Ανώνυμη εταιρεία εκεί που διαχρονικά απέτυχε ο ΣΥΔΙΣΑ, γράφει ο Χρύσανθος Σαρλής

Ο επικεφαλής της Κερκυραϊκής Αναγέννησης - Φωνή, Δημότες για τη Διαφάνεια, σήμερα αντιπρόεδρος του ΦΟΔΣΑ, επισημαίνει την ανάγκη της συνεργασίας ανάμεσα στους τρεις πλέον κερκυραϊκούς Δήμους σε κάθε τους επίπεδο, υπογραμμίζοντας ότι η καθαριότητα πρέπει να παραμείνει υποχρέωση και δραστηριότητα διακονούμενη από τις φερώνυμες δημοτικές Υπηρεσίες. Σημειώνει μάλιστα ότι όλα αυτά μπορεί και πρέπει να γίνουν εντός του κύκλου των ανταποδοτικών εσόδων των Δήμων για τον σκοπό αυτό. Το πλήρες κείμενο ακολουθεί:

Το σύνθετο πρόβλημα της διαχείρισης των απορριμμάτων στην Κέρκυρα

 

Η ενημέρωση «για τα απορρίμματα» που αποτέλεσε κύριο θέμα της ειδικής συνεδρίασης του Δημοτικού Συμβουλίου του Κεντρικού Δήμου Κέρκυρας (Δήμου Κερκυραίων) και Διαποντίων Νήσων την 25η Νοεμβρίου 2019, πρέπει να θεωρηθεί ως ένα πρώτο βήμα στα πλαίσια μιας πλήρους και σφαιρικής ενημέρωσης του νεοεκλεγέντος Δημοτικού Συμβουλίου (Κερκυραίων), στο τεράστιο και πολυεπίπεδο πρόβλημα της διαχείρισης των απορριμμάτων στην Κέρκυρα.

Ως διαχείριση των απορριμμάτων στην Κέρκυρα πρέπει να εννοούμε την οργάνωση των δημοτικών υπηρεσιών του Δήμου Κερκυραίων στον τομέα αυτό, τα επιμέρους οργανωτικά βήματα για την διαλογή στην πηγή και την περισυλλογή των απορριμμάτων, την προώθηση της ανακύκλωσης, την οργάνωση και διαχείριση των εγκαταστάσεων συμπεριλαμβανομένης και της προώθησης των βημάτων για την αποκατάσταση των εγκαταστάσεων εκείνων που έχουν από πολλού χρόνου κορεσθεί και προκαλούν επιβλαβείς επενέργειες στο περιβάλλον, την υλοποίηση των απαιτουμένων σταδίων για την κατασκευή και λειτουργία της Μ.Ε.Α  και των συναφών προς αυτήν εγκαταστάσεων, την λήψη τακτικών αποφάσεων διαχείρισης κατά  το ενδιάμεσο μεταβατικό στάδιο μέχρι την λειτουργία των ανωτέρω εγκαταστάσεων το οποίο υπολογίζεται διάρκειας 3 ετών στις οποίες (αποφάσεις) συμπεριλαμβάνεται  και η προσωρινή μεταφορά ποσοτήτων απορριμμάτων εκτός Κερκύρας, το ρόλο του Συνδέσμου Καθαριότητας, πλέον αποκαλουμένου ΦΟΔΣΑ, την εκτίμηση του ρόλου ιδιωτικών επιχειρήσεων στον τομέα αυτό, την αντιμετώπιση και εξάλειψη τουλάχιστον των ορατών συνεπειών στο περιβάλλον που προκάλεσε η εκτίναξη της κρίσης των απορριμμάτων στην Κέρκυρα από τα μέσα του 1916 και στη συνέχεια.

Στα πλαίσια των αποφάσεων που θα πάρει το Δημοτικό Συμβούλιο (Κερκυραίων) για «την διαχείριση των απορριμμάτων» θα πρέπει να ενημερωθεί και για τις εξελίξεις που «τρέχουν» στην Ευρωπαϊκή Ένωση στον τομέα αυτό, ιδιαίτερα στην ανακύκλωση και να κριθεί εάν μπορεί υπό τις παρούσες συνθήκες στην Κέρκυρα να τις εντάξει στον σχεδιασμό του και εάν αυτές είναι εφικτό να επηρεάσουν βήματα που έχουν ήδη δρομολογηθεί από το παρελθόν, όπως π.χ η Μ.Ε.Α.

