Τρίτη 19.03.2024 ΚΕΡΚΥΡΑ

Απορρίμματα: Οι αλήθειες, η πλάνη και οι κίνδυνοι

Χρυσόστομος Μπούκας
14 Nov 2018 / 12:56

Γράφει ο Χ. Μπούκας, Συντονιστής Διευθυντής Παθολογικής Κλινικής Νοσοκομείου Κέρκυρας

«Έστιν ουν επιστήμη δόξα αληθής μετά λόγου» 

Υπάρχει ανάγκη, υποχρέωση αλλά και καθήκον υπεύθυνης ενημέρωσης όλων των Κερκυραίων, για τον υγειονομικό κίνδυνο που ελλοχεύει από την κατάσταση που επικρατεί όσον αφορά στα απορρίμματα στο Νομό μας.
Στην ενημέρωση αυτή, εμπεριέχονται στοιχεία από το Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (ΚΕΕΛΠΝΟ), τον Ενιαίο Φορέα Ελέγχου Τροφίμων (ΕΦΕΤ), από συναδέλφους ιατρούς (Καθηγητής Υγιεινής της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Πατρών κ. Μιχάλης Λεοτσινίδης), την Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας και ιδιαίτερα από την επιστήμη της Παθολογίας.
Η επιστήμη δεν είναι αισιόδοξη ή απαισιόδοξη. Είναι βεβαιωμένη με λογικά επιχειρήματα γνώση.
Ως εκ τούτου, επιστημονικά ενημερώνουμε τους κατοίκους για τις πλάνες, τους κινδύνους και τα σοβαρά υγειονομικά προβλήματα που θα εμφανιστούν στο μέλλον.
Ίσως, οι πολίτες να έχουν υποψίες, ή μέχρι σήμερα να γίνονται δέκτες αποσπασματικής ενημέρωσης, ακόμη και αθέλητης πλάνης.
ΟΙ ΑΛΗΘΕΙΕΣ:
Η εκτεταμένη παραμονή σε συνδυασμό με υψηλές θερμοκρασίες ή καιρικές συνθήκες με υγρασία, αποτελεί πρόσφορο έδαφος για την ανάπτυξη μικροοργανισμών, κάποιοι εκ των οποίων μπορούν να επιζήσουν για μεγάλο χρονικό διάστημα.
Τα οικιακά απορρίμματα, κυρίως όταν περιέχουν υπολείμματα τροφών, ιδίως νωπών, είναι δυνατό να γίνουν μολυσματικά, όταν παραμένουν αδιάθετα για μεγάλο χρονικό διάστημα.
Παρατεταμένη έκθεση των απορριμμάτων σε σωρούς είναι δυνατό να προσελκύσει διάφορα έντομα (μύγες, κουνούπια, ψύλλους, σκνίπες,  ψείρες, τσιμπούρια) και τρωκτικά (ποντίκια, αρουραίοι), τα οποία με τη σειρά τους αποτελούν φορείς νοσημάτων. Η μετάδοση παθογόνων οργανισμών από ζώα ή και έντομα φορείς, που έχουν μολυνθεί από αστικά απορρίμματα, στον άνθρωπο γίνεται με τσίμπημα, δάγκωμα ή μόλυνσης τροφών ή νερού.
Ιδιαίτερη προσοχή απαιτείται σε ό,τι αφορά στην επαφή του κοινού με αδέσποτα ζώα, όπως σκυλιά και γάτες, ώστε να αποφευχθούν φαινόμενα μετάδοσης μικροβίων στον άνθρωπο.
Οι ιδιοκτήτες κατοικίδιων ζώων θα πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί ώστε να αποφεύγεται η επαφή ή η προσέγγιση των ζώων τους σε σωρούς απορριµµάτων
Οι καιρικές συνθήκες με υγρασία διευκολύνουν την μετάδοση των παθογόνων σε ζώα ή έντομα φορείς, καθώς αυτά μετατρέπονται σε οχήματα μεταφοράς παθογόνων μικροοργανισμών από τους σωρούς των απορριμμάτων στο αστικό περιβάλλον.
Με τύφο, χολέρα, πανώλη, λεπτοσπείρωση, λεϊσμανίαση και δεκάδες άλλες σοβαρές ασθένειες κινδυνεύει ο άνθρωπος, εξαιτίας των σωρευμένων επί μήνες σάπιων σκουπιδιών (τυφοειδής πυρετός και παράτυφοι, ενδημικός εξανθηματικός τύφος, δυσεντερία, εντερίτιδες, εντερικά παράσιτα, τράχωμα, νόσος Lyme κ.ά.).
Οι ποντικοί είναι γνωστό ότι αναπτύσσονται μεταξύ των άλλων σε αγροτικές περιοχές, στα εμπορικά τμήματα των πόλεων και στους σωρούς απορριμμάτων σε ακάλυπτους χώρους.
