήχθη το τριήμερο 17-19 Νοεμβρίου. Το Συνέδριο συνδιοργάνωσαν το Εργαστήριο Ελληνικής Μουσικής του Τμήματος Μουσικών Σπουδών του Ιονίου Πανεπιστημίου και η Φιλαρμονικής Εταιρεία Κέρκυρας. Αφορμή για την διοργάνωση αυτή απετέλεσε και η τετραπλή μουσική επέτειος του 2017: 100 έτη από τον θάνατο του Σπύρου Σαμάρα, 200 έτη από τη γέννηση του Σπυρίδωνος Ξύνδα και του Δομένικου Παδοβά και 150 έτη από την πρεμιέρα της όπερας Ο υποψήφιος βουλευτής.

Μεταξύ άλλων, οι ανακοινώσεις που ξεχωρίσαμε, ήταν εκείνη του Κώστα Καρδάμη για τον λιγότερο προβεβλημένο εκ των προαναφερθέντων συνθετών Δομένικο Παδοβά και το έργο του, εκείνη του Κώστα Σαμπάνη για τις παραστάσεις της όπερας Flora Mirabilis που μετά από πολλές περιπέτειες διεξήχθησαν στο Θέατρο «San Giacomo» στο τέλος της οπερατικής σαιζόν 1888-89, εκείνη του Σπύρου Δεληγιαννόπουλου για τη εμπνευσμένη από τις όπερες του Verdi -και, εν πολλοίς, άγνωστη σήμερα- πιανιστική εργογραφία του Παύλου Καρρέρ, καθώς και εκείνη του Andrea Sessa για τα δημοσιεύματα της Gazzetta Musicale di Milano, σχετικά με τα μουσικά δρώμενα στην Ελλάδα του 19^ου αιώνα. Εξίσου ενδιαφέροντα ήταν και τα νέα στοιχεία που μας παρουσίασαν ο Γιάννης Κυριακούλης για τη ζωή και το έργο του Γεωργίου Σκλάβου, όπως και ο Αλέξανδρος Χαρκιολάκης για την ημιτελή όπερα Galateia του Αιμίλιου Ριάδη.

Από τα σημαντικότερα συμπεράσματα του συνεδρίου ήταν η ανάδειξη της ανάγκης διάχυσης των αποτελεσμάτων όλης αυτής της ιστορικής έρευνας προς το ευρύτερο κοινό, ακόμη και προς τις μικρότερες ηλικίες. Το εφικτό αυτού απέδειξε στην τελευταία συνεδρία η Ελένη Κοκκινομηλιώτη με την ανακοίνωσή της, με την οποία παρουσίασε το αξιέπαινο εγχείρημά της για την μελέτη της πορείας του Σπύρου Σαμάρα, ως ένα εκπαιδευτικό σενάριο αφήγησης ευρύτερων κοινωνικοπολιτικών, ιστορικών και πολιτιστικών γεγονότων, στο πλαίσιο του μαθήματος της μουσικής σε ένα δημόσιο σχολείο της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης.

Οι εργασίες του συνεδρίου πλαισιώθηκαν μουσικά με δύο συναυλίες. Η πρώτη εξ αυτών πραγματοποιήθηκε την Παρασκευή 17 Νοεμβρίου στην Ιόνιο Ακαδημία. Εκεί, το Μουσικό Σώμα της Φ.Ε. Κέρκυρας, υπό την διεύθυνση του αρχιμουσικού Σπύρου Προσωπάρη, ξεκίνησε το πρόγραμμά του παρουσιάζοντας την έξοχη εισαγωγή από την όπερα Δίρκη του Δομένικου Παδοβά (ο οποίος την είχε αφιερώσει στην Παλαιά Φιλαρμονική), που είναι και το μοναδικό μέρος του εν λόγω έργου που γνωρίζουμε ότι διασώζεται σε πλήρως ενορχηστρωμένη μορφή σήμερα. Στη συνέχεια ακολούθησαν αποσπάσματα από τις όπερες Ο υποψήφιος βουλευτής του Σπυρίδωνος Ξύνδα και La martire και Flora Mirabilis του Σπύρου Σαμάρα, καθώς και το finale από την β΄ πράξη της Aida του Giuseppe Verdi. Στην δεύτερη συναυλία, το Σάββατο 18 Νοεμβρίου, ο πιανίστας Σπύρος Δεληγιαννόπουλος παρουσίασε ένα ρεσιτάλ υπό τον τίτλο «Η “Επτανησιακή Σχολή” σε 88 πλήκτρα», με έργα Σπύρου Σαμάρα, Παύλου Καρρέρ, Λαυρέντιου Καμηλιέρη, αλλά και δικά του.

Αντί επιλόγου

Παρά την επιτυχία της όλης διοργάνωσης, δεν θα μπορούσαμε να μην αναφερθούμε, στην αλγεινή  εντύπωση που άφησε η σχετικώς περιορισμένη συμμετοχή εκπροσώπων της ακαδημαϊκής κοινότητας προερχόμενων από τα υπόλοιπα ελληνικά πανεπιστημιακά τμήματα μουσικών σπουδών, πέραν εκείνων που σχετίζονται με το Τ.Μ.Σ. του Ιονίου Πανεπιστημίου φυσικά. Θα περίμενε κανείς πως με αφορμή και το γεγονός ότι το 2017 είναι ένα έτος πολλαπλώς επετειακό σχετικά με την έντεχνη επτανησιακή μουσουργία, το ενδιαφέρον για ένα τέτοιο συνέδριο θα ήταν αυξημένο από την πλευρά τους, είτε για να συμμετάσχουν ενεργά, είτε για να έλθουν και να παρακολουθήσουν τις εργασίες του εκ του σύνεγγυς.

Εξάλλου, ακόμη και αν κανείς αφήσει στην άκρη την ιστορική της παράδοση, δεν νοείται να μην λογίζεται η Κέρκυρα και ως ένα από τα σημερινά κέντρα της μουσικολογικής έρευνας γύρω από τα της νεοελληνικής μουσικής, από τη στιγμή που στο νησί εδρεύει το Εργαστήριο Ελληνικής Μουσικής του Τ.Μ.Σ. του Ιονίου Πανεπιστημίου, το οποίο έχει να επιδείξει -πολλές φορές πρωτοπορώντας, μάλιστα- ένα ιδιαίτερα σημαντικό και πολυδιάστατο έργο στον εν λόγω τομέα. Δυστυχώς όμως, φαίνεται ότι ο «Αθηνοκεντρισμός» και, εσχάτως, ο «Θεσσαλονικοκεντρισμός» καλά κρατούν για πολλούς  -καθ’ όλα αξιόλογους και αξιότιμους κατά τ’ άλλα- ακαδημαϊκούς ερευνητές, για τους οποίους η Κέρκυρα (και όχι μόνον η Κέρκυρα, αλλά η επαρχία γενικότερα) κείται μακράν…