Εξυπακούεται ότι ανάλογη διαδικασία ενημέρωσης, προσέγγισης και αποφάσεων στο θέμα αυτό, πρέπει να ακολουθηθεί και στα Δημοτικά Συμβούλια των νεοσύστατων Δήμων Βόρειας και Νότιας Κέρκυρας, που προέκυψαν από την διάσπαση του ενιαίου Δήμου Κέρκυρας.

Είναι σημαντικό να υπάρξει πλήρης συντονισμός και συνεργασία των τριών Δήμων από τους οποίους πλέον απαρτίζεται αυτοδιοικητικά η Κέρκυρα, τόσο στο επίπεδο των Δημάρχων και των Δημοτικών Συμβουλίων όσο και των αντίστοιχων δημοτικών  υπηρεσιών.

Παρά το γεγονός ότι οι δύο νεοσύστατοι Δήμοι Βόρειας και Νότιας Κέρκυρας, αντιμετωπίζουν σοβαρά οργανωτικά προβλήματα, γιατί κυριολεκτικά ξεκινούν από το μηδέν, η θέση του Κεντρικού Δήμου (Κερκυραίων), παραμένει η δυσχερέστερη γιατί στην περιοχή του εξελίσσονται στο μέγιστο βαθμό όλα τα προβλήματα που συνθέτουν «την κρίση των απορριμμάτων στην Κέρκυρα», στην περιοχή του ευρίσκεται το άχθος του «ΧΥΤΑ» Τεμπλονίου, στην περιοχή του (Τεμπλόνι) αναποτίθενται συνεχώς οι δεματοποιημένες ποσότητες των παραγομένων απορριμμάτων που δημιουργούν ένα ακόμα πρόβλημα διαχείρισης.

Η αντιμετώπιση του ανωτέρω περιγραφόμενου σύνθετου προβλήματος διαχείρισης των απορριμμάτων της Κέρκυρας, όπως εξελίχθηκε, είναι έργο εξαιρετικά δύσκολο και σε ορισμένες παραμέτρους του φαντάζει αξεπέραστο.

Είναι αποθαρρυντική η διαπίστωση ότι ο Κεντρικός Δήμος (Κερκυραίων) διέθετε μέχρι τον μήνα Νοέμβριο του έτους 2019 στην Υπηρεσία Καθαριότητας μόνιμο προσωπικό 28 ατόμων και αορίστου χρόνου 20 ατόμων, ότι διαθέτει το 1/3 των οχημάτων – μηχανημάτων που χρειάζεται, εκ των οποίων είναι σε θέση να επιχειρούν σήμερα 7 απορριμματοφόρα (η προσθήκη των νεοδιορισθέντων μόλις χθες 77 ατόμων της 3Κ, δημιουργεί μια αμυδρά ακτίνα φωτός μέσα στις υφιστάμενες συνθήκες).

Ακόμα σε δραματικότερη έλλειψη και κατάσταση βρίσκονται ο εξοπλισμός και οι αντίστοιχες υπηρεσίες των δύο νεοσύστατων Δήμων, οι οποίες στο στάδιο αυτό είναι πλησιέστερα προς σχήματα λόγου.