Από τη συχνότητα εμφάνισης εκτιμάται και η πυκνότητα πληθυσμού. Για παράδειγμα, μία η περισσότερες διελεύσεις ανά ημέρα ύστερα από προσεκτική και ήσυχη παρατήρηση υποδηλώνουν την παρουσία 50 και άνω ποντικών.
Υπάρχουν δύο κύριοι τρόποι με τους οποίους τα έντομα παίζουν το ρόλο του φορέα, μεταδότη της ασθένειας.
Ο πρώτος είναι η μηχανική μετάδοση. Όπως ακριβώς οι άνθρωποι μπορούν να μεταφέρουν ρύπους μέσα στο σπίτι με τα βρώμικα παπούτσια, οι οικιακές μύγες μπορούν να μεταφέρουν με τα πόδια τους εκατομμύρια μικροοργανισμούς οι οποίοι, σε μεγάλες ποσότητες, είναι δυνατόν να προκαλέσουν ασθένειες
Όταν τα έντομα ή τα τρωκτικά μεταφέρουν βακτήρια ή παράσιτα μέσα στο σώμα τους, ή τα απόβλητά τους (ούρα, κόπρανα) μπορούν να εξαπλώσουν ασθένειες με έναν δεύτερο τρόπο​ μεταδίδοντάς τες με τσίμπημα, δάγκωμα ή μολύνοντας το περιβάλλον.
Η ΠΛΑΝΗ:
Ακούμε πολλές φορές τελευταία, μαθητές, γονείς, κηδεμόνες, αλλά και δασκάλους, να υποστηρίζουν δημόσια ότι από την κατάσταση που επικρατεί σήμερα με τα απορρίμματα, κινδυνεύουν ή έχουν παρατηρηθεί κρούσματα με μολύνσεις από σταφυλόκοκκο στην μαθητική κοινότητα.
Είναι πλάνη. Αυτή η πληροφορία πρέπει να σταματήσει γιατί δεν είναι ορθή.
Εκθέτει όσους το λένε, αλλά και την ιατρική κοινότητα.
Ο σταφυλόκοκκος ζει στο ανθρώπινο σώμα σαν μέρος της φυσικής χλωρίδας του δέρματος, ή στη ρινική μας κοιλότητα ακόμη κι όταν είμαστε υγιείς. Συνήθως δεν προκαλεί προβλήματα ή έχει σαν αποτέλεσμα την ήπια λοίμωξη του δέρματος.
Οι περισσότερες μολύνσεις από σταφυλόκοκκο είναι ακίνδυνες και θεραπεύονται με δερματικές αλοιφές ή αντιβιοτικά που χορηγούν οι αρμόδιοι γιατροί. Πολλές φορές οι μολύνσεις αυτές είναι τόσο ήπιες που μπορούν να θεραπευτούν χωρίς τη χρήση φαρμάκων.
Το μικρόβιο βρίσκεται κυρίως σε χώρους που συγχρωτίζονται πολλά άτομα και παιδιά, όπως παιδικές χαρές, κολυμβητήρια, πισίνες, παραλίες που έχουν πολύ κόσμο.
Ο σταφυλόκοκκος αγαπά την υγρασία και μένει στην άμμο, στις ξαπλώστρες, στις μαξιλαροθήκες, στα σεντόνια. Τα βακτήρια του σταφυλόκοκκου μεταδίδονται επίσης εύκολα στα αποδυτήρια με την κοινή χρήση προσωπικών ειδών υγιεινής (ξυριστικής μηχανής, πετσέτας κ.ά.).
Η λοίμωξη από σταφυλόκοκκο μπορεί να προκύψει από βακτήρια που ήδη κουβαλάμε, είναι όμως πιθανό να μεταφερθούν και από το ένα άτομο στο άλλο.
Η  μειωμένη άμυνα του οργανισμού, μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο λοίμωξης από σταφυλόκοκκο (σακχαρώδης διαβήτης, ηπατική ανεπάρκεια, καρκίνος, διάφορα φάρμακα ανοσοκατασταλτικά που λαμβάνουν ορισμένες ομάδες ασθενών καρκινοπαθείς, μεταμοσχευμένοι, αυτοάνοσα νοσήματα), αλλά και άλλοι παράγοντες (καρδιακή μεταλλική βαλβίδα, χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια, εγκαύματα, πληγές μετά από χειρουργικές επεμβάσεις ιδιαίτερα ορθοπεδικές, φλεβοκεντήσεις μετά μη καλή απολύμανση, φλεβοκαθετήρες κ.ά.).
Ο σταφυλόκοκκος μεταδίδεται επίσης με το φαγητό, εάν δεν τηρούμε τους βασικούς κανόνες υγιεινής (πλύσιμο χεριών). Το φαγητό που έχει μολυνθεί με σταφυλόκοκκο δεν παρουσιάζει καμία αλλοίωση ως προς την όψη ή τη γεύση του.
