Σταύρος Ξαρχάκος: Ο Συνθέτης που ύψωσε τη μουσική σε γλώσσα ψυχής

Ο Ξαρχάκος αποτελεί μία από τις κορυφαίες μορφές του Ελληνικού πολιτισμού. Συνθέτης, μαέστρος και δημιουργός με βαθιά αίσθηση ευθύνης απέναντι στην τέχνη και την πατρίδα, κατόρθωσε μέσα από το έργο του να αποτυπώσει τη μουσική ψυχή της Ελλάδας.

Γεννημένος στην Αθήνα, μαθητής του Ωδείου Αθηνών και με σπουδές στη Juilliard της Νέας Υόρκης, ανήκει στη γενιά εκείνη των δημιουργών που συνδύασαν τη λαϊκή παράδοση με τη λόγια μουσική παιδεία.

Ο Σταύρος Ξαρχάκος δεν περιορίστηκε σε ένα μουσικό είδος. Έγραψε συμφωνικά έργα, κύκλους τραγουδιών, μουσική για το θέατρο την τηλεόραση και τον κινηματογράφο, πάντα με αίσθηση μέτρου και εσωτερικού ρυθμού. Η μουσική του συνομιλεί με τη λογοτεχνία και την ποίηση, με τη σκηνή και την οθόνη, με το λόγιο και το λαϊκό, με το συναίσθημα και τη σκέψη, με τον άνθρωπο και την ιστορία.

Οι μελωδίες του από τα ‘’ Κόκκινα Φανάρια’’, ‘’Το χώμα βάφτηκε κόκκινο’’, ‘’Η κόμισσα της Φάμπρικας’’ και αργότερα το ‘’Ρεμπέτικο’’ και το ΄΄Μάνα μου η Ελλάς’’,δεν είναι απλώς κινηματογραφικά θέματα. Είναι μουσικά πορτραίτα μιας εποχής, χαραγμένα στη συλλογική μας μνήμη, γεμάτα πάθος και μεγαλείο. Στη μουσική του για το ‘’Ρεμπέτικο’’, ο Ξαρχάκος δεν ‘’μιμείται’’ το ρεμπέτικο. Το αναδημιουργεί, το αναγεννά μέσα από τη δική του γλώσσα συνδέοντας τη λαϊκή μνήμη με τη συγχρονη συνείδηση.

Από το 1999 διετέλεσε καλλιτεχνικός διευθυντής της Κρατικής Ορχήστρας Ελληνικής Μουσικής [Κ.Ο.Ε.Μ.], την οποία και ίδρυσε, με στόχο την προβολή και διατήρηση της Ελληνικής μουσικής παράδοσης. Έχει τιμηθεί με πλήθος διακρίσεων στην Ελλάδα και διεθνώς, μεταξύ αυτών παράσημα όπως, ‘’Ανώτερος Ταξιάρχης του Τάγματος της Τιμής’’ από την Ελληνική Πολιτεία ως ‘’ύψιστη αναγνώριση στο πλούσιο και πολυσχιδές έργο του’’, ως Επίτιμος Διδάκτορας από το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, ως Επίτιμος Διδάκτορας της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, Βραβείο Μουσικής στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης για το ‘’Ρεμπέτικο’’κ.α.

Για περισσότερο από 60 χρόνια δημιουργίας, ο Σταύρος Ξαρχάκος παραμένει ένας αληθινός εργάτης της τέχνης, μια ζωντανή πηγή έμπνευσης, ένας ποιητής των ήχων, συνεχίζοντας να μας υπενθυμίζει ότι η μουσική δεν είναι διακόσμηση της ζωής, αλλά η ίδια η φωνή της, το ΦΩΣ. Και όπως έχει πει και ο ίδιος: “μια χώρα που ταξιδεύει μ’ αυτό το φως δεν πρόκειται να χαθεί ποτέ. Θα περάσει διάφορες φάσεις, όπως έχει περάσει κι άλλοτε στην ιστορία της. Αλλά θα γυρίσει πάλι ο τροχός. Αυτό το φως δεν θα μας αφήσει ανυπεράσπιστους.”

* O Σωκράτης Άνθης είναι ο Αρχιμουσικός Φ.Ε. “Μάντζαρος”.