Η συστηματική διαλογή στην πηγή και η προώθηση του προς ανακύκλωση προϊόντος και όλες οι επιμέρους ενέργειες και λειτουργίες, χρειάζεται, σε επίπεδο Δήμου, οργανωτικό μηχανισμό, εξοπλισμό, επιτελικές λειτουργίες και στελεχιακό δυναμικό. Αυτά δεν υπάρχουν σήμερα ούτε στον Κεντρικό Δήμο (Κερκυραίων), ούτε στους Δήμους Βόρειας και Νότιας Κέρκυρας. Είναι δύσκολο να δεχθεί όποιος γνωρίζει στοιχειωδώς την αυτοδιοικητική πραγματικότητα ότι μπορούν τέτοιες λειτουργίες να υλοποιηθούν από την Υπηρεσία Καθαριότητας. Ο νομοθέτης του Καλλικράτη (Νόμος 3852/2010) με το άρθρο 111, φρόντισε να καταργήσει όσες δημοτικές εταιρείες είχαν φτιάξει οι Δήμοι στην Ελλάδα στον τομέα της καθαριότητας και μετέφερε το αντικείμενο της δραστηριότητάς τους στην Υπηρεσία Καθαριότητας του αντίστοιχου Δήμου (τέτοια πρόοδος). Ο Νομοθέτης που τροποποίησε τον Καλλικράτη (Νόμος 4555/2018) με το άρθρο 182 προέβλεψε να μπορούν οι Δήμοι να συνιστούν εταιρείες για διάφορους σκοπούς που κατονομάζει, αλλά απέφυγε να περιλάβει ρητά τον τομέα της καθαριότητας και να αναφέρει την ανακύκλωση.

Γεννάται έτσι θέμα, πώς μπορεί να οργανωθεί μια τόσο γιγαντιαία προσπάθεια στον τομέα της διαλογής στην πηγή και την διαχείριση και διακίνηση των προς ανακύκλωση προϊόντων, με την φιλοδοξία το αποτέλεσμα να ξεπεράσει το δυσθεώρητο σήμερα 50% των παραγομένων απορριμμάτων ή και να φθάσει στο εξωπραγματικό 90% και πλέον τούτων, σύμφωνα με τις ντιρεκτίβες – προδιαγραφές που ήδη θέτει σε εφαρμογή η Ευρωπαϊκή Ένωση, χωρίς την δημιουργία ενός σύγχρονου δημοτικού φορέα. Πρέπει το ταχύτερον να δομηθεί το οργανωτικό σχήμα μη αποκλειομένης και της διεξόδου της προγραμματικής σύμβασης μεταξύ των 3 Δήμων της Κέρκυρας και του ΦΟΔΣΑ για να καλυφθεί το τεράστιο οργανωτικό κενό και η εξέταση επέκτασης της συμμετοχής και άλλων φορέων με προχωρημένες δυνατότητες. 

Σε κάθε περίπτωση ένα Δημοτικό οργανωτικό σχήμα προικισμένο και με επιτελικές δυνατότητες είναι βασική προϋπόθεση για την συνεργασία με τις εθελοντικές πρωτοποριακές δυνάμεις που διάσπαρτα ξεπήδησαν στο νησί της Κέρκυρας τα χρόνια της κορύφωσης της κρίσης και την μεγαλύτερη δυνατή αξιοποίηση και μεγιστοποίηση των εθελοντικών πρωτοβουλιών, ώστε ο Δήμος (Δήμοι) και εθελοντικές δυνάμεις, να κερδίσουν τον χαμένο χρόνο στον τομέα της διαλογής στην πηγή και βαθμιαία να προσεγγίσουν τους επιδιωκόμενους στόχους.

Ο Σύνδεσμος Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων (ΣΥ.ΔΙ.Σ.Α) – ήδη ΦΟΔΣΑ – εξακολουθεί παρά την εξέλιξη που παρουσίασε την προηγούμενη πενταετία, να παραμένει όλα αυτά τα χρόνια της λειτουργίας του, ασώματος κεφαλή, χωρίς οργανωτικές δομές και επιτελική διάρθρωση.

Επιβάλλεται η μετατροπή του σε Ανώνυμη Εταιρεία έτσι ώστε να αποκτήσει επιτελική διάρθρωση, ευέλικτες δομές, στελέχωση με προσωπικό, εξοπλισμό και δυνατότητες μελέτης, σχεδιασμού και παρακολούθησης των εξελίξεων.

Όποιος ατενίζει εκ του σύνεγγυς τις κατ’ευφημισμό αποκαλούμενες εγκαταστάσεις ΧΥΤΑ (με τα «κύτταρά» του) στο Τεμπλόνι, καταλαμβάνεται από «δέος».