Μέτρα υγιεινής: πλένουμε τα χέρια μας πολύ καλά και έχουμε τα προσωπικά μας αντικείμενα που δεν μοιραζόμαστε, όπως πετσέτες κ.ά.
Ο ΜΕΓΑΛΟΣ ΚΙΝΔΥΝΟΣ:
Το σημαντικότερο που πρέπει να έχουμε κατά νου όλοι μας, είναι ο κίνδυνος που προέρχεται από την καύση των απορριμμάτων.
Τα αστικά απόβλητα περιέχουν πλαστικά, PVC ιδιαίτερα προϊόντα συσκευασιών τα οποία με την καύση παράγονται  σημαντικές ποσότητες διοξινών, που απειλούν το περιβάλλον και την υγεία των ζωντανών οργανισμών.
Μεγάλες ποσότητες αυτού του τύπου πλαστικών καταλήγουν κάθε χρόνο στους χώρους εναπόθεσης απορριμμάτων με την μορφή φιαλών νερού, σωλήνων, καλωδίων, μουσαμάδων κ.ά.
Η καύση των σκουπιδιών  παράγει μεγάλες ποσότητες διοξινών, λόγω της καύσης πλαστικών, κυρίως PVC.
Οι διοξίνες που εκλύονται στην ατμόσφαιρα είναι ουσίες άχρωμες, άοσμες και άγευστες.
Προφανώς δεν είναι το μαύρο νέφος που συνήθως όλοι βλέπουμε στις οθόνες των τηλεοράσεων με την καύση των απορριμμάτων.
Οι διοξίνες είναι εξαιρετικά ύποπτες για καρκινογενέσεις.  Διαπερνούν τη μεμβράνη των κυττάρων, παρεμβαίνουν  και μπορούν να αλλάξουν τη δράση των γονιδίων μας με αποτέλεσμα μεταλλαξιογόνο δράση και καρκινογένεση σε εξαιρετικά μικρές δόσεις, της τάξης των λίγων τρισεκατομμυριοστών του γραμμαρίου
Εναποτίθενται στο λίπος των ζωντανών οργανισμών, αλλά και στο περιβάλλον. Μέσω λοιπόν του περιβάλλοντος και της τροφικής αλυσίδας, καταφέρνουν οι διοξίνες να πολλαπλασιάζουν τις ποσότητές τους στον οργανισμό μας.
Ο οργανισμός δεν μπορεί εύκολα να τις αποδομήσει. Για να αποβληθούν από τον οργανισμό, απαιτούνται πολλά χρόνια (πέντε, εφτά, τριάντα ή και περισσότερα χρόνια).
Με τη μεταφορά των διοξινών μέσω του αέρα, τα εδάφη μπορούν να μολυνθούν. Το ρυπασμένο χώμα, σαν λεπτή σκόνη κατακάθεται στα χόρτα, προσλαμβάνεται από τα ζώα (βοοειδή, αίγες, αρνιά, χοίροι, κοτόπουλα) κατά τη βοσκή τους και στη συνέχεια βρίσκεται στο κρέας και άλλα προϊόντα (αυγά, γάλα, τυρί) που διατίθεται στην κατανάλωση.
Η Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας (W.H.O.), θεωρεί στοιχεία των διοξινών ως ισχυρά καρκινογόνες ουσίες, και έχουν καταταγεί από την International Agency for Research on Cancer (I.A.R.C.) ως ανήκοντα στο Group 1 (παράγοντας καρκινογόνος για τον άνθρωπο).
Εν κατακλείδι, η καύση των απορριμμάτων είναι μια βραδυφλεγής ωρολογιακή βόμβα, την οποία κάποιοι από εμάς θα βιώσουμε μετά από πέντε, εφτά χρόνια και ίσως μερικοί με πολύ επώδυνο τρόπο.
Όχι λοιπόν απορρίμματα στους δρόμους και τις πλατείες. Ακόμα και αν αυτά βρεθούν εκεί, σε καμία περίπτωση δεν τα εξαφανίζουμε με καύση.
Υπάρχουν λοιπόν κίνδυνοι λοιμωδών νόσων, πολλές από αυτές ξεχασμένες από τον μεσαίωνα. Υπάρχουν χημικοί κίνδυνοι που τα αποτελέσματά τους θα αντιμετωπίσουμε στο μέλλον και θα έχουμε ως άτομα και ως κοινωνία βαρύ τίμημα.
Στα λοιμώδη νοσήματα, η ιατρική σήμερα μπορεί να δώσει επαρκείς λύσεις.
Ο καρκίνος όμως είναι μια άλλη τάξη μεγέθους ασθένεια.
Από τούδε και στο εξής λοιπόν, δεν συγχωρείται άγνοια κινδύνου. Από κανέναν.
 
Κέρκυρα 13/11/2018
Μπούκας Χρυσόστομος
Συντονιστής Διευθυντής
Παθολογικής Κλινικής
Νοσοκομείου Κέρκυρας