Πίσω στα βασικά

Στο σύγχρονο σύστημα οργανωμένης κάλυψης των αναγκών των μελών μιας πληθυσμιακά πυκνής κοινωνίας, που το ονομάζουμε και οικονομικό σύστημα, κάθε παραγωγός αγαθών δεν εργάζεται μόνο για το παρόν αλλά και για το μέλλον του. Ελάχιστοι βρισκόμαστε σε κατάσταση ναυαγού σε απομονωμένο νησί και μάλιστα φιλοσοφίας μποέμικης, που σταματά να ψαρεύει μόλις πιάσει το πρώτο ψάρι της ημέρας (αν και σίγουρα περισσότεροι το φαντασιωνόμαστε). Όπως και καμία γενιά δεν οδηγείται στο θάνατο από την επόμενη, μόλις πάψει να παράγει. 

Στη κοινωνία στην οποία ζούμε, έχει καταστεί θεμελιώδης η αξία της παραμονής μου εν ζωή με πόρους είτε που δημιούργησα (συσσώρευσα) ο ίδιος (χρησιμοποιώντας κάποιο διαθέσιμο μέσο αποθήκευσης έργου, αν αυτό υποθέσουμε πως υπάρχει), είτε που θα δημιουργεί η επόμενη της δικής μου γενιά, η οποία όμως με τη σειρά της θα περιμένει να επιβιώσει και αυτή, όταν δεν θα μπορεί αυτόνομα, με τους πόρους της μεθεπόμενης γενιάς και ούτω καθεξής. (Η οικογένεια είναι η λύση που έχει επιτελέσει διαχρονικά αυτό το έργο και συνεχίζει, μερικώς αλλά και με επιταχυνόμενα καθοδική πορεία, να το επιτελεί). Ο σχηματισμός οικογένειας είναι βιολογική ένδειξη ανώτερης προνοητικότητας σίγουρα (ενώ για την πιο σύνθετη ιδιότητα, της ευφυίας, αρκετοί κι αρκετές θα είχαν τις αντιρρήσεις τους)… 

Αυτού του είδους το ανθρωπο-κοινωνικο-οικονομικό σύστημα, πάντως, θα παραμένει βιώσιμο (αειφόρο) όσο αφιερώνει ένα οριακά μεγαλύτερο μέρος της πλεονάζουσας παραγωγής του στην βελτίωση της παραγωγικής απόδοσης (αποτέλεσμα μείον το κόστος) της κάθε επόμενης γενιάς, από όσο στη βελτίωση της επιβίωσης της προηγούμενης γενιάς.

Για την εξασφάλιση του πλεονάσματος, απαιτείται η οικονομικά ενεργός γενιά να παράγει αγαθά περισσότερα από όσα θα καταναλώνει. Αυτό το διάφορο, όμως, η υπεραξία της εργασίας, σημαίνει με άλλα λόγια ότι η αγοραστική δύναμη του παραγωγού οφείλει να είναι πάντα κατά τι μικρότερη από την πραγματική αξία της εργασίας του. Οι παραγωγοί θα μπορούν να αγοράσουν (ανταλλάξουν) λιγότερα από όσα θα μπορούσαν με βάση το έργο που παράγουν. 

 

«Σκοτώστε το γερο-πατέρα μου…»

 

Είναι σημαντικό εδώ να κατανοηθεί ότι ακόμη και το δικαιότερο οικονομικό σύστημα οφείλει να «αδικεί» ελαφρώς το σημερινό παραγωγό προς όφελος του χτεσινού, του αυριανού και του ανήμπορου, που είναι καταναλωτές, διότι έτσι η διαχρονική ανθρωπολογία υπαγορεύει ως σήμερα. Κι αν για την οικογένεια είναι συνήθως αυτονόητη η έλλειψη της αίσθησης αδικίας, για ένα σύστημα πρόνοιας προς τον άγνωστο θα απαιτούνται πρόσθετες ιδεολογικές ενέσεις και μάλλον κάπως έτσι γεννιέται (και παραμένει ζωντανό) το έθνος-κράτος. Οι στέρεες ανθρώπινες σχέσεις, που θα δημιουργούσαν εκ των κάτω προς τα άνω ένα «οικουμενικό κράτος», είναι ακόμη σε σπερματικό-πειραματικό στάδιο και μέχρι νεοτέρας θα ανθούν μόνο οι Μ.Κ.Ο. αλληλεγγύης…

Η θέσμιση των κανόνων της εξαγωγής και της μετέπειτα διαχείρισης της υπεραξίας είναι που καθορίζει το υποείδος του οικονομικού συστήματος, που πάντως δεν διαφοροποιείται ως προς τη γενική παραδοχή των προηγούμενων παραγράφων ή τουλάχιστον κανείς μέχρι σήμερα δεν την έχει αμφισβητήσει στα σοβαρά. Αν θα το έκανε, βέβαια, το κεντρικό του σύνθημα θα ήταν της μορφής «σκοτώστε το γερο-πατέρα μου να σκοτώσω το δικό σας».