Ο ΧΥΤΑ Τεμπλονίου, άρχισε να λειτουργεί τον Ιανουάριο 2003. Έκτοτε επί 15 χρόνια που αντιστοιχούν σε 5.475 ημέρες, εις τον χώρο απορρίπτονται εξακολουθητικά οι ποσότητες απορριμμάτων που παράγονταν όλα αυτά τα χρόνια στην Κέρκυρα. Οι ποσότητες αυτές των απορριμμάτων εγγίζουν στο διάστημα της 15ετίας περίπου το ένα εκατομμύριο τόνους.

Το Τεμπλόνι άρχισε να χρησιμοποιείται ως τόπος απόρριψης των απορριμμάτων του Δήμου Κερκυραίων το έτος 1987. Εκεί λειτούργησε ο Δήμος Κερκυραίων την χωματερή του επί 15 χρόνια (1987 – 2002). Κατά σύμπτωση ισόποσο χρονικό διάστημα με το διάστημα που λειτουργεί τον «ΧΥΤΑ» ο Σύνδεσμος.

Είναι τεράστια η διαφορά της εικόνας που παρουσίαζε και παρουσιάζει ο χώρος που λειτούργησε η χωματερή του Δήμου από την εικόνα του χώρου που εμφανίζει ο ΧΥΤΑ του Συνδέσμου. Αυτή η διαφορά σηματοδοτεί την αυτονόητη εγγενή οργανωτική και επιχειρησιακά αδυναμία του Συνδέσμου να διαχειριστεί το ζήτημα σε σχέση με τον οργανωμένο την εποχή εκείνη Δήμο Κερκυραίων.

Η οργανωτική καθίζηση του τομέα Καθαριότητας των 3 Δήμων της Κέρκυρας όπως την παρέλαβαν από τον εκμετρήσαντα το ζην ενιαίο Δήμο Κέρκυρας, η καθυστέρηση που ο ίδιος ενιαίος, κληροδότησε στους τομείς της διαλογής στην πηγή και στην ανακύκλωση γενικότερα, σε συνδυασμό με το πρόβλημα που σήμερα έχει ξεπεράσει τα όρια του αδιεξόδου, της «εναπόθεσης» σε νόμιμο αποδέκτη, που κληροδοτεί ο Σύνδεσμος, έχουν διαμορφώσει μια κατάσταση δημιούργημα παρατεταμένων «συγκυριακών συνθηκών» η οποία φαίνεται να υποδεικνύει ως μονόδρομο την προσφυγή στους ιδιώτες εργολάβους.

Μια τέτοια εξέλιξη ο Κεντρικός Δήμος (Κερκυραίων) θα πρέπει να αγωνιστεί να την αποφύγει. Η τοπική αυτοδιοίκηση δεν πρέπει να μετατραπεί σε ιμάντα μεταφοράς των χρημάτων που συγκεντρώνονται από τον Κερκυραϊκό λαό για τις ανταποδοτικές υπηρεσίες, στους ιδιώτες επιχειρηματίες. Η έννοια και το περιεχόμενο της τοπικής αυτοδιοίκησης δεν μπορεί να εξαντλείται στην προκήρυξη εργολαβιών.

Αυτό θα οδηγούσε σε ανεπίτρεπτη παρακμή της δημοκρατικής διαδικασίας στο επίπεδο του κορυφαίου θεσμού της τοπικής κοινωνίας, σε συρρίκνωση της λειτουργίας της αυτοδιοίκησης και σε πρωτοφανή μετάλλαξη της έννοιας της αυτοδιοικητικής διαχείρισης των τοπικών υποθέσεων. 

Υποθέσεις όπως η ύδρευση, η καθαριότητα, η εκπαίδευση, οι κοινωνικές υπηρεσίες, ο πολεοδομικός σχεδιασμός, είναι λειτουργίες δημοσίου συμφέροντος που πρέπει να τις διαχειρίζεται η τοπική κοινωνία δια του εκφραστού της που αποτελεί ο δημοτικός θεσμός το άμεσο κύτταρο δημοκρατίας.

Ο Δήμος μας πρέπει να εκμεταλλευθεί το χρονικό διάστημα των χιλίων ημερών και την συναφή ελάφρυνση του βάρους του προβλήματος που του προσφέρει η μεταφορά σε αποδέκτη εκτός της Κέρκυρας μέρους των απορριμμάτων των τριών επομένων ετών 2020 – 2022 και να δημιουργήσει οργανωτικές δομές, λειτουργικές υποδομές, αναπλάσεις και αποκαταστάσεις των χώρων για να βελτιωθεί ουσιαστικά όλο το φάσμα των παραμέτρων της διαχείρισης απορριμμάτων της Κέρκυρας. Αυτή η 4ετία πρέπει κατά κύριο λόγο, να αφιερωθεί εις την ριζική και σε βάθος χρόνου αποτελεσματική λύση του προβλήματος της διαχείρισης των απορριμμάτων, ώστε να μην ξαναζήσει η Κέρκυρα ημέρες σαν κι αυτές ιδιαίτερα της τριετίας 2016 – 2018.

Οι οικονομικές παράμετροι που συνδέονται με το ζήτημα της διαχείρισης των απορριμμάτων, κι αυτές που αφορούν το παρελθόν κι αυτές που αφορούν το παρόν και τον σχεδιασμό για το μέλλον, πρέπει να τύχουν ευρύτατης δημοσιότητας, ώστε να ενημερωθεί με πληρότητα ο Κερκυραϊκός λαός.

Το κονδύλι που αφορά τον τομέα της καθαριότητας και το οποίο αποτελεί ανταποδοτικό τέλος, είναι το δεύτερο σε μέγεθος κονδύλι του προϋπολογισμού κάθε έτους αμέσως μετά την κρατική επιχορήγηση. Το κονδύλι αυτό σύμφωνα με την δήλωση του Αντιδημάρχου Καθαριότητος κ. Σερεμέτη κατά την εννιαετία του ενιαίου Δήμου Κέρκυρας, κυμαίνετο εις το ύψος τω 11,5 εκατομμυρίων Ευρώ ετησίως.  Εκτιμώ ότι το ποσό αυτό πρέπει να αντιπροσωπεύει το σύνολο των ετήσιων εσόδων του Δήμου Κέρκυρας από δημοτικά τέλη και όχι αποκλειστικά τα έσοδα από τέλη καθαριότητας.

Το ποσό των 11,5 εκατομμυρίων Ευρώ κατά μέσο ετήσιο όρο της περιόδου 2011 – 2019 εκφράζει τις δυνατότητες που έχει συνολικά το νησί της Κέρκυρας να αποδώσει εις την αυτοδιοίκησή του από δημοτικά τέλη. Το ποσό αυτό κατά την γνώμη μου συγκεντρώνεται κατά το μεγαλύτερο μέρος από το ευρύτερο αστικό συγκρότημα εις το οποίο περιλαμβάνονται και οι περιοχές Αλεπούς και Καναλίων του πρώην Δήμου Κερκυραίων. Αυτό σημαίνει ότι δεν υπάρχουν περιθώρια υπέρβασης αυτού του ποσού.

Κατά συνέπεια οι αποφάσεις του Κεντρικού Δήμου (Κερκυραίων) αναφορικά με την διαχείριση των απορριμμάτων θα πρέπει να λαμβάνουν ως βασική παράμετρο τις δυνατότητες που πηγάζουν από αυτήν την οικονομική πραγματικότητα.

Εάν οι αποφάσεις χωρίς να αντλούν χρήματα από άλλες πηγές χρηματοδότησης, υπερβούν τα όρια που προσδιορίζουν οι συγκεκριμένες αυτές οικονομικές δυνατότητες, θα προκαλέσουν οικονομικά αδιέξοδα στην λειτουργία και των 3 Δήμων και συνακόλουθα κρίση η οποία θα επεκταθεί στην συνολική λειτουργία τους.

 

Κέρκυρα, 20 Δεκεμβρίου 2019

Χρύσανθος Σαρλής